دکتر رضا آذین 

برای ما که در یک کشور نفتخیز زندگی می کنیم و برای ما که در یک استان نفتی/گازی زندگی می کنیم، نفت و گاز و حواشی آن خواه ناخواه بخشی از زندگی روزانه ما را تشکیل می دهد. شاید همه متخصص حوزه نفت نباشند و حرفه همه به سور مستقیم یا غیر مستقیم ارتباطی با نفت نداشته باشد، اما بیشتر مردم هم به یک یا چند جنبه از جنبه های نفت علاقه نشان می دهند. در شروع بعضی از کلاسهای درس از دانشجویان می پرسم که تجربیات خود را در این خصوص به اشتراک بگذارند. از آنها می پرسم که اگر پای تلویزیون باشند، شنیدن چه خبری از  نفت، آنها را حساس به شنیدن ادامه خبر میکند؟ برخی از پاسخها را با هم مرور کنیم:

* گروهی از ما رشته تخصصی خود را در نفت و حوزه های فناوری مرتبط با آن انتخاب کرده ایم، و بالطبع به حوزه  های فناوری علاقه نشان می دهیم

*عده ای از افراد علاقه مند به مبحث مدیریت نفت هستند.

*عده ای دیگر از منظر اقتصاد انرژی پیگیر قیمت های جهانی نفت خام، روند های تغییر قیمت ها، ... هستند.

* دیپلماسی نفتی، تنظیم روابط بین الملل بر پایه نفت، ... موضوع مورد علاقه عده ای دیگر است.

* گروهی علاقه مند پیگیری مسائل اجتماعی و مسوولیت های اجتماعی نفت هستند.

* مسائل محیط زیست و آلودگی های صنعت نفت مورد علاقه جمع دیگری از جامعه (به خصوص سازمانهای مردم نهاد) است.

* حوزه های تاریخی و سیاسی نفت، زمینه علاقه مندی تعدادی از مخاطبین را تشکیل می دهد.

*گروهی از مخاطبین، مسائل حوزه حقوق نفت در سطح ملی و بین الملل را دنبال می کنند.

* مباحث اقتصادی و توسعه در ارتباط با نفت در میان تعدادی از مخاطبین مورد توجه قرار می گیرد.

...

این لیست را می توان باز هم ادامه داد و شما هم می توانید زمینه های مورد علاقه خود را به آن اضافه کنید. تا همینجا اما می توان دریافت که مجموعه جامعه ایرانی (به ویژه در مناطق میزبان نفت و گاز) به طور خودآگاه یا ناخودآگاه یک یا چند جنبه از ابعاد نفت و گاز را دنبال می کنند و این به واسطه زیستن در یک کشور نفتخیز با اقتصاد وابسته به نفت است. تجربه ای اینچنین را در کشور دیگری با پایه های اقتصادی متفاوت از ایران کمتر می توان یافت. جامعه ایرانی به این دلیل که سرنوشت خود را گره خورده به نفت می بیند و می داند که باید موضوعات اصلی و فرعی و حواشی آن را دنبال کند. شدت این رفتار نیز تابع میزان ارتباط گروههای اجتماعی با این پدیده است. 

با این نگاه، نفت را می توان پدیده ای اجتماعی دانست که پارادایم آن از یک نسل به نسل بعدی ممکن است تغییر کند، ولی حداقل در 60 سال گذشته فعال بوده و پیش بینی می شود که لااقل تا 20 سال آینده نیز پارادایم فعال ایران باقی بماند. 

پی نوشت: تدوین برش استانی راهبردهای برنامه ششم توسعه طی روزهای اخیر بهانه ای شد برای نوشتن این مطلب. آنجا بحث خوبی در این خصوص مطرح شد که بین نفت و گاز، دریا، گردشگری، کدام یک تا 7 و 10 سال آینده  محور توسعه استان بوشهر خواهد بود.