ارج و ارزش کتابخواني براي نسل نوجوان

نسیم جنوب - دکتر محمود دهقاني

به ارج و ارزش کتابخواني نسل کنوني ايران از اين ديدگاه مي‌بايست نگريسته شود چون نوجوانان مهتابي‌هاي آينده  جامعه خواهند بود. در روزگار گذشته و اکنون و براي هميشه کتاب از ابزارهاي بازتاب‌دهنده دانش و فرهيختگي بوده است. با همه ميمنتي که در عصر الکترونيک کنوني سر راه نسل جوان قرار گرفته اما به دليل پراکندگي و ناکافي بودن دانش ريشه‌اي، باز هم همچون کتاب تاثير ژرف ندارد. درست است که آگاهي‌هاي پر ارزشي را نسل کنوني از  دنياي مجازي مي‌تواند به دست بياورد اما باز هم کتاب نيست که خواننده بتواند از انديشه صاحب گفتار و پايگاه بازتاب‌دهنده آن آگاهي داشته باشد.

هر چند مي توان شمار بالايي کتاب با رايانه جستجو کرد اما نسل نوجوان ما به دليل نداشتن برنامه تفريحي و ورزشي براي کتاب سراغ اينترنت و رايانه نمي رود. او براي خالي کردن خود و برداشتن پنجه زمخت تنهايي و بي‌بهره بودن از شادي به سراغ رايانه مي‌رود. بي گمان الکترونيک يک ميمنت در گستره دانش بشري است اما ميليون ها صفحه مبتذل هم در آن‌جا زندگي نوجوان را به تباهي مي کشاند. جوان و نوجوان هيچ تضميني در واقعيت جستجوي خود ندارد. درست است که با الکترونيک شاهراه‌هاي اطلاعي بر نوجوانان باز است اما از سنگر جنگ ترکيبي در جبهه‌ي مجازي نيز گلوله هاي مبتذل شليک مي شود. 

جنگ ترکيبي يا "هيبريدي" در دنياي مجازي ويران‌گرتر از جبهه‌ي جنگ‌هاي واقعي است.  بنابراين پيش از نوجوانان اين دولت ها هستند که مي‌بايست زمينه مطالعه را در يک کشور مهيا و زمينه کتابخواني را گسترش دهند. نسل کنوني به پشتيباني عاطفي و اقتصادي از سوي سازمان‌هاي فرهنگي نيازمند است تا به بالندگي برسد. اما شوربختانه فرهنگ ما هنوز در پيله‌ي پند و اندرزها آبايي روزگار کهن جا خوش کرده و درنيافته که نسل کنوني اين سرزمين به برنامه ريزي علمي براي يادگيري و استفاده بهينه از کتابخواني نياز دارد.

همه از ديرباز دريافته‌ايم که کتاب ابزار ارزشمند آگاهي بوده و موجب رشد و بالندگي نسل جوان مي‌شود. اما نسل جوان به پشتيباني بزرگسالان نيازمند است. برخي بر اين باورند که پيشرفت‌هاي بسياري که در گستره الکترونيک سر برآورده ديگر نقش کتاب را در جامعه و فرهنگ کم کرده است. اين درست نيست و يک برداشت غير علمي است. چرا که نقش کتاب در جامعه کم نشده، بلکه به مراتب افزايش نيز داشته است.

 بشر نخستين پس از غارنشيني و سرگشتگي‌هاي پس از آن  راه آرامش را در دين و مذهب يافت. دين و مذهب نيز با کتاب بود که پا به ميدان گذاشت. رسالت همه پيامبران با کتاب به پيروان بازتاب داده شد. بنابراين کتاب يک پيشينه ژرف و تقدس‌گونه در زندگي بشر داشته و دارد.

در واقع کسي را نمي توان پيدا کرد که نقش کتاب در انتقال افکار را کتمان کند. همه مي‌دانيم اگر کتاب نبود بشر امروزي در اين جايگاه قرار نداشت. نقش کتاب در جامعه و فرهنگ همواره چشمگير بوده و هنوز هم هست. پيشرفت هر جامعه‌اي به برنامه ريزي از سوي دولت و ترتيب جشن شادي آفرين فرهنگي و همچنين باز کردن اشتهاي کتاب‌خواني است.  نقش کتاب در جامعه هميشه تاثير گذار بوده  اما کتاب هم مي‌تواند تاثير ويرانگر نيزداشته باشد. بنابراين نسل نوجوان و فرزندان  نياز به راهنمايي بزرگسالان در نوع سالم و علمي کتابخواني دارند.

گفته پاياني اينکه نخست از هر چيز براي دلگرمي و تشويق کودک، نوجوان و جوان به کتابخواني و پي بردن به ارزش کتاب مي‌بايست آموزگار خوب تربيت کرد. کتاب گريزي نوجوانان و جوانان به دليل وجود آموزگاراني است که در کودکستان، دبستان و دبيرستان، خود با کتاب بيگانه‌اند. بنابراين براي رواج کتابخواني بايد آموزگار و همچنين وزير کتابخوان تربيت کرد و به کار گمارد.

(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و ششم، شماره 1062)