به بهانه انتشار كتاب خاطرات مستر چيك توسط حوزه هنری بوشهر

نسیم جنوب: به تازگي شاهد انتشار كتاب خاطرات مستر چيك هستيم اهميت اين خاطرات در بررسي تاريخ بوشهر چيست؟

- كتاب خاطرات مستر چيك از زواياي مختلفي براي تاريخ بوشهر اهميت دارد. اولين نكته اين است كه براي نخستين بار گزارش هاي محرمانه و به كلي سري كه يك صد سال در دسترس نبود براي نخستين بار منتشر مي شود و حقايق تكان دهنده اي درباره وقايع خونين جنگي جهاني اول در بوشهر و جنوب ايران افشا مي شود. دومين نكته كه براي شخص من بسيار جالب است معماي قتل رييسعلي دلواري و قاتلين اصلي آن است. در كتاب گزارش هاي مستر چيك به صراحت مشخص شده كه قاتل اصلي و واقعي رييسعلي دلواري شخص چيك و دولت انگلستان بوده است. با انتشار اين كتاب و افشاي گزارش هاي آن بسياري از توهمات و گمانه هاي غيردرست بر باد مي رود و از اين روي اين كتاب براي مورخان، محققان و علاقمنداني كه در باب تاريخ بوشهر و به خصوص حوادث جنگ جهاني اول تحقيق مي كنند كتاب منحصر به فردي به شمار مي رود. 

نسیم جنوب: آيا اين خاطرات نكته تازه اي و پنهاني در تاريخ روشن نموده است؟

- چنان كه در پاسخ به سوال اول عرض كردم در سرتاسر اين كتاب، كه البته جلد دومي نيز دارد و به زودي منتشر خواهد شد، حقايق و رازهاي ناگفته فراواني وجود دارد كه براي نخستين بار افشا مي شوند.  

نسیم جنوب: لطفا در مورد مستر چيك توضيح دهيد و اين كه چه نقشي در ساماندهي مبارزه انگليس بر عليه مبارزان جنوب داشته است؟

-هربرت چيك يكي از مهره هاي برجسته سياست انگلستان در جنوب ايران و خليج فارس به شمار مي رود. وي كه از هوش و دانش مناسبي برخوردار بود،‌ با رشوه و استخدام متعدد مزدوران داخلي يك شبكه گسترده جاسوسي به نفع انگلستان ايجاد كرد و با استفاده از جهل و طمع برخي از عناصر داخلي به رويارويي با جنبش مقاومت جنوب پرداخت و متاسفانه نه تنها موفق شد تا اندازه زيادي اهداف سياسي انگلستان را در جنوب ايران و خليج فارس محقق كند بلكه با پرداخت رشوه و استخدام مزدور موفق به ترور برخي از سران نهضت مقاومت ضد انگليسي از جمله رييسعلي دلواري و شيخ حسين خان چاهكوتاهي شد؛ ضمنا تلاش هاي چيك در فارس و به خصوص تفرقه اندازي بين برادران قشقايي را نيز نبايد ناديده گرفت تلاشي كه نتيجه ي آن تضعيف ايل قشقايي به رهبري صولت الدوله بود. 

نسیم جنوب: چه نكاتي از آن خاطرات امروز مي تواند مورد توجه و عبرت ما قرار گيرد لطفا درباره مترجم اين كتاب بيشتر توضيح دهيد؟

-مترجم اين كتاب نويسنده و محقق برجسته گيلاني استاد افشين پرتو است كه تاكنون نزديك سي كتاب كه بيشتر مربوط به تاريخ گيلان  مي باشد، از ايشان منتشر شده است. استاد پرتو مدتي است افتخار داده و به همكاري دانشنامه استان بوشهر پرداخته اند از جمله كارهاي ايشان براي دانشنامه ترجمه جلدهاي اول و دوم گزارش هاي مستر چيك و هم چنين ترجمه خاطرات يك افسر سوئدي مي باشد كه به زودي منتشر خواهد شد. ضمناً بايد متذكر شوم اگر فرد هوشياري اين كتاب را بخواند با روش تفرقه بيانداز حكومت كن استعمار انگليس و استخدام مزدور داخلي براي از بين بردن هر گونه مقاومت ضد انگليسي آشنا خواهد شد سياستي كه اين روزها آمريكا و اسرائيل در مناطقي چون عربستان سعودي قطر، سوريه و حتي متاسفانه بخش هاي از مناطقي شرقي و غربي ايران دنبال مي كند.

نسیم جنوب: اين كتاب خاطرات مستر چيك را در چه سال هايي در بر مي گيرد و آيا براي چاپ ديگر خاطرات نيز برنامه اي وجود دارد؟

كل خاطرات موجود از 1915 شروع شده و تا 1921 و برآمدن رضاشاه ادامه پيدا مي كند جلد اول كه منتشر شده شامل خاطرات جنگ جهاني اول است و جلد دوم كه ترجمه شده و زير چاپ مي باشد از پايان جنگ جهاني اول تا برآمدن رضا شاه را در برمي گيرد ظاهرا آن چه در آرشيوهاي انگلستان موجود بوده همين يادداشت هاست و اگر چيز ديگري از چيك موجود باشد، هنوز مورد دسترسي ما قرار نگرفته است.