سئوالی که پیش روی اکثر مردم و شهروندان قرار دارد این است: چگونه داعش شکل گرفت؟ آیا سیاست‌های کشور‌های غربی و خاصه ایالات متحده‌ی امریکا در شکل‌گیری گروه‌های افراطی اسلامی و از جمله داعش نقش داشته‌اند؟ آیا داعش افول خواهد کرد؟

آرمان- حسين حلاج: موضوع توسعه اقتصادي از جمله مباحثي است كه همواره مورد نقد و مداقه اقتصاددانان بوده است. به عقيده بسياري از نظريه پردازان علم اقتصاد، توسعه اقتصادي زماني مي‌تواند به اهداف مورد نظر دست يابد كه در نهايت توسعه همه‌جانبه، متوازن و پايدار رخ داده باشد، در غير اين صورت، توسعه يافتگي به شكل موجودي عقيم و بد هيبت درمي‌آيد كه تنها به رشد طبقه ثروتمندان مدد مي‌رساند، بي‌آنكه حتي در همين طبقه معدود، وجوه ديگر توسعه يافتگي احراز شود. از اين منظر، توسعه پايدار آن شكلي از توسعه است كه ذيل رشد اقتصادي، وجوه فرهنگي، اجتماعي، بهداشت و درمان، آموزش و رفاه عمومي نيز رو به تعالي گذارد. فريبرز رئيس دانا، اقتصاد دان در گفت‌وگو با «آرمان» با تشريح مفهوم توسعه يافتگي مي‌گويد: « كم توسعه يافتگي ايران، به دليل قرار گرفتن در مدار توسعه سرمايه داري است، چراكه توسعه سرمايه دارانه در جهان به‌طور ناموزون رشد مي‌كند. » اين اقتصاددان صاحب نظر در گفت‌وگو با«آرمان» البته راهكارهايي هم ارائه مي‌دهد که در ادامه متن این گفت‌وگو را می‌خوانید:

همزمان با تعطیلات نوروزی محصولات صنایع دستی استان بوشهر در ۹ بازارچه نوروزی در شهرستان‌های این استان ارائه شد. مردم استان بوشهر با تاثیر از شرایط خاص اقلیمی و جغرافیایی، کوتاه بودن فصل کشاورزی در محیط زندگی خود با استفاده از منابع و مواد اولیه موجود در منطقه  در بخش صنایع دستی  تولیداتی دارند...

می گویند سال ها قبل، یک سیاست مدار انگلیسی بوشهر را دریایی ترین شهر جهان توصیف کرده بود به این معنی که وقتی از دور در کشتی به آن می نگری چنین به نظر می رسد که تا نیمه در آب قرار دارد و کرانه ای تشخیص داده نمی شود. استان بوشهر از استان‌های جنوبی ایران است ...

در یکی از خیابان‌های خوب تهران توقف کردم. وارد آپارتمانی شدم که چیدمان بخش اعظم آن کتاب و تابلوهای نقاشی بود. تا چشم کار می‌کرد، کتاب دیده می‌شد. یک تابلوی بزرگ نقاشی هم از یک خانواده بالای شومینه نصب شده بود و میز کاری که کنار یک پنجره دلباز قرار داشت. گفت‌وگو را با مراد ثقفی، مدیرمسئول نشریه «گفت‌وگو» آغاز کردیم؛ نشریه‌ای که به تبع تفکرات مدیرمسئول خود، ته‌مایه‌های چپی دارد و به مباحث روشنفکری دراین‌باره می‌پردازد. اما بحث ما درباره تبیین هویت اصلاح‌طلبی بود. در میانه‌های مصاحبه، بحثمان تقریبا به چالش کشیده شد، از آنجا که او معتقد بود اصلاح‌طلبان هنوز مبانی تفکری چپ را یدک می‌کشند. این چالش بر سر تحقق مبانی سوسیالیسم یا تفکرات راست در ایران ادامه یافت. اگرچه همه این مباحث را به اجبار نیمه‌کاره رها کردم؛ چون زمان لازم برای هرکدام از مباحث در آن مجال فراهم نبود. جانمایه سخنان او تعریف عدالت بود، به‌مثابه یکی از راهکارهای تدقیق هویت اصلاح‌طلبی. بااین‌حال صحبت از کلی‌گویی و نقد آنچه حاکم است؛ فراتر نرفت. مصاحبه که تمام شد من را دعوت کرد تا به «پیج» خرید از دست‌فروشان در اینستاگرام بپیوندم. یاد چپ‌هایی افتادم که از طبقه بورژوازی برخاستند: مانند سلف صالحشان انگلس؛ آنها که داعیه طرفداری از پرولتاریا را داشتند. 
ماحصل این گفت‌وگو را در پی می‌خوانید. 

مجمع جهانی اقتصاد در ایستگاه چهل‌وششم؛ جایی که لابی‌های سیاسی و اقتصادی در بالاترین سطح ممکن اما با تشریفاتی به‌مراتب کمتر از دیدارهای دو یا چندجانبه دیپلماتیک، صورت می‌گیرد و در پاره‌ای موارد، اقتصاد و سیاست در سال جاری میلادی را تحت‌الشعاع رایزنی‌ها قرار می‌دهد. «داوس» در هفته گذشته، باز هم توجه محافل جهانی را به خود جلب کرد و مانند همیشه خبرساز بود. خبرهایی که برای ایرانیان، از جدال لفظی میان «ترکی فیصل» شاهزاده سعودی و محمدجواد ظریف بر سر مسئله سوریه تا درخواست جان کری، وزیر خارجه ایالات متحده، از همتای ایرانی خود برای پیگیری وضعیت سه آمریکایی ربوده‌شده در عراق را شامل می‌شد. اما این ظاهر رسمی داوس است و در باطن، ‌هزاران مراوده دیگر در جریان است. برای بیان شنیدنی‌های این اجلاس و آنچه در جهان پرشتاب تحولات حوزه فناوری در جریان است، محمود سریع‌القلم بهترین گزینه است. استادتمام دانشگاه شهیدبهشتی، ازجمله استادان ایرانی است که موردتوجه محافل علمی و پژوهشکده‌های بین‌المللی قرار دارد. یافته‌های او از هفدهمین حضورش در داوس سوئیس، بخش اصلی گفت‌وگوی «شرق» با فارغ‌التحصیل دکترای روابط بین‌الملل دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و فوق دکترای همین رشته از دانشگاه اوهایو است. سریع‌القلم بلافاصله پس از بازگشت از داوس، روز پنجشنبه میهمان «شرق» بود و بخشی از گفت‌وگوی سه‌ساعته ما نیز به مذاکرات هسته‌ای و ایران پسابرجام رسید که در ادامه می‌آید.

شرق - گروه اندیشه: «تفکر رهایی‌بخش با و بدون مارکس» عنوان مجموعه درسگفتارهایی است از مراد فرهادپور که پاییز ٩٣ در مؤسسه پرسش ایراد شد. در این درسگفتارها مفهوم رهایی در تاریخ معاصر جهان عمدتا از نیمه قرن نوزدهم تاکنون بررسی می‌شود. کجا و چگونه رهایی با پروژه فکری مارکس با همه فراز و فرود و تحولاتش ارتباط می‌یابد. فرهادپور در این سلسله بحث‌ها به پروژه‌های جدیدی می‌پردازد که در بطن تفکر رهایی‌بخش وجود دارد و همچنین مسئله رابطه سیاست رهایی‌بخش با امر اجتماعی یا جامعه. تکیه اصلی بر آرای دو چهره است: اتی‌ین بالیبار و ارنستو لاکلائو.‌ دو چهره‌ای که به یک معنا همین دوگانگی «با» و «بدون» مارکس را در دل خود نهفته دارند. قرائت مارکس با تکیه بر تفسیر ماسیمیلیانو تومبا، فیلسوف ایتالیایی معاصر، دنبال می‌شود. آنچه در ادامه می‌آید متن تدوین‌شده جلسه مقدماتی این مجموعه درسگفتارهاست که در آن فرهادپور به کلیاتی از بحث اشاره و چارچوب تاریخی رهایی را مطرح می‌کند. بنابراین، بحث حاضر را باید خلاصه‌ای از ایده‌هایی دانست که طی چندین و چند جلسه بسط یافته‌اند، گرچه به‌تنهایی قابلیت خوانده‌شدن دارند. تلاش می‌شود در فرصت‌های آینده بخش‌های دیگری از این بحث به‌صورت مستقل از یکدیگر ولی در ارتباط مضمونی با هم آماده طبع شوند.

خلاصه بگویم اداره ارشاد بوشهر نه باری از دوشمان بر میدارند و نه باری بر دوشمان میگذارند، در کل بود و نبود ارادا فرهنگ و ارشاد برایمان زیاد تفاوتی ندارد، البته اضافه کنم که با حضور سر کار خانم ماحوزی در مدیرکلی ارشاد  انتظارمیرفت تغییرات عمده و اساسی صورت پذیرد، ولی فکر می کنم آزادی عمل را از ایشان سلب نموده اند...

همینگوی و سلینجر درس‌های زیادی به من داده‌اند. به خصوص در نوع برخوردشان با زبان. و برخوردشان با تابوهای پیش از خود. بکت هم آن کسی است که می‌تواند دیدگاه ما را از داستان و از زندگی دستخوش تغییر کند. اما هر نویسنده خوبی چیزی برای آموختن دارد. هر اثر خوب می‌تواند یک کلاس درس باشد، اگر ما...

بحران پشت بحران؛ دنیا یک روز با بحران اقتصادی روبه‌روست، یک روز با بحران مهاجران و امروز با بحران روی‌آوردن جوانان به افراط‌گرایی دینی و بنیادگرایی مذهبی. به‌تازگی کنفرانسی در اتحادیه اروپا و با شرکت اعضای این اتحادیه تشکیل شد تا ابعاد افراط‌گرایی دینی بررسی و ریشه‌های پیوستن جوانان به گروه‌های افراطی کنکاش شود؛ گروه‌های افراطی‌ای که خطرناک‌ترینشان در خاورمیانه قد علم کرده و ازقضا مقصد بسیاری از جوانان هم همین گروه افراطی موسوم به داعش است. در گفت‌وگویی با دکتر «مقصود فراستخواه»، جامعه‌شناس، علل این بحران جهانی را بررسی کرده‌ایم. او معتقد است افراط‌گرایی دینی پدیده‌ای پیچیده است که یکی از عوامل مهم در شکل‌گیری آن طردشدگی اجتماعی است.

ابوشهر و تنگستان با رئیس‌علی دلواری گره خورده است. مردی که در زمان حیات‌اش مبارزی جسور بوده و مقطعی از تاریخ این سرزمین را از آن خودش کرده است. اما بوشهر مرد دیگری را در حافظه خود نیز ثبت کرده است. همایون شهنواز کارگردان «دلیران تنگستان» و راوی زندگی رئیس‌علی دلواری ...

دوست دارم حضور من و دوربینم در تصویر ثبت شده وجود نداشته باشد و بیننده با سوژه ارتباط برقرار کند در اکثر اوقات موفق بوده ام و این سبک خاصی نیست. اما شاید منحصر به فرد باشد. کماکان به دنبال تصاویر جدید هستم برای رضایت خاطر... زندگی من بدون عکاسی یعنی مردن...

‌ مخاطب مخالفت‌هايي هم كه گاهي فرانسه در مذاكرات مطرح مي‌كرد و ايراني‌ها از آن دلخور مي‌شدند؛ امريكايي‌ها بودند و نه ايران.

نظام‌گسیختگی خانواده با همسان‌گزینی حل نمی‌شود

امروز یک روز تاریخی است. برای ما افتخار بزرگی است که اعلام کنیم که به یک توافق درمورد موضوع برنامه هسته ای ایران دست یافته ایم. با شجاعت، اراده سیاسی، احترام متقابل و مدیریت عالی، ما آنچه را که دنیا بدان امید بسته بود به سرانجام رساندیم: یک تعهد مشترک به صلح، تلاش مشترک برای امن تر ...

روزهای اولیه مذاکره طرف مقابل به ما می گفت در دوران محدودیت که این دوران امروز 8 سال تعیین شده، ایران تنها 100 سانتریفیوژ داشته باشد و بعد از بحث های فراوان به هزار سانتریفیوژ رسیدند اما بعد از مقاومت های فراوان آخرین حرفی که می گفتند قابل تغییر نیست 4 هزار سانتریفیوژ بود....

شرق: اول کتاب «گفته‌ها»ی ابراهیم گلستان سه جمله هست، یکی «سخن بیار زبان‌آوری مکن» از سعدی، دومی «بدان چه‌جور ببینی» از لئوناردو و سومی «هیچ باشم اگر نکته‌سنج نباشم» از نمایش‌نامه «اتللو»ی شکسپیر. این سه جمله را بر پیشانی کتاب «گفته‌ها» شاید بتوان عصاره حیات فکری و ادبی و هنری گلستان تا به امروز دانست. این سه جمله، همچنین کلیدی می‌تواند باشد برای ورود همراه با نکته‌سنجی و نگاه انتقادی به نوشته‌ها و آثار سینمایی گلستان تا حتی‌المقدور مصون بمانیم از دوقطبی معروف «لعن» و «ستایش» که غالبا گلستان را از یکی از این‌ دو حد افراطی دیده‌اند و سنجیده‌اند. یا او را ستایش کرده‌اند و از او اسطوره ساخته‌اند و میراث او را به «زبان‌آوری» و «تکنیک» تقلیل داده‌اند و یا او را دشنام داده‌اند صرفا  به این دلیل که به راه‌های متعارف نرفته است. خواندن گلستان با آن عقلانیت انتقادی توأم با نکته‌سنجی که شیوه خود اوست در خواندن دیگران، هنوز آن‌طور که باید آغاز نشده است. خواندن هیچ‌کس شاید هنوز آن‌طور که باید آغاز نشده است و از این‌روست که سنت انتقادی ما هنوز بر مدار «لعن» و «ستایش» می‌گردد و بر مدار تکرار آنچه پیشترها در رد و انکار و یا تأیید کسی گفته‌اند. اینجا مقصود از الگوقراردادن شیوه مواجهه گلستان با اتفاق‌ها و آدم‌ها و آثار هنری، شیوه‌ای مبتنی بر نپذیرفتن آنچه همه می‌گویند و تن‌ندادن به تکرار گفته‌های دیگران، پذیرش بی‌چون‌و‌چرای دیدگاه‌های او نیست. اتفاقا برعکس، گلستان را جا دارد به همان عیاری بسنجیم که او خود دیگران را با آن سنجیده است و او را در قامت «آدم»ی ببینیم در قد‌و‌قامت طبیعی که در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخ ایران زیسته و کوشیده است به‌جای پاگذاشتن بر راه‌های رفته، راه تازه‌ای بگشاید و با ذخیره‌ای پربار از ادبیات و هنر ایران و جهان، چیزی را ایجاد کند که پیش از آن موجود نبوده است. حاصل کار قطعا می‌تواند مورد ارزیابی انتقادی قرار بگیرد، نه به این معنا که بگوییم عالی است و فقط چندجایش اشکال دارد و یا برعکس، مردود است و فقط چند نکته قابل توجه در اینجا و آنجایش می‌توان یافت، نه، خواندن جدی گلستان مستلزم کشف ایده مرکزی او در آثارش، کشف سبک، نه در معنای زبان‌آوری و اینکه نثرش فلان است و بهمان، و مواجهه‌ای دقیق با این سبک و آن ایده مرکزی است و این همان کاری است که می‌گویم هنوز نه‌فقط درباره گلستان که درباره هیچ نویسنده دیگری آن‌طور که باید انجام نشده است.
چندی پیش نشر کلاغ سه کتاب ابراهیم گلستان را تجدید چاپ کرد. یکی کتاب «گفته‌ها» که مجموعه‌ای است از مقاله‌ها، گفتارهای گلستان بر چند فیلم مستند به کارگردانی خودش، سخنرانی مفصل او در دانشگاه شیراز و گفت‌وگوی بلند قاسم هاشمی‌نژاد با او درباره داستان‌هایش.
دو کتاب دیگری که از گلستان تجدید‌چاپ‌شده ترجمه‌های اوست از «هکلبری فین» مارک تواین و کتاب «کشتی‌شکسته‌ها» که ترجمه‌های گلستان است از چند قصه کوتاه استفن کرین، ویلیام فاکنر، استفن وینسنت بنه، آنتوان چخوف و ارنست همینگوی. گفت‌وگویی که می‌خوانید به‌مناسبت همین تجدیدچاپ‌ها انجام شده است. گلستان کمی پیش از انجام این گفت‌وگو به دعوت آکادمی فرانسه در رم، به این شهر رفته بود تا در نشستی که این آکادمی برای او و آثارش برگزار کرده بود شرکت کند. گفت‌وگوی پیشِ رو، پس از بازگشت گلستان از رم انجام شد. گلستان چنانکه در این گفت‌وگو می‌گوید سالهاست که قصه ننوشته و در عوض دو کتاب چاپ نشده دارد که هر دو نوشته‌هایی مستند هستند از آدم‌هایی که واقعا وجود داشته‌اند و وقایعی که واقعا اتفاق افتاده‌اند و این عجیب نیست وقتی به یاد آوریم که گلستان روزگاری در سینما مستندهایی ساخته است که برخی از آنها هنوز هم جزء بهترین مستندهای تاریخ سینمای ایران به‌حساب می‌آیند. مستندهایی که صرفا نشان‌دادن واقعه نبوده‌اند بلکه «دیدِ» سازنده و «چه‌جوردیدن» در تار و پود آنها تنیده شده و از طریق سبک، خود را به نمایش گذاشته. گلستان در جایی از گفت‌وگوی پیشِ رو می‌گوید: «واقعیت‌هایی که اتفاق افتاده آن‌قدر فوق‌العاده و انترسان است که قصه‌نوشتن ضرورتی ندارد.» گفت‌وگو با ابراهیم گلستان را می‌خوانید. 

ورق هاناگهان زیرورو شد‌ند‌ولحظه های کشد‌ارِنگرانی گویا به د‌قایق انتظاری خوش د‌رحال تبد‌یل شد‌ن هستند‌.ازچهارشنبه ترس ونگرانی تاجمعه انتظارسپری شد‌وبه یکشنبه آبی رسید‌یم.سوال این است،د‌وشنبه طلایی از پس این یکشنبه آبی سربرخواهد‌آورد‌؟ رسانه های جهانی ازسی ان ان تا آسوشیتد‌پرس و الجزیره...

مذاکرات از شبانگاه روز شنبه روی مدار ویژه و خاص خود قرار گرفت. محمدجواد ظریف روی بالکن هتل کوبورگ هوای مذاکرات را خوب می‌خواند. علی‌اکبر صالحی به خبرگزاری فرانس۲۴ می‌گوید شرایط مذاکرات از این بهتر نمی‌شود و در چنین شرایطی جلسه شبانگاهی ظریف و کری آغاز می‌شود، جلسه‌ای که گفته...

در یکشنبه‌‌ای كشدار؛ روز واقعه خیلی دور، خیلی نزدیک رخ می‌نماید. چهارمین دور وقت اضافه‌ رفع اختلافات ایران و ١+٥ امروز به سر می‌رسد. گویی روز موعود است و همه دنبال نشانه‌. آنها که ١٧ روز است مقابل قصر کوبورگ خیمه زده‌اند، منتظر دود سفیدند و سؤال‌ و جواب‌ها، پیام‌ها، گپ‌و‌گفت‌ها و... هیچ‌کدام فارغ از ...

جواب هر پرسشی را از دو منظر می‌دهد؛ هم توسعه و هم روابط بین‌الملل و اساسا بنیادهای فکری‌اش برمبنای این دو حوزه گذاشته ‌شده است. جامعه ایرانی را خوب می‌شناسد همان‌طور که جامعه جهانی و نظم جهانی را. همین بنیان‌ها موجب می‌شود که پاسخ پرسش‌ها را از مناظر مختلف بدهد.  محمود سریع‌القلم، استاد دانشگاه شهید بهشتی است، اما حضور فعالی در مجامع بین‌المللی دارد. از جمله آنها حضور در نشست‌های متعدد داووس است. او توسعه در ایران را مستلزم داشتن عزم برای تغییر، حل‌وفصل برخی چالش‌ها و دستیابی به نتیجه واحد و آغاز تغییر می‌داند. اگرچه یادآوری می‌کند که برخی ویژگی‌های فرهنگی، انجام این تغییرات را در سطوحی سخت می‌کند. او برای توسعه، سیاست خارجی، انتقاد و مباحثی از این دست ٣٠ ویژگی برمی‌شمارد. ‌کتاب‌های «عقلانیت و توسعه‌یافتگی ایران»، «فرهنگ سیاسی ایران» و «اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار» ازجمله آثار اوست که بر بحث توسعه متمرکز است. او متولد ١٣٣٨ در تهران است و در دوران مدیریت حسن روحانی بر مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام با این مؤسسه ارتباط داشته. او داشتن نقش مشاور برای رئیس‌جمهوری فعلی را رد می‌کند و می‌گوید هیچ سمت دولتی‌ای ندارد. گفت‌وگو با محمود سریع‌القلم در روزی بهاری در دفتر روزنامه انجام شد. 

اساسا هرروز کار حزبی، برنامه‌ریزی است، اما حتی اگر بر اساس مدل ایران هم بحث کنیم، آغاز کار برای انتخابات مجلس دهم نه‌تنها زود نیست، بلکه دیر هم شده است. فردی که درباره زودهنگام‌بودن فعالیت سخن می‌گوید، اساسا یا از فضا دور است که بعید به نظر می‌رسد، یا اینکه می‌خواهد فضا را برای رقیب محدود کند. اگر...

اتحادیه اروپایی، اعمال تحریم های اقتصادی و مالی مرتبط با هسته ای خود را خاتمه خواهد داد و ایالات متحده نیز اجرای تحریم های مالی و اقتصادی ثانویه مرتبط با هسته ای را متوقف خواهد کرد. ایران در همکاری های بین المللی در حوزه انرژی هسته ای صلح آمیز مشارکت خواهد نمود که ...

رابطه نفت و جامعه مدنی موضوع اصلی گفت‌وگو با حمیدرضا جلایی‌پور بود اما سخن از این‌سو به آن‌سو رفت و درنهایت به بررسی لایه‌های جدید اضافه شده به طبقه متوسط رسید. او از همان ابتدای مصاحبه تاکید کرد که نمی‌خواهد درباره نفت و جامعه مدنی پاسخ کلیشه‌ای بدهد: «اصلا من فاصله می‌گیرم از آنهایی که می‌گویند نفت عامل بدبختی است یا عامل خوشبختی است.» و با این شیوه به تحلیل وضعیتی پرداخت که در آن نفت می‌تواند اسطوره یانوس یونانی باشد یا همان شمشیر دودم؛ نیمی فرشته و نیمی شیطان. به تعبیر او در هشت‌سال حضور احمدی‌نژاد نفت ١٤٠دلار، دولتمردان را سرخوش کرده بود و آنها چندان تمایلی برای پاسخگویی به افکار عمومی، جامعه مدنی و بدنه مردمی نداشتند؛ درعوض، میزانی از درآمد نفتی- مشابه دوره اصلاحات- برای زیرساخت‌های اقتصادی کشور تعیین‌کننده است. ازاین‌رو او به میزانی از درآمد نفتی اعتقاد دارد که در آن نه وضعیت سرخوشی برخی طیف‌های سیاسی به وجود آید و نه قطع امید از درآمدهای نفتی.  استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه تهران می‌گوید: «نفت همیشه نفرین نیست بلکه می‌تواند فرصت باشد. همچنین صرفا عامل نفت را به عنوان عامل ضددموکراسی دانستن ساده‌انگارانه است.» البته او رد نمی‌کند که «حجم بالای درآمد نفتی در دولت پیشین، باعث شد دولت، کنترلش را از دست بدهد و همچنین میراثی به نام طبقه متوسط رانتی بسیار گسترده برای امروز باقی بگذارد.» با این حال می‌گوید: «نبودن درآمد نفتی برای ایران می‌توانست مانع توسعه اقتصادی شود و این امر، ضددموکراسی است. خوشبختانه دولت امروز دولتی توسعه‌گراست و این کاهش قیمت نفت می‌تواند برایش فرصتی باشد که به تقویت جامعه مدنی و توسعه در ایران کمک کند.» با این حال جلایی‌پور از همان ابتدای گفت‌وگو با این فکر که نفت نفرین است. موافق نیست و می‌خواست سه جهت‌گیری برای دولت سامان‌یافته که در دوره احمدی‌نژاد به‌شدت ضربه خورده، مطرح کند و در پایان صحبت‌هایش سری هم به این سه جهت‌گیری می‌زند. جهت‌گیری که خودش آن را مسیرهای رو به احیای جامعه سامان‌مند می‌نامد.  می‌گویند منابع طبیعی نفرین طبیعت‌اند. آیا نفت، نفرین است؟ آیا ضعف توسعه سیاسی و افزایش انسداد اجتماعی، بخت بد حاصل از این نفرین است؟ یا اینکه نفت و منابع طبیعی به تنهایی نفرین نیستند بلکه نوع بهره‌‌برداری و استفاده از آنها می‌تواند این منابع را به لطف یا نفرین تبدیل کند. این مساله در ایران دست‌کم در طول هشت‌سال دولت پیشین ذهن بسیاری را به خود مشغول کرد. دولتی که با بالارفتن بی‌سابقه قیمت نفت روبه‌رو شد و این حجم درآمد نفتی بالا باعث ضربه‌خوردن به عناصر دموکراسی شد. این موضوع نشان داد دولتی که بی‌نیازتر باشد بیشتر شاخ‌وشانه می‌کشد. از طرفی حالا که قیمت نفت به‌طور ناگهانی درحال کاهش است آیا می‌توان گفت که این موضوع می‌تواند سایه نفرین نفت را از سر مردم ایران کم کند؟ در گفت‌وگو با جلایی‌پور دنبال پاسخ به این محورها و پرسش‌ها هستیم. 

محمد رضا ایرانی : وقتی که لوید پسرک لاغر اندام گلاسکوئی در قهوه خانه های اطراف بارانداز لندن بر روی چهار پایه ای چوبی مقصد کشتی ها را فریاد میکشید، وقتی که روبرت اگست فیلیپیس در منچستر مالالتجاره را برای حمل میطلبید و مقصد کشتی ها را با لهجه مخصوص بوشهر و با ...

مهندس مهدی بازرگان در شماره نوروزی سال ۱۳۷۰ مجله «آدینه»، مقاله‌ای درباره نوروزهای ایران معاصر نوشت؛ از عهد احمدشاه قاجار و دوران نوجوانی‌اش تا عصر انقلاب اسلامی و زمان نخست‌وزیری خود. یادمانده‌هایی ...

امین یگانه: در گذشته طلاق کم بود. مردم همدیگر را دوست می‌داشتند، بزرگ‌ترها بزرگ بودند و جایگاه خودشان را داشتند و کوچک‌ترها هم کوچک! این‌ عبارات فکت‌هایی است که همواره درباره گذشته جامعه ایرانی به ذهن ما مخابره می‌شود. بنابراین وقتی از فردگرایی امروز ایرانیان حرف می‌زنیم، عده‌ای داد سخن برمی‌آورند که مگر در گذشته چه بوده‌ایم که امروز می‌گویید تنها شده‌ایم. مدعی‌اند در گذشته نسبت ما با آزادی اندک بوده٬ و به همین دلیل فردگرایی‌مان بروز داده نمی‌شده. این حرف همان‌قدر که آزار‌دهنده است٬ جلب توجه هم می‌کند؛ یعنی گذشته ما خیالات و ایده‌آل‌هایی غیرواقعی بوده است؟ چطور می‌شود پی به راست و دروغ این روایت‌ها برد؟ شاید یکی از راویان تخصصی آن دوره «غلام‌عباس توسلی» بتواند باشد؛ کسی که جامعه‌شناسی خوانده و عمری در دانشگاه تهران استاد بوده و مدیریت کرده و متعلق به بخشی از تاریخ‌مان نیز هست که البته امروز در کهنسالی در خانه‌ای نقلی زندگی می‌کند و گشاده قبول کرد گذشته ایرانیان را فارغ از هر نوع تعصبی برای مخاطبان «شرق» روایت کند.

بعد از فوت مرتضی پاشایی و حضور گسترده مردم در مراسم تشییع او، برخی گفتند این پدیده، پدیده‌ای غیرسیاسی است، اما برخی هم گفتند که سیاسی است. از همان ابتدا اختلاف‌نظر وجود داشت؛ برخی گفتند این اتفاق دلالت‌های سیاسی دارد و برخی گفتند که نشانه سیاست‌زدایی است. طرفداران این نظریه که این حرکت، حرکتی غیرسیاسی است، گفتند جوان‌ها طرف موسیقی پاپ و مسایل شخصی خودشان رفته‌اند و به مسایل سیاسی توجه ندارند و خواننده‌ای که از سطح محبوبیتی برخوردار بوده، فوت کرده است و طرفدارانش در مراسم خاکسپاری او بیرون آمده‌اند. توضیح عده‌ای که این کار را غیرسیاسی می‌دانند، این است که ذات این کنش کاملا غیرسیاسی و نشان‌دهنده غیرسیاسی‌شدن جامعه است، اما در مقابل، برخی دیگر معتقدند این یک نوع رویکرد است که جوانان نسبت به مسایل خودشان دارند. توضیح این عده آن است که جوان‌ها به یک نحوی خودابرازی می‌کنند و علایق خود را در جامعه به منصه بروز و ظهور درمی‌آورند و در واقع این امر، حرکتی سیاسی است. با «محمدامین قانعی‌راد»، رییس انجمن جامعه‌شناسان ایران، درباره این گفت‌وگو کرده‌ایم که رویه‌های تازه کنش جوانان در عرصه اجتماع که بیش از همه در شبکه‌های اجتماعی قابل مشاهده است، از کجا آغاز شده و دلایل ایجاد این فضای عمومی تازه‌ای که در شبکه‌های اجتماعی و پس از آن در مراسم خواننده‌ای مانند پاشایی نمود یافته است، چیست؟ آیا جامعه سیاسی شده است یا در آن سیاست‌زدایی را می‌توان دید. قانعی‌راد فضای ایجادشده را از پیامدهای آنچه در پنج‌سال گذشته در جامعه ایران رخ داده، می‌داند.

اي كاش آموزش و پرورش و فرزندان كشور ما بتوانند وقت و عمرشان را به بهترين وجه صرف كنند ولي اين يك آرزوست

قدیمی ترین نشانه های بدست آمده از سکونت در سرزمین بوشهر، به عهد عیلامی و تمدن بین النهرین برمی گردد. در زمان مادها در آغاز سده هشتم قبل از میلاد سرزمین بوشهر جزء یکی از ایالت های...

اعتماد: تا ريخ نقش بنياديني در تفكر بشر دارد. اين مفهوم با مفاهيمي چون عمل انساني، تغيير، تاثير شرايط مادي در امور انساني و واقعه تاريخي در ارتباط است و امكان «كسب تجربه از تاريخ» را پيش روي ما قرار مي‌دهد. تاريخ همچنين از طريق درك نيروها، انتخاب‌ها و شرايطي كه ما را به لحظه حال رسانده‌اند باعث مي‌شود اكنون خود را بهتر بشناسيم. بنابراين جاي شگفتي نيست كه فيلسوفان هرازچندگاهي به بررسي تاريخ و طبيعت دانش تاريخي بپردازند. تمام اين مسائلي كه مطرح كرديم مي‌توانند در بدنه واحدي به نام «فلسفه تاريخ» جمع شوند. فلسفه تاريخ امري چندوجهي است و از تحليلات و استدلالات ايدئاليست‌ها، پوزيتيويست‌ها، اهل منطق، متكلمان و ديگران تشكيل شده است. از طرف ديگر فلسفه تاريخ بين اروپاييان و انگليسي- امريكايي‌ها و بين هرمنوتيك و پوزيتيويسم در حال كش و قوس است. ارايه يك تصوير واضح از تمامي نظرات درباره «فلسفه تاريخ» همانقدر ناممكن است كه تعريف رشته‌يي علمي و شامل همه اين رويكردها. تصور اينكه هنگام بيان عبارت «فلسفه تاريخ» به سنت فلسفي خاص اشاره مي‌شود، تصور غلطي است چون مكاتب مطرح در اين حوزه به ندرت با هم به تفاهم مي‌رسند. به تازگي كتاب «فلسفه تاريخ» تاليف دكتر فياض زاهد كه به‌تازگي از سوي انتشارات دانشگاه آزاد اسلامي منتشر شده، مي‌كوشد تصور غلط از محدوديت فلسفه تاريخ به سنت فلسفي خاص را نشان دهد. اين كتاب با مفاهيم اساسي و بنياديني در ارتباط با مقوله‌هاي مختلفي كه با درك مفهوم فلسفه تاريخ مرتبط است، سروكار دارد. مولف معتقد است، بدون تبيين دقيق اين مفاهيم نمي‌توان تصوير مناسبي از اين پرسش‌ها ارايه كرد. سير ادواري تاريخ يا موضوع علميت تاريخي، رويكردي تاريخي اما تحليلي فلسفي را با خود دارند. در اينجا پيوندي عميق ميان داده‌هاي تاريخي و فلسفي وجود دارد. اينكه آيا تاريخ تكرارپذير است و امكان ادواري ‌بودن دارد، گاهي‌ مي‌تواند از طريق درك و تحليل داده‌هاي تاريخي و البته با قطعيتي فلسفي فهم شود. در اينجا علميت تاريخي، تلاش براي اثبات اين حقيقت است كه مي‌تواند با روش‌هاي مختلف و با استفاده از ابزارها و متدهاي علمي قطعيت يابد. اما بحث درباب علمي‌بودن يا انتزاعي‌بودن محورها و كليات تاريخي به سادگي پايان‌پذير نيست. اين كتاب مي‌كوشد نشان دهد اگر مراد از علمي‌بودن تاريخ پوزيتيويستي‌ ديدن رويدادهاست كه به‌نظر چنين نمي‌آيد اما اگر مراد تكرارپذيري در شرايط يكسان است، شايد نتوان با علميت‌انگاري صرف آن را توجيه كرد. نويسنده حتي نشان مي‌دهد تلاش پوپر و ديگر طرفداران علميت تاريخي نمي‌تواند پاياني بر اين مجادلات باشد، اما امروز تاريخ در حال بهره‌بري از روش‌هاي مدرني است كه بدون علم، امكان تحقق ندارد. با اين‌همه نويسنده تاكيد دارد تاريخ همچنان به‌جلو مي‌راند و دانسته‌هاي ما بسيار اندك است.

آمار و اخبار منتشرشده از چهارگوشه دنیا، حکایت از کاهش تیراژ و تعداد مخاطبان رسانه‌های کاغذی و چاپی در برابر رسانه‌های اینترنتی و دیجیتالی دارد. بهار امسال در ایران سه‌روزنامه در حال انتشار تهران‌امروز، خبر و تابناک، بنابه گفته مدیرانشان به دلیل مشکلات مالی و عدم‌توانایی تهیه کاغذ از انتشار بازمانده و خودخواسته تولیدشان متوقف شد.

شرق: «پنج اقلیم حضور» عنوان آخرین کتاب داریوش شایگان به زبان فارسی است که درباره خصلت شاعرانگی ایرانیان است. به بهانه انتشار این کتاب، همراه با محمدمنصور هاشمی در یک عصر پاییزی میهمان او بودیم. گفت‌وگوی ما در خانه داریوش شایگان برگزار شد؛ خانه‌ای مدرن، با وجوهی که به میهمان می‌فهماند این‌«جا» خانه‌ کسی است که با تمام اصالت و البته وجوه مدرن زندگی‌اش، هویت شرقی - از هند تا ایران - دغدغه اصلی اوست، نظیر آنچه در آثارش نیز مشهود است. شایگان آنچه در این کتاب آمده را صرفا حاصل نگاهی از بیرون عنوان می‌کند و تاکید دارد دعوی هیچ‌گونه ارزش‌ داوری را نداشته و تنها کوشیده شاعرانگی ایرانیان را آنطور که هست نشان دهد. او در این کتاب می‌کوشد از خلال بررسی «فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ» ارتباط ایرانیان را با شاعرانشان پدیده‌ای به‌غایت استثنایی و یگانه نشان دهد. هرچند این پدیده را در عین حال مانع تفکر آزاد و جهش تفکر ابتکاری آنان می‌داند. شایگان در این کتاب با استفاده از اصطلاح «زمان حضور»، فردوسی را مظهر اوج حماسی می‌داند که در آن پهلوانان تراژدی‌های شاهنامه به انسان کامل بدل می‌شوند. خیام را مظهر تعارض در نبوغ ایرانی، مولانا را نمودی از تکامل سنت عرفانی، سعدی را نمونه اعلای «پایدیا»ی یونانی و نهایتا حافظ را تلاقی‌گاه ازل و ابد معرفی می‌کند. او که از آثار آغازین خود همواره دغدغه بازیابی هویت شرقی در برابر انسان غربی را داشته این‌بار به خصلت شاعرانگی ایرانیان می‌پردازد که به باور او نظیری در غرب ندارد. او با تاکید بر اینکه ما همچنان در زمان شاعرانمان زندگی‌ می‌کنیم و هنوز نتوانسته‌ایم از زمان آنها خارج شویم، ایرانیان را معاصر شاعرانشان می‌داند، یعنی عکس آنچه به قول او در غرب اتفاق افتاده است. از این‌رو، ارتباط ایرانیان با شاعران‌ و ادبیات کلاسیکشان را با فرم «عبادی» و مواجهه غربی‌ها با ادبیات و تاریخشان را برخوردی تحقیقاتی و انتقادی معرفی می‌کند. شایگان معتقد است به دلیل همدلی و همجواری فکری ایرانیان با این شاعران و همچنین به علت پاسخ‌هایی که آنها برای تمام پرسش‌های ما دارند، حضور شاعران بزرگ در عین حال که گنجینه فکری و خاطره قومی ایرانیان است، امکان طرح مساله جدید را نیز مسدود کرده. از این منظر، ایرانیان را تا حدی اسطوره‌زده یا افسون‌زده‌ می‌داند. به باور او این ایده‌ها ضمن اینکه زیبا هستند، در عین حال به ذهن ایرانی اجازه نمی‌دهند از گردونه آنها خارج شوند. در آخر تاکید دارد «فراموش نکنید این کتاب به هیچ پرسشی پاسخ نمی‌دهد بلکه تنهاوتنها توصیفی از یک مواجهه است و البته طرح یک مساله».