امروزه ورود به فضای مجازی شبکه???های اجتماعی اینترنتی، زندگی دومی است که آغاز شده و نمی?توان آن را نادیده گرفت، چنان?که گمانه?زنی?ها و آمارهای پراکنده داخلی و خارجی حاکی از آن است که باوجود ممنوعیت?، تعداد قابل?توجهی از کاربران ایرانی، عضو شبکه??های اجتماعی مجازی هستند.
فضای مجازی، دنیای وسیع و پیچیده?ای است که گروه?ها و افراد مختلف با گرایش??ها، باور?ها و اعتقادات گوناگون در آن زندگی می?کنند. ما در عصر شبکه?ها زندگی می?کنیم و زندگی امروز ما با شبکه?های اجتماعی مجازی پیوند خورده است. شبکه?های اجتماعی مجازی بر علائق افراد و گروه??ها و برپایه مشارکت? همگانی بنا شده??اند. از سوی دیگر نباید فراموش کرد هدف اساسی دموکراسی، به?منزله سازمان اجتماعی و سیاسی آزادی?خواهانه و مساوات?طلبانه، گسترش و حفظ حقوق برابر شهروندان و مهیاکردن آن زمینه??ها و شرایط اجتماعی و سیاسی??ای است که به?واسطه آن شرایط، همه شهروندان یک جامعه، در تعیین سرنوشت عمومی خود و کشورشان مشارکت کرده و از نقشی عادلانه و جدی برخوردار شوند. در این چارچوب همگان در فضایی تقریبا برابر از این حق برخوردارند که ایده?ها و عقاید خود را مطرح کرده و بدون هرگونه ترس و واهمه از قدرت سیاسی و تنها از طریق مشارکت داوطلبانه در بحث و گفت??و?گو شرکت می?کنند. گویی اینجا همان نقطه?ای است که دموکراسی و فضای شبکه?های اجتماعی مجازی به?هم نزدیک?تر می?شوند.
 عده??ای از اندیشمندان علوم اجتماعی معتقدند که شبکه??های اجتماعی مجازی ظرفیت و توان شکل?گیری حوزه عمومی مجازی را دارا هستند و کاربران آنها می?توانند از طریق این شبکه?های اینترنتی به گفت?وگو و تعامل پیرامون مسائل و موضوعات مختلف بپردازند و باعث شکل??گیری افکار عمومی شوند. همچنین کاربران می?توانند در مخالفت یا موافقت با یک مسئله و موضوع اجتماعی و سیاسی دست به کنش مناسب بزنند.? به?عبارتی نظرات کاربران می?تواند با ایجاد فضای گفت?وگو بین افراد و در نهایت شکل?دادن به افکار عمومی، منجر به شکل?گیری حوزه عمومی مجازی یا نهاد مدنی مجازی شود.
این?روزها هریک از ما ساعاتی را پای اینترنت و شبکه?های اجتماعی می?گذرانیم، گاه می?نویسیم، می?خوانیم و نظر می??دهیم. این فضا به?مراتب در قیاس با جهان بیرونی به سهولت قابل?دسترس بوده و بسیاری از هنجارهایی که در دنیای واقعی به آنها پایبندیم را بر ما تحمیل نمی?کند. قوانین شکننده??تر می??شوند و گاه حوزه خصوصی و عمومی افراد با هم درمی?آمیزند. تمام آنچه دیروز در خلوت ما بود، امروز در حوزه عمومی به اشتراک گذاشته می??شود. شاید و البته شاید این نوعی تمرین برای شکل?گیری یک دموکراسی مشورتی باشد که سعی کرده تا همه افراد را در خود درگیر کند و تلاشی در جهت ایجاد یک وضعیت کلامی ایده?آل تلقی شود تا در قالب آن همه بتوانند به شکلی برابر، ایده??ها و عقاید خود را مطرح کنند و تنها نیروی استدلال بهتر حاکم باشد و این همان اصلی است که هابرماس آن را تبادل?نظر دموکراتیک می??نامد. البته همه اینها وقتی شکل درست و قابل?قبولی به خود می?گیرد که اخلاق گفت?وگو، که خود نیز اصول و قواعدی دارد، بر این فضا حاکم باشد.
از طرف دیگر، حوزه عمومی برخلاف حوزه خصوصی نیز دارای اصول و قواعد خاصی است و محدودیت?هایی دارد، لازم است تا افراد در چارچوب این قواعد وارد بازی شده و مسائل اجتماعی و سیاسی را از آن جهت که دارای تأثیرات و پیامدهای عمده?ای هستند، مورد بحث و گفت?وگو قرار دهند. در اینجا بحث بر سر این مسئله است که امروزه دموکراسی پروژه??ای مرتبط با حوزه عمومی بوده و سازوکارها و مختصات آن نیز در این حوزه تعیین می??شود.
برابری در گفت?وگوها، آزادی از برخی محدودیت?ها و امکان حضور همگان سبب شده تا شبکه?های اجتماعی مجازی محیط مساعدی را برای مشارکت افراد در جامعه مجازی و برقراری روابط نمادین، فارغ از محدودیت?ها و عوامل سرکوب  کننده از طریق تعاملات مجازی و نمادین فراهم ?کنند. نباید فراموش کرد که این فضا امروز در جامعه ما گاه آلوده، مبهم و بی??هدف به حیات خود ادامه می?دهد؛ مطالب مبتذل، جوک?های جنسیتی و قومیتی، خشونت?های مجازی، کپی?برداری??های مکرر و بدون منبع، همه?وهمه سبب شده تا این فضا نتواند به رسالت و هدف بنیادین خود نزدیک شود.
شبکه??های اجتماعی به همان دلایلی که قبلا هم اشاره شد، در صورت حرکت هدفمند می??توانند زمینه?ای برای نیل به دموکراسی در شکل خاص خود باشند؛ زمینه?ای برای شنیدن آرا و نظرات دیگران و بیان?کردن عقاید، بدون برخی چارچوب??ها و اصول محدودکننده.
دیدگاه?ها و نظرات در این شبکه??ها نقد و بازنقد می?شوند تا تفاهم و توافق جمعی حاصل شود. اینکه افراد یاد می?گیرند تا نظرات مخالف خود را شنیده و حتی گاه درصدد اصلاح عقاید خود برآیند. پیش?شرط یک جامعه آزاد که در امنیت و به?دور از ترس و خشونت باشد، قبول همه شهروندان آن جامعه در مقام انسان??های آزاد و برابر و برخورداری از حقوق یکسان است. حوزه عمومی و به?طورخاص شبکه??های اجتماعی، به?عنوان نهاد اصلی این ارزش?ها قلمداد می?شوند، که زمینه??ساز شکل?گیری صلح اجتماعی در معنای خاص خود هستند.
 اینترنت و در معنای خاص آن شبکه?های اجتماعی، به معنای عرصه?ای برای شکل?گیری، گسترش و تقویت روابط و مناسبات افراد با یکدیگر، می?توانند حوزه?ای برای ظهور اجتماعی مناسبات دموکراتیک قلمداد شوند. این?بار اقلیت?ها حذف نمی?شوند، خشونت??ها قدری فروکش می?کنند و درعین?حال راه برای شکل??گیری همبستگی ملی هموارتر می?شود.
 گویی گفتمان نقادی این?بار فضای جدیدی برای مطرح?شدن و جولان?دادن پیرامون هر مسئله?ای یافته است، حتی گاه خط قرمزها را هم درمی?شکند و تمام قواعد بازی را به چالش می?کشد. این?روزها همگان هرچیزی را نقد می?کنند و گاه این نقدها حتی به تخریب تمام بنیان?ها می??انجامد؛ تخریبی که شاید دیگر فرصت ساخته?شدن و اصلاح را از ابژه خود می?گیرد. همیشه تصور بر این بوده که نقد می?تواند موجب اصلاح و بهبود وضعیت موجود شود، اما باید توجه کرد که همین نقد وقتی همچون سیلی به راه افتد، تمام آنچه مقابل خود دارد را از بین خواهد برد. شبکه?های اجتماعی فرصت نقد بر نقدها را نیز فراهم کرده و این امکان را به وجود آورده تا در این ساحت پیچیده نیز نقدی بر خود نقدها وارد شود. نظرات و انتقادات بیان می??شوند، مورد نقد و بازنگری قرار می?گیرند، آنچنان?که گویی شبکه??های اجتماعی به ساحتی برای بیان آنچه در بیرون از این عرصه امکان بیان آن وجود نداشت، تبدیل شده?اند. ازهمه?مهم?تر اینجا بود که رفتار و کنش?های عوامانه مردم بارها نقد شد. فرصتی فراهم آمد تا مردم خود در پی نقد رفتار خویش باشند و برای اولین?بار بود که مردمان خود، سوژه نقدها شدند.
در این فضاست که افراد تمرین می?کنند تا صبور باشند و گوش کنند و فقط بخوانند تا در صورت امکان، نظر دهند و همچنین بنویسند. گویی دموکراسی در شکل مشورتی خود در حال شکل?گیری و رسیدن به بلوغ است. البته نباید فراموش کرد که این ساحت مقدس در جامعه امروز ما دچار برخی بیماری??ها و کج?روی??ها شده است. محیطی که می?تواند به دموکراتیک ?ترین شکل، تمام نظرات را دربر گیرد و به همان میزان عرصه?ای برای هدایت در جامعه در سطح کلان آن باشد، گاه به تمسخر و ابتذال گراییده و حوزه عمومی را به حوزه?ای برای خالی?کردن برخی عقده??ها تبدیل کرده است. اما باید امیدوار بود که در این عرصه به مرور زمان، فشار افکار عمومی نیز خود دست به اصلاح این عرصه خواهد زد.