مو اهرم نمی شم، می شم بنه گز

حسین نوری فیروزی

یزله های بوشهری، تک بیتی هایی هستند برگرفته از یک اتفاق خاص که شعارگونه در مجالس شاد مخصوصا عروسی ها خوانده می شوند. البته برای ایجاد تنوع سر خوان ابیاتی به سلیقه خود به آن اضافه می کند که بیشتر  برگرفته از ادبیات شفاهی کهن منطقه است. اگر توجه کرده باشید ۹۰ درصد یزله ها نیز رگه هایی از گویش بخش جنوبی استان بوشهردر خود دارد. البته به مرور زمان سعی شده آن بخش از اشعار شفاهی که با معنی شعار یزله همخوانی ندارد توسط خوانندگان این بخش از آواها تغییر داده شده و از محتوای نسبتا بهتری برخوردار گردیده اند. یزله یکی از هیجان انگیزترین آوای اصیل  بوشهری است که نظیر آن در بخش "حیامولای" سینه زنی نیز تحت عنوان یزله آیینی مشاهده می کنیم. چون یزله ها دارای ریتمی پرتحرک و یک وزن هستند. ایجاد هماهنگی در اجرا وهیجان دادن به تنظیم حرکتهای نقش آفرینان این آوا و نواکمک می کند سالها است که برای احیا و ماندگاری این نوع موسیقی گروهی وهم آوایی کار می کنم وتا کنون در یزله های "سیریا سیریا"؛ برای شادروان محمود جهان وخار تو پا من"برای آقای اخلاقی و "شکر و شکربنگاله" "وزنکی موینی" و" مو اهرم نمیشم میشم بنه ی گز"برای آقای حیدریه و چند تای دیگر  مثل "جومه ناری دلم پی دلتن"   در دست اجرادارم که باید مثل سایر کارهای اجرا شده با حفظ ریتم نسبت به تنوع بخشیدن در ملودی آنها و بیرون آوردن ازریتم یک نواخت همچنین گذاشتن شعر و تصنیف مناسب روی شعارهای گروهی یزله تا جای ممکن در بازسازی و نگهداری آن ها اقدام کنم. وقتی می خواستم روی بازسازی یزله مو اهرم نمیشم میشم بنی گز کار کنم، خوب مثل فصول قبل ابتدا پیگیر علت و منشا وچگونگی ظهور این یزله شدم.  لذا ناگزیر علت را به طور میدانی مورد پژوهش قرار دادم تا این که به روایات شکل گیری متعددی از این یزله رسیدم که برایم به درستی ملموس نبود تا این که فردی که ادعا می کرد خودش شاهد این قضیه بود داستان اصلی را برایم تعریف کرد. البته این پژوهش مربوط به  سال ۶۴ است است.  ایشان این طور بیان نمود که در یکی از زمستانهای پر باران که آب سطح جاده ی بوشهر به اهرم را پوشانده بود، شخصی جامانده از قافله ی تره باری که از روستاهای اطراف بوشهر و تنگستان به مقصد شهر بوشهر می آوردند و اهل و ساکن روستای بنه ی گز بوده با ۲ راس الآغ از شهر بوشهر به مقصد دیار خود حرکت می کند از برج مقام و مسیر آب انبار سیف می گذرد و تا" باغ بی کسو" که از شاخصه های مسیر بوده عبور می کند، چون آبگرفتگی  جاده را محو کرده بوده ازآن جا به بعد مسیر اصلی را گم  کرده و سراز روستای باغک که بعد از بنه گز هست در می آورد و متاسفانه نزدیک دره کولی، خرش به گل فرو می رود قافله ای که از مبدا اهرم ددحال حرکت بود بهش نزدیک می شود،  او با دیدن قافله تقاضای کمک می کند و همراهان قافله به کمکش می شتابند. اولین سوالشان این بود که جاده اهرم، این طرفه که ما داریم عبور می کنیم، چرا شما راه را عوضی رفته ای؟او در جواب می گوید: راه گم کرده ام وگرنه مو اهرم نمیشم میشم بنه گز.  افراد قافله که به کمک آمده اند افسارخرش رامی گیرندوازگفته ی خودش برای هماهنگی استفاده می کنندوباهمدیگراین شعاریزله رامی خوانندمواهرم نمیشم میشم بنه ی گزوآن شخص وخرش راازگل ولای نجات می دهندوتابنه ی گزاوراهمراهی می کنند.که این شعارهماهنگ بعدا به عنوان یزله در مراسم عروسی وجشن ها خوانده می شود.لذامن شعری براین یزله معروف نهاده وبااضافه کردن یک اوج مناسب درریتم ان همراه با ساخت یک آهنگ جدیدمجددا بازسازی نموده وباتنظیم بسیارخوب آقای محسن حیدریه به بازار موسیقی ارائه نمودیم. واما شعروآهنگ جدید این یزله:

ازجاده ی خور باغ زهرا

وقتی که میر م بسوی صحرا

تاکه میرسم پل چغادک

دلم می کنه هوای باغک

مو اهرم نمی شم

می شم بنه ی گز

راستی چه خشن، هوای اهرم

اون نخل های باصفای اهرم

تا که می رسم به نخل وخرما

ازیادم می ره شرجی وگرما 

مو اهرم نمی شم

می شم بنه ی گز 

مواهل دیار تنگسونم

دیوونه ی خاک نخلسونم

اهرم خشن و هوای پاکش 

هسم همیشه مو سینه چاکش 

مو اهرم نمی شم

می شم بنه ی گز 

(هفته نامه نسیم جنوب - سال بیست و چهارم - شماره 972)