وضعيت گردشگري استان بوشهر

فرصت‌ها و تهديدات گردشگري در بوشهر

نسیم جنوب، دکتر عباس علوي‌نژاد

طبق آخرين گزارش مرکز ملي آمار از گردشگري داخلي ايران در سال 1400، 10 استان مازندران، تهران، خراسان رضوي، فارس، اصفهان، گيلان، کرمان، آذربايجان شرقي، آذربايجان غربي و خوزستان به‌ترتيب بيشترين تعداد مسافر داخلي در سال 1400 را داشته‌اند. آمار گردشگري ايران به تفکيک استان، از مجموع 24 ميليون و 638 هزار و 649 سفر داخلي در سال 1400، بيش از 58 درصد بدون اقامت شبانه و 42 درصد با اقامت شبانه بوده است.

همچنين براساس آمار اعلام شده، از 25 اسفندماه 1400 تا 13 فروردين‌ماه 1401 حدود 52 ميليون و 771هزار و 748 تردد جاده‌اي بين استان‌ها ثبت شد که نسبت به مدت مشابه سال قبل، 41 درصد رشد داشته است که استان بوشهر بين استان‌هاي بالاي جدول پذيرش مسافرين نوروزي هست.

استان بوشهر با سابقه تمدني، موقعيت ساحلي، فرهنگ غني و مهمان پذيري و آب و هواي مناسب و بي نظير، حداقل در 6ماه سال از اواسط آبان ماه تا اواسط ارديبهشت، مقصد مناسبي براي جذب گردشگران داخلي و خارجي است.

طبيعت زيبا، بافت مسکوني و معماري قديمي، سواحل زيبا و پيشينه مذهبي،  فرهنگي، تاريخي و هنري باعث شده تا بوشهر به ويژه در فصل زمستان و ايام نوروز در رديف استان هاي مسافر پذير و چند استان برتر کشور قرار گيرد.

با برنامه‌ريزي و تخصيص منابع ‌کافي و جذب سرمايه بخش خصوصي براي ايجاد زيرساخت‌هاي لازم، استان بوشهر مي تواند از ظرفيت گردشگري براي توسعه  و ايجاد اشتغال، بهره بيشتري داشته باشد.

با نگاهي به اسناد بالادستي، دربند 4 سند چشم‌انداز توسعه استان که در 10بند تدوين شده، چنين آمده است: برخوردار از شرايط مناسب جذب گردشگران داخلي و خارجي.

همچنين با بررسي آخرين برنامه عملياتي 5ساله استان(1400-1396) در قسمت شاخص‌هاي اجتماعي و فرهنگي، در رديف پنجم با عنوان فرهنگ، هنر و گردشگري قرار گرفته است. در استان بوشهر 128 اثر طبيعي، تاريخي، فرهنگي و مذهبي به ثبت رسيده است. استان  داراي 17هتل و هتل آپارتمان و3 موزه است.

در بخش دوم، مهم ترين اقدامات اجرايي پيش‌بيني شده در برنامه 5 ساله در 16 فصل آمده که گردشگري بعد از فصل ورزش  و جوانان، تحت عنوان بخش ذکرشده است و در برنامه عملياتي، بخش گردشگري هم در فصل ششم کنار امور فرهنگي و تربيت بدني آورده شده است.

مهم‌ترين اقدامات اجرايي پيش بيني شده عبارتند از:

- مرمت، احياء و نگهداري 6817 مترمربع از اماکن تاريخي وميراث فرهنگي.

- تجهيز امکانات لازم براي دسترسي آسان به 55 درصد از جاذبه ها.

در مجموع براي اجراي برنامه ها در 5سال برنامه ششم که دوسال هم از آن گذشته است (برنامه براي سال هاي  1401و 1402تمديد شد) مجموعا 103ميليارد تومان اعتبار پيش بيني شده است. اگر مسئولين ذيربط اعلام کنند از اين اعتبار که در برنامه پيش‌بيني شده چه مقدار تاکنون تحقق پيدا کرده و چند درصد از  اهدافي که پيش‌بيني شده، محقق شده، به ارزيابي بهتر عملکرد اين بخش کمک خواهد کرد.

مقاله‌اي با عنوان «رده بندي استان‌هاي کشور برحسب جاذبه‌هاي گردشگري» در فصلنامه علمي پژوهشي مطالعات گردشگري شماره 28 چاپ شده، جايگاه استان ها را مشخص کرده است که علاقمندان مي‌توانند در صورت تمايل به تفصيل آن مراجعه کنند.

همچنين در مقاله پژوهشي ديگري با عنوان «بررسي توانمندي‌هاي گردشگري شهر ساحلي بوشهر» نوشته محسن سقايي استاديار گروه جغرافيا دانشگاه پيام نور تهران، يافته‌هاي تحقيق براساس  مدلSWOT در تحليل پتانسيل‌هاي گردشگري و نقش آن در توسعه ­ شهرساحلي بوشهر ارائه شده که به بخش‌هايي از آن اشاره خواهد شد.

تجزيه و تحليل سوآت بر اين منطق استوار است که استراتژي اثربخش، قوت‌ها و فرصت‌ها را حداکثر مي‌کند، در عين حال که ضعف‌ها وتهديدهاي آن را به حداقل مي رساند. اين روش يکي از بهترين روش هاي تدوين راهبرد براي سازمان‌هاست.

 

نقاط قوت گردشگري بوشهر

1- اقتصادي

- شرايط مناسب جهت سرمايه‌گذاري و برنامه‌ريزي گردشگري.

- ديدگاه مثبت مردم در مورد مشارکت افراد براي توسعه گردشگري.

- آمادگي گردشگران جهت هزينه کردن در زمينه فراغت و تفريح.

2- عوامل اجتماعي و فرهنگي

-همکاري و مشارکت در بين مردم و آگاهي آن‌ها.

-آداب و رسوم‌، فرهنگ بومي و - مکان‌هاي تاريخي و ديدني شهر بوشهر.

-خون گرمي و مهمان نوازي مردم.

 3- عوامل محيطي

-دسترسي مناسب به نواحي ديدني براي گردشگران ورودي به منطقه.

-وجود مناطق ساحلي و چشم‌انداز ساحلي منحصربه فرد منطقه.

-تنوع چشم انداز زيبا در منطقه.

-تنوع گونه‌هاي آبزي وکنار آبزي و پرندگان موجود در منطقه.

4-عوامل نهادي

-اعتقاد مسئولين به اشتغال‌زايي و ايجاد بستر مناسب جهت گسترش گردشگري شهري.

-وجود تأسيسات مناسب آب و برق و... درسطح شهرستان.

-همکاري سازمان‌ها و نيروهاي امنيتي جهت برقراري امنيت و رفاه مسافران.

 

نقاط ضعف گردشگري بوشهر

1-اقتصادي

- عدم وجود برنامه‌ريزي و سرمايه‌گذاري‌هاي محلي در صنعت گردشگري.

-عدم سرمايه‌گذاري براي شناسايي نواحي مستعد در زمينه گردشگري.

 2- اجتماعي- فرهنگي

-کمبود امکانات اقامتي  نهادهاي دولتي يا بخش‌هاي خصوصي.

-کمبود نيروهاي متخصص و آموزش ديده در زمينه گردشگري ساحلي.

-عدم آشنايي مردم بومي وعدم آموزش آن‌ها در نحوه برخورد با گردشگران.

-افزايش تعداد جوانان بيکار.

-پايين بودن سطح آگاهي مردم درخصوص مزاياي توريسم.

-کمبود جذابيت منطقه به دليل نبود امکانات رفاهي مطلوب.

-عدم آشنايي و شناخت سرمايه‌گذاران محلي، منطقه اي و ملي.

3-محيطي

-نامناسب بودن زير ساخت‌هاي محيطي و کالبدي.

-بالا بودن سطح آب سفره زيرزميني در منطقه ساحلي.

 4-نهادي

- عدم تبليغات لازم در زمينه گردشگر.

- عدم معرفي جاذبه‌هاي گردشگري بوشهر به عنوان مقصد گردشگري.

- عدم وجود منابع آب با کيفيت مناسب در فاصله نزديک به شهر بوشهر.

- سيستم حمل و نقل نامناسب.

-کمبود امکانات اقامتي موجود در منطقه.

-کمبود تجهيزات شهري موجود در منطقه.

- عدم وجود کانون‌هاي فعاليتي مناسب در ساحل که سبب سرزندگي و تشويق حياتي شهري گردد.

 

فرصت‌هاي گردشگري بوشهر

1-اقتصادي

-افزايش توجّه دولت به برنامه ريزي و سرمايه گزاري در بخش گردشگري.    

-توسعه و تجهيز محورهاي اصلي و فرعي ارتباطي کشور.

-پتانسيل احداث کاربري‌هاي مناسب جهت استفاده گردشگران ازقبيل­ شهر‌بازي، ايجاد هتل‌هاي بين‌المللي چند ستاره و ساير تجهيزات رفاهي، تفريحي.             

 2-اجتماعي- فرهنگي

- سطح بالاي آگاهي گردشگران در برخورد با مردم.

- سنت‌ها ومراسم مذهبي بومي منطقه.

-استقبال خوب گردشگران از مناطق ساحلي.

- ساماندهي فعاليت‌هاي مربوط به صنايع دستي و برگزاري نمايشگاه‌هاي فصلي صنايع دستي.

 3-محيطي

-وجود خليج فارس به عنوان اصلي‌ترين جاذبه گردشگري.

-درجه حرارت مناسب در فصول سرد سال و بالا بودن ساعات آفتابي روز.

-آمادگي­ گردشگران­ جهت تفريح و تفرج در کنار ساحل در زمان مناسب در شرايط اقليمي.

-وجود تعداد زيادي شناور سنتي و کارگاه لنج‌سازي در بوشهر.

-استفاده از تنوع چشم اندازي منطقه.

-نزديکي به کشورهاي خليج فارس و جذب گردشگر خارجي.

 4-نهادي

-افزايش توجه و حمايت  مسؤلان کشور از توسعه شهري با رويکرد اشتغال زايي و کسب درآمد.

-تربيت نيروهاي متخصص وبا تجربه.

 -امکان ايجاد پارک- موزه با تأکيد بر گونه‌هاي ساحلي(انواع پرندگان کنار آبزي و آبزي).

 

تهديدهاي گردشگري استان

1-اقتصادي

-کافي نبودن سرمايه‌گذاري‌هاي خارج از منطقه در جهت جذب گردشگر.

-عدم توجه مسئولين به اقتصاد گردشگري موجود در منطقه.

 2-اجتماعي- فرهنگي

-افزايش تمايل و انگيزه گردشگران به مسافرت ساير  تفريحي نزديک و رقيب.

-از بين رفتن  فرهنگ سنتي و محلي مردم و عدم توجه به فرهنگ سنتي و محلي.

-آشنائي مردم بومي با عقايد جديد و شيوه نادرست رفتاري.

3- محيطي

-بالا بودن درجه حرارت و رطوبت در فصل تابستان.

-آلودگي آب در مناطق در مناطق ساحلي.

-تهديدهاي زيست محيطي و ايجاد خسارت به آثار تاريخي، فرهنگي و طبيعي.

4- نهادي

-عدم ارائه مجوز و تسهيلات از سوي دولت جهت گسترش و توسعه تجهيزات و تأسيسات گردشگري.

- محدوديت قانوني موجود در توسعه مناطق ساحلي.

- رسوب‌گذاري درمنطقه ساحلي که عامل تهديدکننده فعاليت‌هاي دريايي و تاسيسات ساحلي خواهد بود.

-غلبه بصري دريا و کم توجهي به ساير پديده‌هاي طبيعي.

 

- نتيجه گيري

شهر بوشهر با توجه به پيشينه تاريخي و فرهنگي، مي‌بايست به طور جدي در عرصه گردشگري در کشور و جهان قدم بگذارد تا جلوه اصلي خود را اثبات کند. از مجموع آن چه که بيان شد مي‌توان به اين نتيجه رسيد که با وجود توان‌ها و استعدادهاي بالقوه شهر بوشهر براي جذب گردشگر، هنوز راه طولاني جهت استفاده از اين توان‌ها وجود دارد. بهره‌مندي از مزايايي صنعت گردشگري مانند درآمد و اشتغال‌زايي، نيازمند توجه به تمام بخش‌هاي مرتبط به اين صنعت بوده و ايجاد هماهنگي‌هاي لازم بين آن‌ها، مديريت واحد و تقسيم کار بين بخش‌هاي دولتي و خصوصي را طلب مي‌کند. با تقويت کردن مهم‌ترين نقاط قوت و فرصت‌ها و همچنين برنامه‌ريزي جهت رفع نقاط ضعف و تهديدها و کاهش آن‌ها مي‌توان چشم‌انداز مناسبي براي توسعه صنعت گردشگري را شاهد باشيم.

پيشنهاداتي هم ارائه شده که برخي موارد همواره مورد توجه مديران ذيربط بوده است و اميد است به ساير موارد هم عنايت شود مثل:

-هماهنگي بين مديران منطقه و ديگر ارگان‌ها و مؤسسات مرتبط با گردشگري.

- تهيه نقشه جامع گردشگري بوشهر و توزيع آن‌ها بين مسافران در ورودي‌هاي منتهي به شهر بوشهر.

- برنامه‌ريزي مناسب براي کاهش هزينه‌هاي تمام شده براي گردشگران از طريق ايجاد تورهاي گردشگري گروهي، ارائه تخفيفات از طريق شرکت‌هاي هواپيمايي و مسافرتي و هتل‌ها.

- ايجاد امکانات سفر دريايي با کشتي‌هاي مجهز براي رفت و آمد بين جزاير خليج‌فارس و کشورهاي حاشيه خليج فارس.

- اختصاص درصدي از درآمد نفت و گاز استان جهت رونق بخشيدن فعاليت‌هاي سرمايه‌گذاري مرتبط با حوزه گردشگري.

- فرهنگ‌سازي و اطلاع رساني مردم در جهت برخورد مناسب با گردشگران ورودي به استان و اطلاع از مزيت حضور آن‌ها براي توسعه شهر.

- بهبود زيرساخت‌هاي حمل ونقل داخلي و خارجي، تجهيز فرودگاه بين‌المللي شهر بوشهر و ايجاد وگسترش پروازهاي‌داخلي و خارجي، تکميل پروژه راه آهن بوشهر به شيراز و اتصال به شبکه ريلي کشور.

- توسعه‌يافتگي سواحل و امکانات تفريحي لازم مانند پارک‌هاي آبي و باغ‌هاي دريايي و استفاده از داشته‌هاي بومي در کنار آن که باعث افزايش اشتغال مي‌شود.

(هفته نامه نسیم جنوب- سال بیست وششم، شماره 1066)