وضعیت ناگوار کارگران در طرح‌های نفتی و گازی

حسین حسنی بختیاروند، فعال کارگری

بیش از یک قرن است که با ایثار و سخت‌کوشی کارگران چرخ‌های بزرگ صنعت نفت و گاز ایران در گردش‌اند، تلاشی که بعد از یک قرن در تیرماه ۱۴۰۰ خورشیدی، احتمالا برای سومین‌بار در طول تاریخش، متوقف شده و به اعتصابات سراسری در پروژه‌های نفتی و گازی منتهی شده است، کارگران این حوزه هماهنگ و یک صدا دست از کار طاقت‌فرسایشان کشیدند تا صدایشان را به مجموعه‌ی حاکمیت برسانند. 

کارکنان پایانه خارگ نیز دست به اعتصاب و اعتراض کاری و غذایی زده‌اند. دلیل این اتفاق نارضایتی این کارکنان از شرایط کاری‌ و حقوق ناچیزشان است.

حقوق کارگران از اهمیت والایی برخوردار است که شوربختانه در بیشتر مواقع آن را نادیده گرفته‌اند و با ظهور شرکت‌های ظاهرا خصوصی بزرگ، اما در بیشتر مواقع وابسته به ارکانی از حکومت، در پروژه‌های مختلف و نظارت کم دولت و قوه‌ی قضاییه بر فعالیت‌های این گونه شرکت‌ها، مایه‌ی ناخشنودی نیروی بزرگ کارگری را فراهم آورده است. قطعاً اگر نیروی کار مولد کشور با مشکلات بسیار مواجه گردند، دیگر نمی‌توان امیدی به پیشرفت و آبادانی سرزمینمان داشته باشیم.

نوشتار پیش رو تجربیات و مشاهدات نگارنده در یکی از پروژه‌های نفتی جنوب است که می‌توان آن را مصداق کامل وضعیت ناگوار کارگران در سال‌های اخیر برشمرد:

شرکت‌های پیمانکاری در بدو ورود نیروی کار با آنان قراردادی سفید امضا می‌بندند، و حتی اجازه‌ی مطالعه‌ی متن قرارداد را هم به شخص کارگر نمی‌دهند و جالب است که فرم تسویه حساب و رضایت از کارفرما را در همان ابتدا از کارگران اخذ می‌کنند! این نخستین مرحله‌ی نقض حقوق کارگری در محیط پروژه‌های جنوب توسط کارفرمایان است که در صورت اعتراض کارگران، از بستن قرارداد با آنها خودداری می‌کنند.

دوری از خانواده، کیفیت پایین غذا، ایمنی پایین کارگاه‌ها، زندگی در کمپ‌های شلوغ و غیربهداشتی و اتاق‌های کوچک سی متری که پانزده نفر در هوای گرم و طاقت‌فرسای جنوب در آن استراحت می‌کنند، سختی کار را بر کارگران دو چندان می‌نماید و یادآور اردوگاه‌های کار اجباری یا وضعیت همین صنعت در دوران استیلای انگلیسی‌ها بر آن است؛ آن چه در کتاب‌ها خوانده‌ایم و در عکس‌های قدیمی دیده‌ایم.

ساعات زیاد و فشار بالای کاری کارفرمایان بر کارگران باعث وارد آمدن لطمات جبران‌ناپذیر جسمی و روحی بر آنان می‌شود که غالباً به صورت پرخاشگری و مصرف مواد مخدر خود را بروز می‌دهد. 

هم‌اکنون برخلاف قانون کار که هشت ساعت کار در هر روز را در نظر گرفته است، کارفرمایان حداقل ده ساعت کار را برای کارگران تعریف نموده‌اند و هیچ گاه این ساعات اضافه کاری را برای کارگران محاسبه نکرده و باز هم خلاف قانون و بدون رضایت کارگران، ساعات کاری را اضافه می‌نمایند. 

همچنین شرکت‌های پیمانکاری، حقوق و مزایای کارگران را به موقع پرداخت نمی‌کنند به طوری که حقوق کارگران اغلب چهار الی هشت ماه پس از اتمام کار، به حساب آنان واریز می‌شود.

یکی دیگر از ظلم‌هایی که به جامعه‌ی کارگری وارد می‌گردد، در نظر نگرفتن سختی کار و حق بیمه‌ای است که قانون بر عهده کارفرمایان نهاده است. شوربختانه به علت تحویل پروژه‌ها به پیمانکاران دست چندم، این حقوق کارگران در بیشتر مواقع در نظر گرفته نمی‌شود و چون پیمانکار دست چندم هستند، قابل پیگرد هم نیست. 

بارها مشاهده شده که پیمانکار پس از پایان کار، یا بیمه نیروهایش را رد نکرده و یا سختی کار و عناوین شغلی آنان را به علت پرداخت هزینه‌های کمتر به شرکت‌های بیمه در لیست‌ها وارد ننموده است.

همانا نداشتن بیمه و نبود نظارت بر عملکرد شرکت‌های پیمانکاری باعث شده که افراد زیادی با وجود سابقه‌ی کار بالای سی سال، هنوز هم در پروژه‌ها به امید بازنشستگی کار کنند و از جوانی تا کهنسالی شان را در سخت‌ترین شرایط سپری نموده و به هیچ رفاهی دست نیافته‌اند.

امید است جامعه‌ی کارگری ایران امروز هم نقش پیشتازانه خود را ایفا کرده و با تسلط کامل به قانون کار و قوانین ضد کارگری از آخرین حقوق خود آگاهی یابند و بتوانند آن را از شرکت‌های متخلف و افراد سودجویی که زندگی آنان و خانواده‌هایشان را به مخاطره می‌اندازند، بستانند.