...

بهانه این یادداشت تعبیر «امیر بخارا»‌ست از زبان محمد علی موحد و نقبی است به روزگار سامانیان با یاد شعر و ترانۀ "بوی جوی مولیان آید همی" و با آرزوی ذوق فرهنگی به جای نگاه‌های سرهنگی

در کتاب گزیده‌ی اشعار رودکی - دکتر جعفر شعار و دکتر حسن انوری، نشر علم 1373، ص 69) راجع به این شعر آمده: علت سرودن این شعر را چنین نوشته‌اند که نصر بن احمد سامانی در زمستان در بخارا اقامت می‌کرد و در تابستان به سمرقند یا به شهری از شهرهای خراسان می‌رفت. در سالی که به هرات رفته بود، بهار و تابستان را در آنجا گذرانید و به جهت خوشی هوا و فراوانی نعمتها، پاییز و زمستان نیز در آنجا ماند و بدین سان اقامت او چهار سال طول کشید. سران و بزرگان که از اقامت دراز و دوری از خانواده دلتنگ شده بودند نزد رودکی آمدند و از او خواستند تا کاری کند که امیر به بخارا بازگردد. رودکی این شعر را سرود و آنگاه در مجلس امیر حاضر شد و در پرده‌ی عشاق آغاز به خواندن کرد. چون به بیت «میر سرو است و بخارا ...» رسید امیر چنان به هیجان آمد که بی کفش و جامه‌ی سفر بر اسب نشست و رو به بخارا نهاد و تا آنجا هیچ توقفی نکرد.

ابوعبدالله جعفر بن محمد بن حکیم بن عبدالرحمن بن آدم متخلص به رودَکی و مشهور به استاد شاعران (زادهٔ ۴ دی ۲۳۷، رودَک در تاجیکستان امروز – درگذشتهٔ ۳۱۹، پَنجَکِنت در تاجیکستان) نخستین شاعر مشهور پارسی‌سرای ایرانی در دورهٔ سامانی در سدهٔ چهارم هجری قمری و استاد شاعران این سده در ایران بزرگ است. در اشعار رودکی با باور به ناپایداری و بی‌وفایی جهان، اندیشهٔ غنیمت‌شمردن فرصت، شادی و شادنوشی روبه‌رو می‌شویم. رودکی را نخستین شاعر بزرگ پارسی‌گوی و پدر شعر پارسی می‌دانند به این دلیل که تا پیش از وی کسی دیوان شعر نداشته‌است. رودکی در موسیقی نیز تبحر داشت و چنگ نوازی او شهره عام و خاص بود.

رودکی که در 237 خورشیدی در قلمرو ایران بزرگ -که امروز کشور تاجیکستان است- به دنیا آمد و در 319 خورشیدی دیده از جهان فروبست در همانجا دفن شد، اولین شاعر پارسی گوست که دیوان شعری از او به جا مانده است./ تصویر: بوستان و مزار رودکی در تاجیکستان