توليد خشم با حذف طبقه متوسط

دکتر سجاد بهزادي

بارها و بارها در مورد طبقه متوسط و نقش اين طبقه در توسعه و آرامش جامعه نوشتيم. همين طور هشدار داديم که اگر کارآمدي و تقويت اين طبقه در سياست ساختاري دولت ها مورد توجه قرار نگيرد، در نهايت همه آسيب خواهيم ديد.حالا طبقه متوسط که چونان آتش زير خاکستر بود و موجوديت خود را در خطر مي دانست دوباره خود را به کف خيابان رسانده است و "بازگشت طبقه متوسط از دانشـگاه تا خيابان" تيتر گزارشي از روزنامه "هم ميهن" است که به تازگي پيرامون جريان‌شناسي اعتراضات روزهاي اخير در پي مرگ مهسا اميني منتشر شد.

مگر طبقه متوسط از جان دولت ها چه مي خواهند و چرا بايد نگران قدرت گرفتن اين طبقه بود؟ مطالبات طبقه متوسط در تمام جوامع روشن است.برخورداري از يک زندگي معمولي.اما همين خواسته اي که بنظر ساده مي آيد در بسياري از کشور ها به تاخير و يا کلا فراموش مي شود. به دنبال حذف طبقه متوسط و نشنيدن صداي آرام اعتراض ومطالبه گري، خشم جامعه را فرا مي گيرد. به راستي چرا طبقه متوسط را مشروع نکرديم و به مطالبات اين طبقه، بي اعتناء بوديم تا خشم در جامعه عريان تر گردد.

تقي آزاد برمکي جامعه شناس مي گويد"مشــکل اين اســت که جمهوري اســلامي تنهايي را ترويج ميکند! ســر جامعه را به اســم بورژوازي بريدند.جامعه اي که به لحاظ اقتصادي بي سر است، طبقه متوسط شروع ميکند ســر خودش را تراشيدن. جامعه از لحاظ فرهنگي صاحب ندارد! در بحرانها طبقه متوســط است که بايد ميانداري کند؛ ولي نيست، مشروعش نکرديم."

از نگاه نويسنده اين نوشتار، ريشه بسياري از اعتراض هايي که به خشونت منجر مي شود حذف طبقه متوسط است.حذف طبقه متوسط يعني حذف اصلاحات.طبقه متوسط مخالف جمهوري نيست و نمي خواهد بر پيکره اين مرزوبوم آسيبي وارد شود؛ اما طرفدار سرسخت اصلاحات است.  طبيعي است حالا که طبقه متوسط زمين گير شده و مطالبه گري در بستر آرام شکل نمي گيرد، جنبش‌هاي اعتراضي نيز راديکاليزه مي شوند. مطالبه طبقه متوسط تغيير رويکرد موجود در دولت ها بود، اما وقتي مورد اعتناء قرار نگرفت خشونت جايگزين آن شد و اعتراضات، بي مهابا کليت نظام را هدف قرار داد و بخشي اعتراضي جامعه، مطالبه بزرگ تري را در کف خيابان فرياد مي زند.

طبقه متوسط مي خواهد که مطابق آن چه در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران آمده، اصل 27 مورد احترام باشد و آزادي تجمعات يک "تابو" نباشد و اين بستر مبنايي براي تضمين حق شهروندي باشد اما هيچ وقت به آرزوي مسلم خود که مطابق قانون اساسي است نرسيد و هرگز تجمعات در جامعه به امري عادي بدل نشد.

نقطه عطف حضور طبقه متوسط در جنبش هاي اعتراضي و اصلاح خواهانه در سال 1376 بود. وعده هاي سياسي و مدني داده شد و اي کاش قدر آن زمان را مي دانستيم و اصلاحات آرام آرام بخش هاي زيادي از کشور را فرا مي گرفت و امروز به جاي خشم و نااميدي، به يک کشور توسعه يافته نزديک شده بوديم. فکر کنيم امروز ديگر اعتراض ها تمام شده است؛ اشتباه مهلک تر اين که، سيستم حکمراني در برابر انبوه اعتراض خاموش شده بي تفاوت باشد و به جاي نگراني در فردايي که هر لحظه ممکن است از راه برسد بگويد " چو فردا شود فکر فردا کنيم."

راهي نداريم جزء اين که جامعه را در مسير مطالبه گري کمک کنيم و انسداد سياسي را يک آفت بزرگ بدانيم و حرکات اعتراضي زنان و طبقه متوسط براي تغييرات آرام و اصلاح گرانه را به رسميت بشناسيم.

بگذاريد طبقه متوسط و تشکل ها، زبان گوياي مردم باشند و از امکان تغيير و اصلاح عميق در نظام حکم راني، بيم نداشته باشيم.

اعتراضات کنوني در ايران نشان مي دهد که جامعه از شکاف‌ها و گسست‌ها رنج مي‌برد و مستعد التهاب و خشم فراگير است.