بوشهر؛ شهري بر بنياد مدارا و دگر پذيري  

نسیم جنوب - خليل موحد 

ويژگي و خاص بودن يک پديده در کادرآموزه‌هاي  دانش و يا فن منطق، بيانگر اين است که آن پديده افزون بر همانندي با ديگر پديده‌ها، داراي ويژگي و  خاصه‌هايي است که در هيچ يک از پديده‌هاي ديگر يافت نمي‌شود. بر بنياد اين اصل،   پرسش اين است که آيا مي‌توان در جغرافياي بينش، گفتار، کردار و آداب مردمان بوشهر، نگرش، روش و رفتاري را برجسته کردکه فقط  بوشهري‌ها به آن آراسته‌اند و در هيچ جاي ديگر جاري و ساري نبوده و  نيست؟  

در پاسخ به اين پرسش، شايان يادآوري است که شيوه ي برگزاري برخي آئين‌هاي مذهبي و گونه‌هايي از  کنش‌هاي  هنري و  موسيقايي و  ورزش‌هاي بومي و  نيز گويش بوشهري که همزاد آنهاست، کم و  بيش خاص مردمان بوشهر مي‌باشد.

اما باورها، رويکردها و  پديده‌هايي که گرچه دشوار است آن را در انحصار بوشهري‌ها شمرد؛ ولي بي‌گفت و  گو، براي بوشهري‌ها مايه‌ي مباهات و  سرور است، باور زيباي چند فرهنگي و رويکرد خجسته‌ي  مداراگري و  خشونت گريزي است. اين نگاه پلوراليسمي و رنگارنگي و فراخ دلانه به حوزه‌ي عمومي و  پذيرش بينشي و  کرداري حق دگرباشي و  دگرانديشي که درخت تناور آن ريشه در تاريخ  اين سرزمين دارد بي گمان برگي زرين در اسناد زيست اجتماعي، فرهنگي و  سياسي ماست. در اين قطعه‌ي کهنسال از جغرافياي ميهن باستاني ما، همه‌ي و يا دست کم بيشتر  باشندگان شهر بوشهر، مسلمانان سني و شيعه، مسيحي‌ها، يهودي‌ها، خدا ناباوران و... در کنار يکديگر زيست آرامي  داشته و در مناسباتشان با يکديگر، سمند چموش تنش و ستيز و حذف، به ندرت ميداني براي ترک تاري داشته است. وجود مسجد، کليسا و  کنست دوش تا دوش هم در بافت تاريخي بوشهر و  به رسميت شناختن حق داشتن باوري ناهمگون با باور ما و سبک‌هاي گوناگون  زندگي و بي‌رنگ و يا کمرنگي سامانه‌ي زشت تفتيش عقايد و باورکاوي در بوشهر پير ، بسيار فرحبخش و شايسته‌ي ستايش  است. اين پيشينه‌ي ستودني  مردمان شهر ما در  همزيستي نيک انديشانه با ديگري، اما در اين سه چهار دهه زير فشار سياست‌هاي رسمي و  نگاه ايدئولوژيک  به پديده‌ي قدرت و  آئين حکمراني و شقه کردن مردم به خودي و غير خودي و رويکرد حذفي نسبت به دگرانديشان قرار گرفت و به مناسبات فراخ دلانه‌اي پيشين آسيب زد و ميان مردماني که چه بسا هيچ کينه‌اي نسبت به يکديگر نداشتند، بذر  ناسازگاري و تنش  پاشيد و سرمايه‌هاي انساني فراواني را بر باد داد.  اما با وجود اين رخداد ناميمون، هرگز ريشه‌هاي درخت سرو آزاد انديشي و تکثر در ليان، اين سرزمين آفتاب درخشان نخشکيد و هنوز با شادماني و سرفرازي تام  مي‌توان عموم مردمان بوشهر را گريزان از انحصار قدرت، ثروت و رسانه، و باورمند به آزادي، عدالت، دموکراسي و  پاسداشت حقوق بشر و انتخاب آزادانه‌ي روش زندگي  پنداشت.

افزون بر اين،  بوشهر به عنوان يکي از نخستين زادگاه‌هاي آموزشگاه‌هاي مدرن، ( مدرسه‌ي ارامنه و  مدرسه‌ي سعادت ) سينما، چندين رسانه‌ي کاغذي، چاپخانه و  ده‌ها آفريننده‌ي فرهنگ، دانش و  هنر بالنده نيز سربلند است.

(هفته نامه نسیم جنوب - سال بیست و چهارم، شماره ۹۵۵)