حمید موذنی

در دنیای جدید، هویتها کارکردی بسیار تاثیرگذار دارند. در واقع جهان جدید، جهان هویتهاست که یا در حال تعاملند و یا تقابل؛ متاسفانه جهان پسا یازده سپتامبری تقابل هویت را به گفتمان غالب تبدیل نموده و در این زمینه لازم است که سیاستمداران انسانگرا و فعالان مدنی ضد جنگ و مخالف خشونت، بتوانند هویتها را به تعامل و مدارا با همدیگر گسیل بدارند تا رواداری مجددا هژمونی یابد و جهان از نو روزهای خوش را بنگرد و چشمها به شادی و صلح بگشایند. هویت تاریخی بوشهر اما تمامن به نفع صلح و مداراست. بافت قدیم بوشهر متاثر از گفتمان حاکم بر زیست مردم این بندر، تعاملی و روادارانه شکل گرفته است. در واقع بوشهر؛ بندر و یا شهری، پلورال(تکثرگرا) است.

هویت تاریخی بوشهر اما تمامن به نفع صلح و مداراست. یعنی  سنت جاری و راکد این بافت تاریخی به گونه ای است که می تواند ایجاد پارادوکس نماید؛ یعنی در این بافت تاریخی، حتا سنت گرایان بوشهری برای باز آفرینی هویت خود ارزش های مدرن را احیا می سازند و این همان است که مدرن ها هم می خواهند. در نتیجه بوشهر از این منظر هویتی تعاملی و همه زمانی برای زیست مسالمت آمیز دارد. بافت قدیم بوشهر متاثر از گفتمان حاکم بر زیست مردم این بندر، تعاملی و روادارانه شکل گرفته است. متاثر از این خصلت، موسیقی محلی شکل گرفته در این بافت تعاملی و چند فرهنگی است. معماری آن نیز به سبک «هندواروپایی» است و در کوچه های آن اهل تسنن، تشیع، کلیمی و یهودی از کنار هم گذر کرده و بعد از سلام و احوال پرسی، هر کس به عبادتگاه خود می رفت. این یعنی زیستی مبتنی بر احترام و رواداری. در واقع بافت قدیم بوشهر نمونه ای منحصر بفرد از زیست اجتماعی مسالمت آمیز و محترمانه است که در آن افراد  تنها به دلیل انسان بودن صاحب ارزش و کرامت بوده اند و لاغیر.. در واقع بوشهر، بندر و یا شهری، پلورال(تکثرگرا) است. بافت قدیم بوشهر و مدل زیست مردم این بندر، می تواند الگویی برای گذار ما از گفتمان افراط و تقابل به اعتدال و تعامل باشد. به همین دلیل می توان از این الگو به عنوان «مکتب بوشهر» یاد کرد و بر اساس آن پارادایم (الگوی) جزمیت را با اعتدال و تفاهم تعویض نمود. مسئولان میراث فرهنگی بوشهر، فعالان مدنی و مدیران استانی می توانند این خصایص اجتماعی و فرهنگی بوشهر را در قالب یک طرح به دولت اعتدال حسن روحانی ارایه نمایند و ضمن توجه دولت به «مکتب بوشهر»، دولت را به توجه بیشتر در بهبود، بازسازی و احیا این بندر تشویق نمایند. برگزاری همایش های بین المللی، منطقه ای و ملی با حضور مسئولان ملی و محلی و فعالان مدنی داخلی و خارجی با عناوین«مکتب بوشهر، اعتدال و گفت و گو» یا «بافت قدیم بوشهر، انسجام و اعتدال» و یا مواردی دیگر می تواند گام اول در این راه باشد.

 بافت قدیم بوشهر، جدا از ارزش تاریخی، نمونه منحصر به فردی از هنر معماری است. معماری بناهای بافت «هندو اروپایی» و تعاملی است و به لحاظ ریخت فضاهای عمومی، انسجام بخش و «گفتگو-محور» است. درواقع، به لحاظ جامعه شناختی، بافت قدیم بوشهر، حامل گفتمانهایِ اعتدال، تعامل، گفتگو و مدارا می باشد. از هر منظری که به این بافت نگاه شود می توان ارزش و ثروت را در آن مشاهده نمود اما متاسفانه این دارایی ارزشمند بخوبی دیده نمی شود. می توان اذعان داشت که شرایط هنجار- زدای اجتماعی به همراه مسئولیت گریزی و سقوط روح طبقه ی متوسط شهری در بوشهر به کم توجهی و بی توجهی به این بافت منجر شده است. از دیگر سو، خوشبختانه «شبکه های اجتماعی» تا حدودی «نبود جامعه ی مدنی پویا» را جبران می کنند و اخبار و اطلاعات و ایجاد حساسیت نسبت به حفظ بافت قدیم در آنجا جاری و ساری است. به عنوان یک فعال مدنی تلاش ما معطوف به ایجاد حساسیت بر روی بافت و متوجه کردن افکار عمومی به ارزشهای آن و هشدار به مسئولان باید باشد. با این همه مسئولان شهری لازم است با وضع قوانین مناسب، روح بافت قدیم را به بافت جدید منتقل نمایند. این انتقال روح که در طراحی مبلمان شهری می بایست خود را نشان دهد با وضع قوانین و آموزش و آگاهی سازی انجام می شود. بدون شک استفاده از مولفه های معماری بافت قدیم در طراحی های معماری جدید و ارائه طراحی های تلفیقی و پست مدرن و یا بهره برداری از فضای سبز قدیم بوشهر که در آن گل های کاغذی در کنار پنجره های زیبا با هلال های رنگی وضعیتی شاعرانه را رقم می زد می تواند احیاگر روح قدیم در کالبد جدید شهری باشد. با این رویکرد هم نحوه زندگی و یا زیست اداری، مدرن است و هم اینکه نمای آن قدیمی است و روح تاریخی شهر نیز در آن، جریان دارد. بدون شک هر چه مبلمان شهری با اقلیم، فرهنگ و هویت متناسب تر باشد تاثیرات مثبت روانی بر جای گذاشته و شهروندان احساس بهتری دارند. در این زمینه بهتر است قوانین لازم وضع و آگاهی رسانی و تبلیغات کافی صورت گیرد.