مقصود فراستخواه

استاد دانشگاه

شرق گروه اندیشه: نشست «زوال اسطوره‌ها و تاریخ‌ها» با استقبال علاقه‌مندان در محل مؤسسه پرسش برگزار شد. در این جلسه ابتدا صالح نجفی با عنوان «باور کن دروغ می‌گویم: درباره امکان تاریخ زوال» و سپس مراد فرهادپور با موضوع «شاهنامه و اسطوره‌زدایی» سخنرانی کردند. در این نشست احسان شریعتی نیز به‌عنوان میهمان حضور داشت. آنچه در ادامه می‌خوانید، گزیده سخنرانی‌های این جلسه است. گفتني است صرفا بخش‌هايي از سخنراني مراد فرهاد‌پور منتشر شده است.

گفت‌وگو با صادق خرازي جذابيت‌هاي خاصي دارد به ويژه آنكه معمولا صريح‌تر از تصور صحبت مي‌كند و طعنه مي‌زند. او اين‌بار به ساز و كار شوراي عالي سياستگذاري اصلاح‌طلبان معترض است و مي‌گويد اين اعتراض را طي نامه‌اي به رييس دولت اصلاحات به عنوان رهبر اين جريان تقديم كرده است. او همچنين از اينكه برخي اصلاح‌طلبان پيش‌تر راديكال، امروز پرچم اعتدال بلندكرده‌اند استقبال مي‌كند و آن را نشانه بلوغ فكري سياسيون مي‌داند اما معتقد است ايده آنها مبني بر حمايت بي‌قيد و شرط از روحاني مخالف روح دموكراسي‌خواهي است و انتخاب كانديداي اصلاح‌طلبان براي انتخابات رياست‌جمهوري آينده بايد برآمده از يك روند دموكراتيك باشد روندي كه مذاكره با شخص حسن روحاني در آن نقشي حساس دارد. خرازي به مذاكره با روحاني خوش‌بين است چرا كه مي‌گويد او امروز بيش از ٩٢ به اصلاح‌طلبان نياز دارد. او برخي عقب‌نشيني‌هاي دولت را محصول فشار سنگين مخالفان مي‌داند و مي‌گويد اين فشار را به شما بياورند عقب‌نشيني كه مي‌كنيد هيچ دو معلق هم روي آن مي‌زنيد! در حالي كه او آماده مي‌شد تا براي ادامه درمان راهي سفر شود چند ساعتي در منزلش ميهمان بوديم.

شرق- مرجان توحیدی: قدم به قدم بیمار است که یا روی صندلی‌ها نشسته‌اند، یا کنار راهرو‌ها خوابیده‌اند. عده‌ای هم در سایه درختان بیمارستان امام خمینی(ره) نقش بر زمین شده‌اند. عموما چهره‌هایشان آفتاب‌سوخته است. سر و وضعشان نشان می‌دهد که اغلب از قشر آسیب‌پذیر هستند. از راهروهای تودرتو عبور می‌کنم تا به ساختمان شماره سه در مرکز طبی کودکان می‌رسم. بعد از لختی تأمل به اتاق وارد می‌شوم. دکتر مصطفی معین در حال قدم‌زدن در طول و عرض اتاق بود. با خوشرویی پذیرای ما می‌شود و گفت‌وگو را آغاز می‌کنم. موضوع بحث، ارزیابی تحولات یکی، دو ماه گذشته در جریان اصلاح‌طلبی بود. دکتر به‌وضوح از عهدشکنی پس از ائتلاف ناراحت و معتقد بود اگر ائتلاف را پذیرفتیم، دیگر رقابت پس از آن معنایی ندارد. در لابه‌لای صحبت‌هایمان به توسعه‌نیافتگی فرهنگ سیاسی کشور اشاره می‌کند. او همچنان معتقد است که ٨٠ درصد کار در کشور باید در حوزه اجتماعی صورت بگیرد و از طریق سازمان‌های مردم‌نهاد. بعد به سازمان‌هایی که خود دراین‌باره ایجاد کرده نقبی می‌زند. همان‌طور که پشت میز نشسته و دستانش را تکان می‌دهد، تأکید دارد فقط ٢٠ درصد توسعه مربوط به سیاست است که فقط همین ٢٠ درصد را برای رسیدن به قدرت و بعد هم فراموش‌کردن وعده‌ها اختصاص داده‌ایم.

پرده‌های کرکره‌ای دفتر این‌بار باز هستند و آفتاب داغ عصر تابستان از لابه‌لای آنها فضای اتاق را روشن کرده است. در اتاق چشمم به کتابی می‌افتد که روی میز مقابل محمدرضا تاجیک قرار دارد و برگه‌ای را هم میان آن گذاشته است و به یاد ندارم که علامت‌گذاری بود یا اینکه مطالبی را هم در آن یادداشت کرده بود. عنوان کتاب «یک روز دیگر از زندگی» اثر «ریشارد کاپوشینسکی»، خبرنگار و عکاس و نویسنده لهستانی، است که به روایت مترجم کتاب، بهرنگ رجبی در لحظه وقوع ۲۷ انقلاب در قرن ۲۱ در کشورهای محل این رویدادها حضور داشته و از طرف خبرگزاری رسمی کشور لهستان گزارش تهیه کرده است. به گفته بهرنگ رجبی، «کتاب یک روز دیگر از زندگی» از لحظه پیروزی چپ‌ها در پرتغال و اعلام آزادی تمامی مستعمرات این کشور شروع می‌شود. در یک لحظه ناگهان کشور آنگولا که تا صدسال قبل هیچ فرد بومی‌ای در مناسباتش حضور نداشته با خلأ قدرت مواجه می‌شود و ناگهان صدها گروه از میان مردم برآمده و مدعی قدرت و دولت و حکومت می‌شوند و البته فصل مشترک همه آنها کشتن اروپایی‌هاست. در تمام طول گفت‌وگو همان‌طور که پای خود را روی پایش انداخته بود، از شکایت تلویحی‌اش سخن می‌گفت که در جای‌جای این مصاحبه به آن پرداخته است. گفت‌وگو که تمام می‌شود، با لبخند کم‌رنگی که بر لبش نقش می‌بندد، رو به من می‌کند و می‌گوید که می‌دانم بعد از این مصاحبه، نقدهای مختلفی را، هم از جریان رقیب و هم از جریان اصلاح‌طلبی می‌شنوم، اما اشکالی ندارد! حرف‌ها را باید گفت. موقع خداحافظی چشمم به تابلو خطی می‌خورد که بالای میز کارش به دیوار نصب کرده، بیتی از کلیم کاشانی البته با اندکی تغییر از اصل آن: چو محرم شدی، حافظ خویش باش/ که محرم به یک نقطه مجرم شود! با تاجیک درباره آنچه در جریان انتخابات هفتم اسفند گذشت و نیز وقایع بعد از آن گفت‌وگو کردیم که ماحصل آن در پی می‌آید.

ناهيد مولوي

هفتم اسفند كه به پايان رسيد اصلاح‌طلبان مست پيروزي بودند. زير توپخانه‌هاي تخريب كه آنها را انگليسي خوانده بود با دستاني بسته و با تكرار و پا درمياني تاثيرگذارترين چهره‌شان توانستند ردصلاحيت‌هاي گسترده را بلاموضوع كنند و با سربازهاي‌شان ژنرال‌هاي اصولگرا را شكست دهند و تمام كرسي‌هاي پايتخت را از آن خود كنند. بي‌ترديد هفتم اسفند مي‌تواند يكي از تاريخي‌ترين پيروزي‌هاي اصلاح‌طلبان شمرده شود، پيروزي‌اي كه بعد از دعواهاي سياسي و پرهزينه سال ٨٨ و در ادامه ٢٢ خرداد ٩٢، مي‌تواند كمي فضاي سياسي كشور را به سوي تعادل پيش ببرد. در اين ميان اما يك نفر هست كه كمي از فضاي پيروزي فاصله گرفته است و بيش از آنكه بخواهد از دلايل اين پيروزي مهم و اثراتش سخن بگويد به زواياي ديگري مي‌انديشد، زوايايي كه يا از ديد بسياري از فعالان سياسي پنهان است يا اگر براي‌شان رخنمايي هم كرده باشد فعلا سكوت انتخاب‌شان است. اين روزها در سر مردي كه در روزگار اصلاحات مغزش مورد هدف گلوله قرار گرفت ايده‌هايي رژه مي‌روند كه در نظر اول شايد كمي دست نيافتني باشد اما زماني كه بحث را آغاز مي‌كند و همه زواياي آن را واكاوي مي‌كند متوجه مي‌شويم كه طرح اين موضوع مي‌تواند دغدغه همه چهره‌هايي باشد كه به آينده‌اي متفاوت براي ايران مي‌انديشند. سعيد حجاريان بعد از هفتم اسفند بيش از آنكه در كنار همفكران و دوستانش از طعم پيروزي اصلاح‌طلبان لذت ببرد در كنار اصولگراياني ايستاده كه شكستي سخت را تجربه كرده‌اند و آن‌طور كه خودش مي‌گويد مي‌خواهد با اصولگرايان همدردي كند و اين همدردي را باز شدن دريچه‌اي براي گفت‌وگو با اصولگرايان مي‌داند تا بتوان يك طرح ملي را در قالب آن پيش برد و پله به پله تغييراتي بنيادين در قانون انتخابات ايران داد. افقي كه او به آن خيره‌شده بسيار دور است و خودش هم در طول اين گفت‌وگو به آن اعتراف مي‌كند اما به نظر مي‌رسد از نگاه او زمان صحبت درباره اين مساله فرار سيده است. حجاريان ريشه مشكلات در سپهر سياسي ايران را حزب گريزي مي‌داند و معتقد است طرحي كه اين روزها فكرش را مشغول كرده مي‌تواند همه گروه‌هاي سياسي كشور را از اصلاح‌طلب تا اصولگرا به تشكيل حزب وادارد تا درون احزاب افرادي ورزيده پرورش پيدا كنند. مردي كه عنوان تئوريسين اصلاحات را بر دوش مي‌كشد معتقد است بايد قدم به قدم فرم انتخابات در ايران را تغيير داد و در اين ميان صحبت‌هايش گريزي هم به قانون استاني شدن انتخابات مي‌زند، قانوني كه توسط شوراي نگهبان رد و مسكوت ماند. او مي‌گويد: در قدم اول مجلس دهم بايد قانون استاني شدن انتخابات را به صحن بازگرداند و با رفع ايراداتش آن را تصويب كند و اگر شوراي نگهبان دوباره اقدام به رد آن كرد به مجمع بفرستند و تاييدش را بگيرند. در سراسر اين گفت‌وگو براي ما ابهامات بزرگي ايجاد مي‌شد و او با صبر درمورد همه‌شان جواب مي‌داد و براي درك بهتر موضوع بارها از مدل انتخابات در اروپا، امريكا و حتي تركيه و پاكستان مثال مي‌آورد. حجاريان معتقد است سطح پارلمان در اداره امور كشور پايين آمده و ايجاد انتخابات حزبي مي‌تواند مجلس را به راس امور برگرداند و سطح سياست‌ورزي در ايران را كه به عقيده بسياري در دهه اخير پايين آمده ارتقا بخشد. كساني كه با سعيد حجاريان هم كلام شده باشند به خوبي مي‌دانند به دليل وضعيت جسمي ويژه‌اي كه دارد صحبت طولاني برايش مقدور نيست اما اين بحث به قدري برايش مهم و اساسي بود كه زمان اين گفت‌وگو به دو ساعت كشيد. اگرچه اين گفت‌وگوي طولاني نمي‌تواند پاسخگوي همه سوالاتي كه در ذهن مخاطبان به وجود خواهد آورد باشد اما بي‌ترديد مي‌تواند آغازگر بحث جديدي در فضاي سياسي كشور باشد و به مرور تبديل به دغدغه افرادي شود كه پاسداري از نهاد انتخابات و تغيير به سوي پيشرفت در عرصه سياست ورزي را در ذهن خود دارند. مشروح گفت‌وگوي «اعتماد» با سعيد حجاريان را در ادامه بخوانيد.

عبدالله رمضان‌زاده، سخنگوي دولت اصلاحات در تحليل شرايط فعلي كشور روي حفظ ائتلاف اصلاح‌طلبان و اعتدالگرايان تاكيد مي‌كند و مي‌گويد جامعه از اين ائتلاف استقبال كرده و خواهان تداوم است. به همين دليل نيز در گفت‌وگويي كه «اعتماد» دارد اعلام كرد در موضوع رياست مجلس بين عارف و لاريجاني گفت‌وگو صورت مي‌گيرد و در نهايت همكاري و ائتلاف در گفت‌وگوي اين دو نفر شكل خواهد گرفت و نتيجه مباركي خواهد بود. رمضان‌زاده به وضعيت دولت روحاني هم پرداخت و شرط راي‌آوري او در سال ٩٦ را خروج از محافظه‌كاري، توجه بيشتر به جامعه و ترميم كابينه دانست.