دکتر حسین اسکندری استاد دانشگاه خلیج فارس بوشهر در مصاحبه با نسیم جنوب:

دانشجویان در کسب علم از فرهنگی فعال و کنشگربرخوردار شوند

نسیم جنوب: حسین اسکندری دانش آموخته دکترای تخصصی مهندسی مواد (متالورژی) از دانشگاه تهران و دانشیار پایه ۳۳ دانشگاه خلیج فارس منتخب دو دوره استاد نمونه آموزشی دانشگاه و دارای چندین مورد اختراع ثبت شده و تایید شده علمی، مجری چندین طرح پژوهشی درون و برون دانشگاهی، چاپ یک مورد کتاب کاربردی با عنوان " مقدمه ای بر جوشکاری در صنایع کشتی سازی" انتخاب به عنوان رییس نمونه کمیته های فنی تدوین استاندارد در استان و مشارکت در  بیش از ۱۰ مورد تدوین استاندارد ملی که دو مورد در حوزه فناوری نانو بوده و ارایه و چاپ ده ها مقاله در کنفرانس های ملی و بین المللی و ژورنال های معتبر علمی و چندین مورد مقالات پراستناد با کیفیت Q1 ;  موسس و مسئول انجمن فناوری نانو شعبه استان بوشهر ؛ به عنوان اولین شعبه استانی تاسیس شده در کشور می باشند.   با ایشان گفت و گویی کردیم که بدین وسیله از نظر خوانندگان می گذرد.

- با شروع فصل جدید تحصیلی، دانشگاه ها آموزش مجازی را شروع کردند. به نظر می رسد علیرغم گسترش آموزش عالی در ایران، دانشگاه ها نتوانسته اند نقش تاثیرگذاری در روند توسعه کشور در ابعاد فنی، صنعتی، اجتماعی و اقتصادی و ... داشته باشند نظر شما چیست؟ 

- پاسخ دقیق به این سوال  مستلزم مطالعه و تحلیل سیر تحولات نهادهای دانشگاهی و آموزش عالی در ایران در قرون گذشته است و در این کلام مختصر جواب بلی یا خیر نمی تواند حق مطلب را ادا کند؛ اما از این که با توجه به تحولات شتابان جهانی علم و فناوری و تاثیرات شگرف آن در ابعاد مختلف زندگی بشر و جوامع مختلف دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی ما نتوانستند انتظارات به حق جامعه را در نقش آفرینی کارآمد  در توسعه متوازن و پایدار کشور در تمام حوزه‌های بنیادی و کاربردی؛  تمام و کمال محقق سازند شکی نیست.

_ دلایل این عدم موفقیت را در چه می دانید؟ 

-  می توان به عواملی در حوزه رفتاری؛ محیطی و ساختاری دانشگاه ها اشاره کرد که بعضی از اهم آنها عبارتند از:

 ۱- عدم تحقق کامل استقلال علمی و مدیریتی دانشگاه ها و مراکز پژوهشی و تحقیقاتی و عدم مشارکت فراگیر و جامع دانشگاهیان در انتخاب مدیران در سطوح بالای مدیریتی وزارت خانه های مربوط و دانشگاه ها 

۲-  شناخت و گذار ناقص نهاد دانشگاه به عنوان یک نهاد مترقی با کارکردهای اجتماعی از نسل اول به نسل سوم و عدم آمادگی لازم در بکارگیری دانش و توسعه فعالانه اقتصاد دانش بنیان و اجتماعی و به عبارتی گذر به نسل چهارم دانشگاه ها با رویکرد جامعه محوری 

۳-  غالب بودن روحیه مدرک گرایی در دانشجویان و در خوش بینانه ترین حالت تلاش جهت " حفاظت از حقیقت"   در مقابل روحیه نقادی و روشنگرانه " شناخت حقیقت"  در دانشگاه ها و عدم بهره گیری از ایجاد ارزش افزوده  از آموزش و پژوهش 

۴- وابستگی شدید مالی دانشگاه ها به دولت 

۵- عدم توجه لازم و کافی به توسعه متوازن علوم مختلف در دانشگاه ها به ویژه علوم انسانی و علوم بین رشته ای 

۶- عدم تناسب و همگرایی بین برنامه های راهبردی دانشگاه ها و برنامه های بالا دستی ملی در حوزه توسعه علمی کشور و اقتصاد دانش بنیان  و یا به عبارتی عدم توجه به اصل دینامیک سیستمی در توسعه کشور

- ایام دانشجویی بهترین زمان دانش اندوزی دانشجویان در دانشگاه است. در این زمان دانشجویان باید متوجه چه مسایلی باشند و به چه مهارت هایی دست پیدا کنند؟

- می توانم با عنایت به حدیثی از امام علی (ع) که می فرمایند " کسی که اوضاع روز خود را می شناسد در مقابل مقتضیات آن غفلت نمی ورزد"  این طور بگویم که: 

۱- دانشجو بایستی شرایط روز دانشگاه و اجتماع و محیط پیرامونش را به خوبی بشناسد.

۲- با روحیه نقادی و روشنگرانه در کنار آموزش و پژوهش نسبت به توانمندی ایجاد ارزش افزوده از آنها در خدمت به خود و خانواده و جامعه کوشا باشد.

 ۳- بهره گیری از تجربه آموزش های مجازی و منتفع شدن از برنامه ها و آموزش های تخصصی و حتی غیرتخصصی از محضر استادان و متخصصان ملی و بین المللی.

۴- یادگیری نرم افزارها و اپلیکشن های کاربردی تخصصی مربوط به رشته و تخصص مورد علاقه خود.

 ۵- توجه به فناوری های نوین و بین رشته ای و جهت دهی به آموخته های خود در حوزه ایجاد کسب و کارهای نو.

۶ - کسب مهارت قرارگیری در تیم های پژوهشی و نوآور و تلاش جهت راه اندازی هسته ها یا شرکت های دانش بنیان با راهنمایی گرفتن از استادان پیشرو در این حوزه.

۷- فراگیری مهارت های فردی اجتماعی فوق برنامه در حوزه های ورزشی و معنوی و  هنر و موسیقی و...

- این ضعف در آموزش عالی ایران وجود دارد که بین دانشگاه و دروس آن با بازار و اشتغال ارتباطی کمی وجود دارد نظر شما چیست؟ 

-  اصولا اگر رویکرد و جهت گیری و توسعه دانشگاه ها همان طور که در جواب به سوال اول اشاره شد  متناسب با تغییر و تحولات نسل های دانشگاهی می بود، قاعدتا این تناسب و دینامیک سیستمی نیز پدیدار می گشت. اگر چه همه مشکلات در این مورد را هم نمی توان به گردن دانشگاه ها انداخت بلکه سیاست گذاران و مدیران در حوزه های تقنینی و اجرا و صنایع با هم در نیل به این هدف دخیل هستند.

- دانشجویان چگونه باید در ایام تحصیل خود  را برای بازار کار و اشتغال آماده کنند؟ 

-  همان طور که اشاره شد  تلاش جهت فراگیری فناوری های نوین و بین رشته ای و جهت دهی به آموخته های خود در حوزه ایجاد کسب و کارهای نو از طریق کار تیمی (Team Work ) و راه اندازی هسته های نوآور و توسعه آن در مراحل تکمیلی به شرکت های دانش بنیان.

- آیا بسنده کردن به دروس دانشگاه های ایران به طور کلی برای کارشناس و متخصص شدن در رشته های مربوطه، برای دانشجویان کفایت می‌کند؟ 

- خیر، نه  در ایران و نه در بسیاری از کشورهای دیگر متخصص شدن در یک رشته بدون استفاده و بهره گیری از دانش های مهارتی و کاربردی تضمین شده نیست. حتما نیاز به دوره های کارآموزی و کارورزی و حضور در صنعت لازم است کما این که در کشوری مثل آلمان بیش از ۹۵ درصد دانشگاه ها رویکرد مهارتی و کاربردی دارند تا نظری محض.

- نظر شما درباره آموزش های مکمل علمی و فنی خارج از دانشگاه که این روزها زیاد شده است چیست؟ 

- اگر هدف از این آموزش ها صرفا بهره مندی اقتصادی نباشد و منطبق بر شرایط بازار کار و تحولات عملی و به روز محیط کار باشد بسیار سازنده و مفید است.

- چه توصیه هایی برای دانشجویان در کسب دانش و موفقیتهای علمی دارید؟ 

- به دانشجویان عزیز عرض می کنم که هیچ مرزی برای علم وجود ندارد و هر چه هست دانش و دانایی مطلق است و البته مسئله دانشجویان نباید فقط کسب علم باشد بلکه گسترش و پیشبرد علم از اهمیت بالایی برخوردار است و در این راه بایستی از فرهنگی فعال، کنشگر و جهادی برخوردار بود و نه فرهنگی کنش پذیر.

- تجربه ای از موفقیت زندگی علمی خود برای دانشجویان بفرمایید. 

- در فعالیت های علمی و هدفمندم هیچ عاملی مانع پرداختن به آن فعالیت نشده است. بیاد دارم  وقتی پایان نامه کارشناسی ارشدم  در دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز  تعریف شد دستگاهی که باید آزمایش ها را انجام می دادم در ایران موجود نبود و یک سال زمان برد تا با چالش های بسیار که از حوصله این گفتار خارج است دستگاه را در ایران با حداقل امکانات و در مرحله ای با اخذ وام ساختیم و آزمایشات با استفاده از آن صورت گرفت و با موفقیت و نمره عالی پایان نامه را گذراندم.

- سخن پایانی؟

- سخن پایانی این که برای دانشجویان و دانشگاهیان عزیز آرزوی موفقیت و سرافرازی دارم و امیدوارم در این شرایط سخت پاندمی کرونا با هدفمندی و توانمندی و تجارب بدست آمده از آموزش های مجازی  به طور هدفمند برای مواجهه با چالش بزرگ جهانی سیندمیک هم افزای سه گانه پاندمی ها - چاقی و اضافه وزن و تغییرات اقلیمی با جهت دهی آموخته های تخصصی خود و استفاده از فناوری های جدید و همگرا چون فناوری نانو - زیست فناوری -  فناوری اطلاعات و علوم شناختی که همه علوم را در بر می گیرد و علوم بین رشته ای جامعی به حساب می آیند برای ساختن زندگی سالم تر برای خود و خانواده و جامعه جهانی گام بردارند.

  (هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و چهارم – شماره 976)