دکتر سجاد بهزادی: دولت ها یکی پس از دیگری میآیند وتمام میشوند. اگر دولتها، مولفه مشروعيت خود را در چارچوب نظام سياسی وزن کشی نکنند و به آن بیاعتنا باشند جامعه آبستن حوادث دردناکی خواهد شد و فرمانپذیری شهروندان از قدرت سیاسی به شدت با چالش روبرو خواهد بود و اعتماد در جامعه از بین میرود. آیا می توان بیاعتمادی امروز در جامعه...
بحران مشروعیت و چالشهای جامعه
دکتر سجاد بهزادی
دولت ها یکی پس از دیگری میآیند وتمام میشوند. اگر دولتها، مولفه مشروعيت خود را در چارچوب نظام سياسی وزن کشی نکنند و به آن بیاعتنا باشند جامعه آبستن حوادث دردناکی خواهد شد و فرمانپذیری شهروندان از قدرت سیاسی به شدت با چالش روبرو خواهد بود و اعتماد در جامعه از بین میرود. آیا می توان بیاعتمادی امروز در جامعه ایران را حاصل کاهش مشروعیت و مقبولیت قدرت سیاسی و نهاد دولت دانست؟
رئیس جمهوری جدید در مراسم تنفیذ خود گفته بود: "علاوه بر آسیب سفره و کسب و کار مردم، اعتماد مردم نیز آسیب دیده است و دولتی خواستند تا این آسیب را جبران کند و اعتماد را به مردم بازگرداند و فاصله میان ملت و دولت را کاهش دهد. این رابطه میان ملت و دولت بسیار میتواند گره گشا باشد." گزاره ای که رهبری هم مُهر تأیید بر آن زد.
به اعتقاد بسیاری از جامعهشناسان این گسست مدت هاست در جامعه ایران رخ داده و بارها نسبت به عواقب آن از جمله از دست رفتن سرمایه های اجتماعی هشدار داده شده است. اما انکار واقعیت ها و متهم کردن صاحبنظران به سیاهنمایی، روش اولیه مقابله با فکت ها بوده است.
این روش تا آن زمان که بحران به عمق نرسیده و به صورت رسمی بازگو نشده ادامه خواهد داشت در حالی که بسیار دیرهنگام زخمها گاه تا عمق استخوان پیش رفته آنگاه این اراده شکل می گیرد که به جنگ بحران بروند. اما در نهایت بحران در قسمت های مختلف جامعه فراگیرتر می شود و راهکارهای بعضا نمایشی نیز مرهم هیچ زخمی نخواهد شد.
رئیس جدید سازمان برنامه و بودجه هم اذعان داشته است "امروز سرمایه اجتماعی را از دست دادهایم، مشکلات فرهنگی و اقتصادی فراوانی داریم."
در این وضعیت که بحران از دست رفتن سرمایههای اجتماعی و اعتماد عمومی عمیقتر شده و نشانه های آن به سطح آمده و به روشنی دیده میشود، شاهد یکدست شدن نهادهای دولتی و حاکمیتی به شکل کمسابقه ای هستیم. یکدستی ساختار اما چقدر میتواند برای عبور از بحران های کنونی کارآ باشد؟
واقعیت جامعه این است که مردم ایران با بحرانهای معیشتی، سلامتی و اجتماعی دستوپنجه نرم میکنند. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران حذف گوشت، شیر، ماست، آجیل، خشکبار، ماهی و میگو، تخم مرغ، مرغ و پنیر از سفره ایرانیان همچنان ادامه دارد و جمعیت بیشتری هر روز فقیرتر می شوند.
گزارش پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان نشان میدهد در سالهای اخیر، مساحت زیر خط فقر جامعه ایران به شدت افزایش یافته تا جایی که از هر سه نفر در ایران، یک نفر فقیر است؛ تازه باید در نظر داشته باشیم که در این پایش، شاغلان فقیر را در نظر نگرفتهاند؛ که اگر در نظر گرفته شود، از آن دو نفر، یک نفر دیگر نیز قطعاً فقیر واقعی است.
در این شرایط یک ناامیدی عمومی همراه با کینه از وضعیت پیش رو، جامعه را فرا گرفته است و مشروعیت ساختار سیاسی را وارد مرحله تازهتری از بحران کرده است. به قول یک استاد دانشگاه "«کینه جمعی» مهمترین تهدیدی است که ساختار سیاسی را به صورت نرم در محاصره خود قرار داده است؛ تهدیدی که سعی میشود به وسیله تبلیغات صدا و سیما و اقدامات کنترلی نادیده گرفته شود."
خلاصه امر آن گونه که روزنامه اطلاعات چاپ تهران در مقالهای نوشته است " اگر تعارف را کنار بگذاریم، کشور سالهاست با مشکل بیاعتمادی مواجه است. بیاعتمادی مردم به مسئولان، بیاعتمادی مسئولان به مسئولان، بیاعتمادی مسئولان به مردم و بیاعتمادی مردم به مردم. این چهار نوع بیاعتمادی همچون خوره اعتماد را به عنوان یک سرمایه اجتماعی مضمحل کرده است."
اگر دولت و ساختار حاکمیت در ایران کنونی نخواهد یا نتواند بازسازی اعتماد عمومی و نگهداشت سرمایه های اجتماعی را جدی بگیرد باید شاهد عمیق تر شدن بحران مشروعیت خود باشد. ساختار های سیاسی کشور باید پارادایم های توسعه سیاسی واجتماعی را خوب بشناسند و با انطباق آن با پارادایم های موفق جهانی، تلاش کنند از بحران ها عبور کنند.
باید نقطه عطفی پیدا کرد تا کمی از این بی اعتمادی ها کاسته شود و سرمایه اجتماعی را با توسعه اقتصادی گره بزند. دولت جدید هم اگر می خواهد نقطه عطف این داستان باشد می بایست از همان ابتدا با تعیین وزیران کارآمد سطح مشروعیت دولت خود را بالا می بُرد و به نظرمی رسد در نقطه آغاز به خوبی پیش نرفته وبا تردیدهای جدی روبرو است.
برای رهایی از این وضعیت به دولتی کثرت گرا نیاز داریم تا چرخه مدیران ناکارآمد را بر هم بزند؛ آنگاه جامعه مدنی و لایه های اجتماعی را قدرتمند کند و پدیده دولت - ملت را به صورت واقعی شکل دهد. چرا که اگر در بر همین پاشنه همیشگی بچرخد بازسازی سرمایه اجتماعی سختتر و حتی ناممکن میشود.
(هفته نامه نسیم جنوب- سال بیست و چهارم- شماره 971)
آخرین اخبار
- درستايش سه استاد؛ دانشگاه تهران – دانشگاه اکسفورد – دانشگاه اردن
- نيم قرن خدمت در تعليم و تربيت فرزندان اين مرز و بوم
- عيد اومد، خيمه زد به صحراي دلوم
- زنان هنرمند سعي دارند به اندازه مردان نقشي محوري در غني سازي هنر داشته باشند اما کمتر ديده شدهاند
- شاهنامه؛ هويتي که در حال فراموشي است
- تلاش هميشگي زنان و دختران براي احقاق حقوق خود
- از نگاه جنسيتي جامعه به زنان بيزاريم
- براستي زن بودن کار مشکلي است
- از سَتّاره فرمانفرمائيان تا مسموم سازي دختران
- حلاليت طلبيدن يا عذرخواهي
- به ياد منصور بهرامي و عشقش به بوشهر/ هنرمندي که خودش بود
- هنرمندان جوان را فراموش نکنيد
- تاثير و جايگاه منوچهر آتشي در فضاي ادبي ايران زمين
- توليد خشم با حذف طبقه متوسط
- عميق مثل اقيانوس
پربیننده ترین
- 32 ساعت شيفت داروخانه طول مي کشيد و از شدت خستگي به گريه مي افتادم
- ۶۰۰ چادرگروهی و کانکس برای اسکان گردشگران نوروزی در بوشهر ایجاد شد
- استانداران باید مشی اعتدال داشته باشند + تصاویر تکریم و معارفه استاندار
- نسیم جنوب، خدمت یا تخریب شهردار بوشهر
- جوانان، فرصت یا تهدیدی برای توسعه بوشهر
- تصاویر مراسم شروه خوانی در عمارت حاج رئیس بوشهر
- ماشین و ماشین سواری در بوشهر قدیم
- جایگاه استان بوشهر در کنکور سراسری مناسب نیست
- تصاویری دیده نشده از بوشهر قدیم
- باغ هزار چشم برويد ز من
- از سَتّاره فرمانفرمائيان تا مسموم سازي دختران
- براستي زن بودن کار مشکلي است
- زنان هنرمند سعي دارند به اندازه مردان نقشي محوري در غني سازي هنر داشته باشند اما کمتر ديده شدهاند
- اعلام واجدین شرایط اخذ رای به تفکیک شهرستان های استان بوشهر
- به دنبال مخاطبانی شیفته جنوب و آفتاب و دریا