کتابی که زمین زیر پای پر غرورش ناله می داد

 دکتر محمود دهقانی

در روزگار نوجوانی دانش آموزی قیل و قال مدرسه ایرانی دوبی که کبکم خروس می خواند، شادروان ابراهیم دهقانی (کل ابراهیم) به توصیه پدرم گفت تو که خوره کتابی در حیرتم چرا تا به حال "ژان کریستف" شاهکار "رومن رولان" را نخوانده ای. آدرس کتابفروشی آقای توسی را داد و گفت بگو عمو ابراهیم سلام می رساند.  رفتم کتاب فروشی آقای توسی که اگر حافظه ام خطا نکند توده ای بود گفتم سلام آقا، کتاب "ژان کریستف داری؟ نگاهی ژرف به چهره ام انداخت و گفت بفرما بشین. 

روی صندلی نشستم. مشتری را راه انداخت و آمد پشت میز مغازه نشست و گفت پسرم چند سالته، کتاب "ژان کریسف" نزدیک ده جلد است. گفتم باشه آقا هر چه قدر پولش باشه اشکالی نداره عمو ابراهیم گفته ژان کریستف را بخوان. خندید با ابراهیم دهقانی دوست بودند.  

ده نسخه "ژان کریستف" را در کارتونی جا داد و ٣٠ درهم پرداخت کردم. آن چنان رومن رولان من را اسیر ژان کریسف کرد که روزی که خواندن آن را به پایان رساندم، انگار کسی که دوستش خدا حافظی کرده، حسابی احساس تنهایی کردم. 

ژان کریستف را پس از زوربای یونانی خواندم. در زوربای یونانی"نیکوس کازانتزاکیس" در جزیره کرتی من نوجوان را با زوربا به رقص واداشته بود و زندگی ام با ریتم  آهنگ زوربا، پا گرفت. حالا نوبت ژان کریستف بود تا به رقص شاهزاده های اروپایی پشت پا بزنم و به هر آهنگی گوش ندهم. ژان کریستوفی که هنگام راه رفتن زمین زیر پای پر غرورش ناله می داد.  

پس از آن دیگر به آسانی پذیرای چیزی نبودم و به گفته برتولت برشت بر روی هر چیزی انگشت گذاشتم و گفتم چرا؟ در سفری پسر عموی دکتر جمشید صداقت کیش، علی صداقت کیش از ایران برایم ژان کریستف آورد. هدیه و سوغاتی که به اندازه شعرهای فدریکو گارسیا لورکا، مستم کرد. من خواندن کتاب ژان کریستف شاهکار رومن رولان اما فقط برگردان محمود به آذین را به نوجوانان توصیه می کنم.