سیاوش گرمسیری نژاد – فعال کارگری 

شرکت های پیمانکاری خدماتی در ایران قدمتی 100 ساله دارند و آنها فعالیت خود را به موازات گسترش صنعت نفت در جنوب کشور آغاز کردند. با این وجود در دوره اول ریاست جمهوری آیت الله هاشمی رفسنجانی و با مطرح شدن سیاست های خصوصی سازی نام این گونه شرکت ها بیش از پیش مطرح شد. با توجه به ماهیت خصوصی این گونه شرکت ها قرار شد که انجام بخشی از کارهای دولتی به این شرکت ها سپرده شود، اما در عمل با توجه به شرایط سخت استخدام رسمی در دستگاهای دولتی و کمبود نیروی متخصص، این شرکت ها عملاً به بازویی برای جذب نیرو تبدیل شدند. 

به مرور کارهای واگذار شده به پیمانکاران افزایش پیدا کرد تا جایی که در حال حاضر شاهد آن هستیم که در پارس جنوبی بخش عظیمی از نیروهای متخصص توسط همین پیمانکاران خدماتی تامین می شود اما مشکل از آنجا آغاز می شود که شرکت های خدماتی پیمانکاری همانگونه که قبل نیز اشاره شد نه به عنوان شرکت های متخصص در حوزه نفت و گاز که فقط به عنوان شرکت جذب نیرو وارد مناقصه می شوند و اغلب بدون هیچ گونه شاخص منابع انسانی برنده مناقصه می شوند. در کشورهای توسعه یافته بحث مدیریت منابع انسانی مطرح است و به آن به عنوان یک تخصص نگریسته می شود، در صورتی که در کشور ما در مواردی فردی که تخصصی در زمینه منابع انسانی ندارد یک شرکت دایر می کند و ترجیح می دهد دلالی نیروی انسانی انجام دهد تا مدیریت منابع انسانی. و این شروع داستان مشکلات کارگری در این منطقه می باشد. از آنجا که مسائل مطرح شده در این مقاله مشکلات صنفی می باشد فلذا به مسئله برگزاری مناقصات که خود جای بحث تخصصی داشته وارد نمی شویم. 

با نگاهی گذرا به سایت های خبری براحتی می توانیم متوجه شویم که مسائل و مشکلات کارگری در پارس جنوبی مسئله ی جدیدی نیست اما چرا چاره ای برای حل مشکل اندیشیده نمی شود خود جای بسی سؤال دارد. به زعم نگارنده عمده ی مسائل و مشکلات کارگری منهای سوءمدیریت مدیران شرکت های پیمانکاری، حلقه ی مفقود نهادهای نظارتی بر حسن انجام فعالیت پیمانکار نه در حوزه فنی بلکه در حوزه کارگری می باشد. 

با توجه به اینکه پارس جنوبی جزو مناطق ویژه محسوب می گردد فلذا در ذیل قانون کار مناطق ویژه باید فعالیت کند و در رأس آن نهادی به نام اداره کار و خدمات اشتغال مناطق ویژه نیز فعالت می کند که هدف از ایجاد آن در مرحله اول سر و سامان دادن به اشتغال و در مرحله ی دوم نظارت بر انجام تعهدات پیمانکار نسبت به کارگر می باشد. نهاد دوم نظارتی، شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی  به عنوان کارفرمای اصلی در پالایشگاهای گاز می تواند نقش بسزایی در زمینه حسن انجام کار در تمام زمینه های پیمان و در خصوص کارگران را نیز داشته باشد. و تذاکرات لازم را به پیمانکار بدهد و در مواقع لزوم از ساز و کارهای موجود در جهت برخورد با پیمانکار نیز استفاه کند.  که شیخ اجل سعدی به خوبی به آن اشاره کرده است: 

گر دوست واقفست که بر من چه می‌رود

باک از جفای دشمن و جور رقیب نیست

باری، در بسیاری از موارد که مشکلات را با کارفرمای مادر مطرح می کنیم، ما را نیروی پیمانکار خطاب می کند و می گویند که این مشکلات به ما مربوط نمی باشد و به شرکت خود پیمانکار مراجعه کنید اما وقتی پای کار به میان می آید ما نیروی مجتمع گاز محسوب می شویم. خودمان نیز دچار سردرگمی شده ایم که نیروی کدام بخش می باشیم. 

یکی از مشکلات عمده نیروی های پیمانکار بخش حقوق و دستمزد آنهاست که به صورت سلیقه ای و بدون هیچ گونه اشل حقوقی با آن برخورد شده است. فاصله بسیار زیاد حقوق با نیروهای رسمی که در بسیاری از این موارد تفاوتی در حدود حداقل دو تا سه برابر حقوق نیروی پیمانکار به نیروی رسمی پرداخت می گردد اما این در صورتی است که در نهادهای دیگر به هیچ عنوان این تفاوت فاحش بین نیروی رسمی و پیمانکار وجود ندارد. که دلیل این تفاوت فاحش را نیز می توان به دلیل عدم اجرای طرح طبقه بندی مشاغل عنوان نمود که مجدد به دستگاههای نظارتی بر می گردد. حال سؤالی که اینجا مطرح می گردد این است چگونه می توان از نیرویی که این تفاوت را در سازمان به خوبی لمس می کند انتظار بهره وری داشت؟ 

بگذارید به قول سینماگران کمی فلش بک بزنیم در مورخه 22/08/1395 کمیسیون کارگری استان بوشهر با حضور قائم مقام وزیر کشور محمد حسین مقیمی، استاندار بوشهر دکتر سالاری، مدیر عامل منطقه ی ویژه مهندس یوسفی برگزار شد که مقیمی در آن جلسه این موضوع را مطرح کردند "همه ما موظف هستیم، که ظرفیت تولید گاز را در این منطقه افزایش دهیم و برای این کار لازم است نسبت به فراهم ساختن شرایط برای افزایش انگیزه کارگران اقدامات جدی صورت گیرد تا فازهای پارس جنوبی با سرعت بیشتری به بهره برداری برسد."

جناب آقای یوسفی روی سخنم با شماست، جنابعالی در آن جلسه فرمودید: "هم اکنون 60 هزار نفر نیروی کار در منطقه پارس جنوبی و پارس دو کنگان مشغول به فعالیت هستند، مدیریت کار و اشتغال سازمان منطقه ویژه پارس بصورت مستمر وضعیت کارگری و کارفرمایی منطقه را ارزیابی می کند ضمن آنکه همواره به طرق مختلف کارگران شاغل در منطقه را مورد حمایت قرار داده است."

اما ما کارگران هنوز معنی حمایت منطقه ی ویژه را درک نکرده ایم. در یادداشتی به قلم نگارنده به عنوان "بی توجهی به اشتغال نیروی بومی در پارس جنوبی" که در شماره 845 نسیم جنوب مورخ 15 مردادماه سال جاری به چاپ رسید، به صورت خاص به این موضوع اشاره شد. 

باری به توجه به موضوعات طرح شده امید است مسئولین ذیربط چاره ای بیاندیشند تا کارگران بیش از این متضرر نگردند و در زندگی خود دچار یأس و نومیدی نشوند. ضمناٌ یادآور می شوم که بسیاری از مسائل دیگر هم وجود دارد که از حوصله ی این مقاله خارج است و امید است در یادداشتی دیگر بتوانیم به جزییات موضوع بپردازیم.