طراحی سایت
تاريخ انتشار: 11 تير 1393 - 23:30
نوشته تازه حبیب احمدزاده به بهانه سالروز سرنگونی هواپیمای ایرباس ایران

حبیب احمدزاده داستان? نویس، مستندساز، فیلمنامه?نویس و محقق، در آستانه 12 تیرماه سالروز سرنگونی هواپیمای مسافربری ایرباس ایران در خلیج فارس توسط ناو وینسنس آمریکا که منجر به شهادت 290 مسافر بیگناه شد تحقیقی را انجام داده است. در این تحقیق آمده است:...

 

 چند وقت پیش با قاطعیت تمام،دولت و مجالس قانونگذاری آمریکا ورود نماینده معرفی شده از سوی دولت ایران برای تصدی کرسی نمایندگی کشورمان در سازمان ملل را به بهانه مترجمی در ماجرای موسوم به اشغال سفارت امریکا ، به خاک ایالات متحده ممنوع اعلام کردند.

با خودم فکر کردم که اگر تاریخ ترازویی داشت کدامین طرف حق بیشتری برای اتخاذ چنین قاطعیتی داشت ؟

و بدین?سان چنین تحقیقی را به بهانه سالگرد انهدام هواپیمای ایرباس ایران پی گرفتم و اولین شرطم در تحقیق آن بود که سخنان خودی را سند قرار ندهم.این نتیجه کار است که برای خودم نیز حیرت?انگیز بود حال و پس از آنکه ترجمه انگلیسی آن برای سایت?های معروف ضدجنگ جهان ارسال شده متن فارسی را در اختیار هموطنانم قرار می?دهم تا خود در این باره به داوری بپردازند.

در خاتمه این مقدمه، لازم به یاداوری است که اصل انگلیسی اکثر قریب به اتفاق این اسناد، در نزد نگارنده وجود دارد. یا حق

حبیب احمدزاده

 

 

 

جناب پرزیدنت اوباما، آقای جان کری وزیر امور خارجه و آقایان و خانم?ها در مجالس نمایندگان و سنا و نیز دیگر مسئولان دولت فدرال آمریکا

من به عنوان یک ایرانی صلح?دوست وظیفه دارم از همگی شما، در آستانه رویداد چهارم جولای،روز استقلال آمریکا و همین?طور مذاکرات هسته?ای، از اینکه نماینده پیشنهادی دولت ما، «حمید ابوطالبی»، را قاطعانه به علت نقش مترجمی در ماجرای گروگانگیری و اشغال سفارت آمریکا در سال?های اول انقلاب ایران به خاک کشورتان راه ندادید، در نهایت صداقت و صمیمیت سپاسگزاری کنم.

شاید این موضوع که دولت ایران با معرفی چنین فردی به عنوان نماینده خود در سازمان ملل، توانسته بعد از ده?ها سال نمایندگان مجلس و سنا و دولت شما را در یک موضوع خاص تا بدانجا ناراحت کند که در چنین موضوعی به وحدت کلمه برسید از عجایب روزگار به شمار رود ولی باید به عرض برسانم که نتیجه و تأثیر این عمل قاطعانه شما در کشور خود من، ایران، بسیار بیشتر است.

اینکه علی?القاعده ما باید به عنوان شرقی?های بی?تجربه در سیاست از شما رفتار انسانی یاد بگیریم موضوع بحث من با شماست. درست مانند داستان شاهزاده و گدای «مارک تواین» که تنها موقعی این دو از طرز زندگی هم باخبر می?شوند که چند روزی با لباس مبدل جای زندگی خود را معاوضه می?کنند.

من نیز می?خواهم دست شما را گرفته و لباس یک ایرانی را برتن?تان بپوشانم و به یک سفر حقیقی حدوداً هفتاد و پنج ساله در تاریخ کشورم ببرم. ولی قبل از آن لازم است به داستان یک فیلم کوتاه معروف هشت دقیقه?ای در ایران اشاره کنم که در سالنی انبوه از تماشاچیان مشتاق جوان و روشنفکر نمایش داده شد.

اولین تصویری که مخاطبان ایرانی این فیلم در سکوت دیدند، گردش دوربین از یک دیوار ساده به سقف و نمایش ممتد سقف بود.دوربین بر این تصویر ماند. دقیقه?ای گذشت. مخاطبان پس از مدتی انتظار، در تاریکی به هم نگریستند. کمی حوصله?شان سر رفته بود. باز بدون هیچ حرکت و جابجایی نمایش سقف ادامه پیدا کرد.مخاطبان شروع به همهمه و ناسزا کردند. باز همان تصویر،تعدادی سوت زدند و عده?ای سالن را ترک کردند و همین?طور تا هشت دقیقه ماجرا به همین شکل و بدون تغییری ادامه یافت، تا لحظه قبل از آمدن تیتراژ آخر، که دیگر به جز نفرات انگشت?شماری، همه سالن را ترک کرده بودند. تصویر چرخی خورد و برصورت یک مرد بی?حرکت در بستر ثابت ماند و جمله?ای بدین مضمون بر سیاهی پرده نمایش نقش بست:« حتما اکثر دوستان کناری شما نتوانستند این تصویر را تحمل کنند و بیرون رفتند ولی این فیلم تنها هشت دقیقه و از زاویه دید زندگی یک جانباز قطع نخاع جنگ بود که باید تمام عمر این?گونه به سقف نگاه کند.»

من نیز می?خواهم تنها چند دقیقه بر تصویر همیشگی و ثابت تاریخ کشورم نگاهی بیاندازیم و امیدوارم برای یک بار هم که شده از دید ما ولی با اسناد بی?چون و چرای تاریخی حاضر باشید به ماجراهایی که برایتان تعریف می?کنم توجه کنید و نگویید که طولانی است تا بدانید که چرا این?گونه صمیمانه از شما تشکر می?کنم، موافقید؟

فقط برای حل معمای این تشکر صمیمانه بعضی نکات سفر را در متن برجسته خواهم کرد تا با کنار قرار دادن آن?ها بتوانید در آخر دلیل تشکرم را دریابید و چون مجبورم شما را با قالیچه احتمالاً ایرانی حضرت سلیمان به سفر ببرم،پس محکم لبه?های قالی را بچسبید.سفر در ماشین زمان ایرانی شروع شد:

 

سفر اول:هفتاد و سه سال پیش،جنگ دوم جهانی و اشغال ایران توسط متفقین آن دوره یعنی روسیه، انگلیس و سپس آمریکا.

در اوایل سال 1941 نیروهای هیتلر، بخش بزرگی از غرب کشور شوروی سابق را در عملیات برق?آسای بارباروسا تصرف کردند. اگر به ارتش استالین مرد نازنین آن دوران و متحد قبلی آلمان در اشغال لهستان (یعنی همان بهانه اصلی شروع جنگ دوم جهانی) و آمر کشتار مخفی بیش از بیست و پنج هزار و هفتصد اسیر افسر و سرباز لهستانی در جنگل?های کاتین، به وسیله دولت?های غربی، به?خصوص آمریکا، اسلحه و مهمات نمی?رسید معلوم نبود که سرنوشتش چگونه رقم خواهد ?خورد و نیز باید فکری برای پشتیبانی از این آخرین خط دفاعی شرق در مقابل هیتلر می?شد. ولی اشکالی در این میانه وجود داشت و آن این بودکه بهترین و کوتاه?ترین راه برای این منظور مسیر کشوری بود که متأسفانه بی?طرفی اختیار کرده بود؛ ایران. ولی به هر حال باید بهانه?ای دستاویز می?شد تا بتوان جهانیان را با رسانه?ها مجاب کرد که چاره?ای غیر از این کار یعنی اشغال این کشور بی?طرف وجود ندارد.

ولی چه دلیلی؟ شاید همانی که یک شاعر معروف ایرانی در قدیم سروده:

اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را/ به خال هندویش بخشم سمرقند و بخارا را

دولت?های غربی این دست و دلبازی شاعر ما را در عمل نشان دادند و به جای بهانه خال هندو، حضور چند صد آلمانی شاغل در ایران را بهانه کردند و خواستار اخراج فوری آنان از دولت وقت ایران شدند و این بهانه را برای تسخیر نه تنها دو شهر بلکه کل کشور موجه دانستند. و بدین شکل کشور گربه?شکل ما به تصرف درآمد.

تنها پنج روز بعد از اسارت این گربه، «آنتونی ایدن»، وزیر خارجه وقت انگلیس، در سخنرانی خود در ملأ عام در شهر کانتربری انگلیس برای مردم خود و جهان دلایل اشغال ایران را چنین توضیح می?دهد: «مسئله?ای که در نتیجه فعالیت آلمانی?ها در ایران به وجود آمد که تازگی ندارد. در ماه ژانویه گذشته من دولت ایران را از خطر حضور عده بی?شمار اتباع آلمانی در ایران آگاه ساختم.

همه می?دانند که آلمان?ها در کشورهای بیگانه سازمان?های خاص خود را دارند و افراد خود را برای اقدام به فعالیت?های مختلف ستون پنجم آماده می?کنند.

جنگ کنونی در نروژ، هلند،فرانسه و تعداد زیادی از کشورهای دیگر نشان داد که این عمال تا چه اندازه ممکن است خطرناک باشند. دولت ایران در پاسخ به اقدامات ما اظهار داشت که در ذکر شمارِ آلمانی?ها و خطر آن?ها راه افراط را در پیش گرفته?ایم.

اما شمارِ آلمانی?های مقیم ایران اعم از اینکه چند صد یا چند هزار تن باشد تفاوتی نمی?کند. هر کسی که با اصول نازی?ها آشنایی داشته باشد راجع به مقصود حقیقی حضور آلمانی?ها در ایران هیچ شکی به خود راه نخواهد داد. هیچ?کس نمی?تواند ادعا کند که این آلمانی?ها فقط برای تندرستی خود در ایران مانده?اند.

دولت انگلیس آنچه از حقایق اوضاع می?دانست به اطلاع دولت ایران رسانیده و درخواست نمود که به این حقایق چنان که باید توجه شود لکن دولت ایران جز آوردن عذر و دادن امتیازات مختصر پاسخ دیگری به دولت انگلیس نداد و بنابراین ما یک چاره بیشتر نداشتیم و این راه عبارت از آن بود که مار را قبل از اینکه بتواند زیانی برساند به هلاکت برسانیم.» 1

در ادامه، انتونی ایدن جمله دیگری هم اضافه می?کند که امروزه نمایندگان وزارت خارجه و تمامی رئیس جمهورهای ادوار مختلف آمریکا بر زبان می?رانند: «ولی ما نیک می?دانیم که ایران چه سهم بزرگی در فرهنگ جهان دارد و یک ایران مستقل برای تثبیت اوضاع خاورمیانه ضرورت کامل دارد.»

ولی قبل از حمله و اشغال ایران باید اول موافقت دولت اخلاق?گرای آمریکا، که تا آن زمان هنوز در جنگ حضور مستقیم نداشت، جلب می?شد.

«دریفوس»، کنسول ایالات متحده در تهران، برای وزارت خارجه آمریکا تلگرافی در این مورد ارسال کرد:«شاهدان بر این باورند که تبلیغات متفقین درباره تعداد و فعالیت ستون پنجم آلمان در ایران، گزافه?گویی شده است. بسیاری از آلمانی?ها به راستی در دولت و یا کسب و کارهای مشخص مربوط استخدام شده?اند و بعضی دیگر در استخدام شرکت?های مشخص و معلوم آلمانی می?باشند. تعدادی اندک جهانگرد هستند و پلیس ایران آلمانی?ها را تحت نظر دقیق دارد و تحرک آن?ها در داخل کشور محدود شده است.» 2(سپیده?دم، ص 115)

ولی تصمیم و هماهنگی برای اشغال ایران در سطوح بالاتر، از چند ماه قبل صورت گرفته بود.

در یازدهم اوت 1941، رئیس جمهور، فرانکلین روزولت، برای مشاوره با چرچیل به کشتی جنگی پرنس اویلز وارد شد.

چرچیل موضوع (اشغال) ایران را با روزولت در میان گذاشت. واکنش روزولت، آشکارا نخست ?وزیر را دلگرم کرد. زیرا چهار روز بعد به وزیر امور خارجه انگلیس، آنتونی ایدن، با بی?سیم اطلاع دادکه «نقشه خود را در مورد ایران به رئیس جمهور گفتم و به نظرم کاملاً از آن رضایت داشت».( 3 ص 127).

ولی این بهانه?گیری حتی باعث تعجب بعضی از معاونان در وزارت خارجه انگلیس شد. و پیشنهاد کردند که چرا واقعیت را نگوییم.

پوسونبی مور کراثویت، معاون وزارت امورخارجه، اعتقاد داشت که سیاست دولت او در قبال ایران فاقد صداقت در مقصود است. در ژوئیه کراثویت، گزارشی صریح، کامل، نافذ و صددرصد انتقادی از اوضاع را به وزیر امور خارجه انگلیس تسلیم کرد. این یادداشت مهم، پیشگویانه و با چاشنی طنز همراه بود.

«در مرحله یک ما و روس?ها نیرو گرد می?آوریم و سپس از شاه می?خواهیم آلمانی?ها را اخراج کند. او این را دوست نخواهد داشت ولی مماشات می?کند. در آن صورت، وارد مرحله دوم می?شویم: تصرف میدان?های نفتی و بمباران تهران. روس?ها از جانب شمال وارد می?شوند و ممکن است در کشور هرج و مرج شروع شود. من فکر می?کنم که قبول دارید که ایجاد نابسامانی در ایران به نفع ما نیست... . بنابراین ما می?باید دوباره بررسی کنیم که اهداف واقعی?مان در ایران چیست و استفاده از زور، تا چه اندازه باعث پیشبرد آن?هاست... . مهم?ترین هدف ما، ایمنی میدان?های نفتی است و بعد از آن گشایش راه سراسری ایران برای روس?هاست... . آیا بهتر نیست آشکارا بگوییم که ما خودمان باید از ذخایر نفتی در تمام طول جنگ مراقبت نماییم. اقدامات مخصوصی را در راستای اطمینان یافتن از دایر بودن راه?آهن بر طبق نیازمندی?های خود انجام دهیم. حتی اگر چنین هم بکنیم باز هم نمی?توانیم فشار بر ایران را در مورد آلمانی?ها ادامه دهیم. اما نمی?توانم فکر کنم که قرار دادن موضوع به عنوان مسئله اصلی کاملاً اشتباه است... .

عرض می?شود حتی اگر شاه همه آن?ها را از کشور بیرون براند، در واقع پیشرفتی برای ما نیست. مطالبه بی?پرده برای استقرار نیرو در ایران، بدیهی است از نظر بین?المللی زیان?هایی دارد. به هر حال، دست کم صادق است و ممکن است در نهایت توضیح آن به طرفداران خود در جهان برایمان آسان?تر باشد. تا اینکه اگر در جنگی در ایران به خاطر گروهی آلمانی درگیر شویم. گمان عمومی این خواهد بود که ما برای منافع نفتی وارد ایران شده?ایم و من پیشنهاد می?کنم اقرار کنیم و حداکثر استفاده را نیز از آن ببریم.» 4

ولی این استدلالات گوش شنوایی ندارد. جالب آنکه حتی اگر ایران اخراج سریع آلمانی?های مقیم ایران را، که برخلاف اغراق انگلیسی?ها تنها به حدود 700 نفر می?رسیدند، به سرانجام می?رساند باز هم حمله و اشغال ایران انجام می?شد.

لوییس دریفوس، وزیر مختار ایالات متحده در ایران، در ساعت چهار بعدازظهر (21 اوت 1941) به واشنگتن تلگرام کرد: «به باور من، تهاجم روس و بریتانیا، ظرف چند روز آینده آغاز خواهد شد و گرچه ایران هنوز به مطالبه متفقین پاسخ نداده است ولی وزیر مختار بریتانیا به من اطلاع داد که پاسخ... پذیرفتنی نیست» 5

« و به هر روی اعتقاد راسخ دارم که بریتانیا، آن را بهانه اشغال نهایی ایران کرده است و به عمد قدرت آنان (ستون پنجم آلمانی) را با یک رسته نظامی هم?سنگ کرده است. و به این نتیجه رسیده?ام که بریتانیا و روسیه ایران را به علت ضرورت نظامی اشغال خواهند کرد و هر نوع پاسخی به خواسته آن?ها داده شود بی?تأثیر است. من باید برای جلوگیری از سوءتفاهم بگویم که با اقدام بریتانیا کاملاً موافقم و معتقدم که برای پیشبرد آرمان مشترک ما بی?نهایت لازم است.» 6

 

جالب آنکه در آن زمان بیش از چند برابر کل آلمانی?ها ، نفرات انگلیسی در سرتاسر کشور بی?طرف ایران و به?خصوص در مناطق نفت?خیز وجود داشت.

بغرنجی اخلاقی این وضعیت، ایدن را بیش از پیش سرگردان کرده بود. حالا از این واهمه داشت که نکند دولت ایران بهانه?جویی کند که نمی?تواند صدها آلمانی را از کشور بیرون کند در حالی که به همان تعداد انگلیسی اجازه اقامت داده است. در دوازدهم اوت ایدن به بولارد (وزیر مختار انگلیس در ایران) دستور داد به ایرانی?ها خاطرنشان کند که تفاوت قائل شدن بین آلمانی?ها و دیگر بیگانگان مقیم ایران، کاملاً منطقی است و نقشه نازی?ها را در حمله به کشورهای بی?طرف با معرفی عوامل خود به عنوان تکنسین یا گردشگر توضیح دهد. آن?گاه ادعا کرد: «قیاس چنین افرادی با شهروندان بریتانیا که سال?ها در ایران خدمت کرده?اند شایسته نیست.» ولی به طور حتم این همسانی وجود داشت چون بعدها مشخص و مسلم شد که مأموران شرکت نفت ایران و انگلیس، مخفیانه با ارتش بریتانیا در طرح تصرف پالایشگاه آبادان همکاری داشتند.7

 

در 21 اوت، دولت ایران به یادداشت?های 16 اوت پاسخ رسمی داد. پاسخی که فقط به فارسی نوشته شده بود، تضمین بریتانیا به حفظ بی?طرفی ایران و حفظ مناسبات دوستانه را متذکر شده بود. این یادداشت به بریتانیا اطمینان می?داد که «تعداد خارجیان مقیم ایران، مخصوصاً این اواخر، کاسته شده است و به زودی تعداد آن?ها کاهش چشمگیری خواهد داشت». اما خاطرنشان کرد که ایران «راهبرد بی?طرفی» را ترک نخواهد کرد و یا هر پیشنهادی را که مغایر با شیوه بی?طرفی باشد نخواهد پذیرفت. 8

 

ولی این یادداشت هیچ تأثیری در نقشه از پیش طراحی ?شده نداشت. در نیمه شب بامداد 25 اوت ، ارتش?های انگلیس و شوروی به دستور چرچیل و استالین، از شمال و جنوب از مرزهای کشور ایران، بدون هیچ?گونه هشدار قبلی، گذشتند و آن را به اشغال خود درآوردند. بعد از مدت کوتاهی نیروهای آمریکایی نیز بدانان پیوستند.

 

سفر دوم: شصت و یک سال پیش، 1953، کودتای 19 اوت علیه مصدق

در حقیقت نام 28 مرداد در کودکی و دوران نادانی من مترادف بود با «سالروز قیام ملی 28 مرداد».

یک استاد دانشگاه ایرانی ، در این باره ، در صفحه فیس?بوکش می?نویسد: «در گذشته 28مرداد، یک روز تعطیل رسمی بود. شماری از زندانیان آن روز مورد عفو ملوکانه شاه قرار می?گرفتند، در خیابان?های مرکزی شهرهای بزرگ و مراکز استان?ها طاق نصرت بسته می?شد، چراغانی و جشن و سرور برپا بود. از نظر رژیم شاه، صورت مسئله 28 مرداد روشن بود. روز قیام ملی بود؛ روزی که ملت شریف، قهرمان، شجاع، وطن?پرست و شاه?دوست ایران به قدرت?های بیگانه و ایادی داخلی?شان سیلی زدند و با قیام خروشان خودشان سلطنت و رهبری اعلی حضرت را، که در نتیجه توطئه ایادی وابسته به شرق و غرب تضعیف شده بود، مجدداً تثبیت کردند. این البته روایت حکومتی بود.» 9

ولی واقعیت ماجرا چه بود؟

ایرانیان دوازده سال بعد از جنگ دوم جهانی و اشغال کشورشان، تصمیم می?گیرند تا مانند همه مردم رشید جهان از قیمومیت اقتصادی دیگران بدرآیند و نفت خود را ملی کنند. نفتی که تنها در شانزده درصد سود به اصطلاح خالص آن شریک? بودند و به اعتراف دوست و دشمن شرکت نفت موسوم به ایران و انگلیس در همین مورد نیز با شیوه?های مختلفی از پرداختن آن طفره می?رفت.

«درآمد ایران از تاریخ امضای امتیازنامه دارسی تا سال 1920م ( 1298خ) از بابت استخراج 000/131/5 تن نفت تنها 000/795/1 لیره بود و تازه در اثر حسابرسی?هایی که به دنبال پیش آمدن اختلاف میان ایران و شرکت نفت پیش آمد، مشخص شد که شرکت با حساب?سازی?های دفتری از همین درآمد ناچیز نیز 000/535 لیره کمتر به ایران پرداخته است.» 10

 

و جالب?تر قانونی بود که در مجلس مبعوثان انگلیس تصویب شده بود:

«در سال 1914 (1292خ) قانونی در مجلس مبعوثان انگلیس به تصویب رسید که به دستور آن دولت انگلستان می?توانست تعدادی از سهام شرکت نفت ایران و انگلیس را بخرد. این کار انجام گرفت و قراردادی هم بین دو طرف امضا شد. برابر این قرارداد، شرکت مقادیری نفت به بهای ارزان?تر از نرخ جهانی به دولت انگلستان می?فروخت، همچنین دولت انگلیس می?توانست در هیئت مدیره شرکت دو نفر عضو داشته باشد. 11»

« بنا به اظهارات جناب مستر چرچیل وزیر دریاداری انگلیس،صرفه?جویی بحریه انگلیس تا 1925 بواسطه تخفیفی که کمپانی «بان» دولت داده 7 میلیون و 500 هزار لیره بوده که بضرر دولت ایران و شرکا تمام شده است.» 12 ص 176 کتاب سیاست موازنه منفی.

 

یعنی تا آن زمان،دریاداری انگلیس تنها از تخفیف خرید نفت ایران حدود پنج برابر دریافتی ایران سود نصیب خود کرده بود.

«از همان نخستین روزهای انتشار خبر فروش نفت ارزان?تر از قیمت بازار جهانی به وزارت دریاداری انگلیس،صدای اعتراض میهن?پرستان ایرانی از هرگوشه برخاست، زیرا برابر امتیازنامه دارسی شانزده درصد از سود خالص شرکت به ایران می?رسید و با امضای قرارداد فروش نفت ارزان، سهم ایران از سود شرکت کاهش می?یافت.» 13

در همان دوران پرتنش،یک دولت با رأی کاملاً دموکراتیک نمایندگان مردم در ایران بر سر کار آمد که خواسته اکثریت رأی?دهندگان از او این بود تا مشکل سروری انگلیس بر نفت ایران را حل کند.

با ملی شدن نفت توسط دولت مصدق، انگلیس با تهدید و ارعاب ناوهای جنگیش، خرید نفت ایران را در سراسر جهان تحریم و بلوکه می?کند.

دولت همیشه اخلاقگرای آمریکا واسط شد تا مشکل حل شود. مصدق هم به نوعی به این میانجی اعتماد می?کند تا در مقابل توده?ای?ها و طرفداران شوروی و نیز انگلیس از او حمایت شود.

 در این هنگام باز انتونی ایدن عزیز به وزارت خارجه انگلیس بازگشته ولی مصدق در ژانویه 1952 دستور بستن سفارت انگلیس در تهران را صادر کرده بود.

انتونی ایدن در خاطراتش می?نویسد: «کاردار سفارت ما در تهران دو سه روز قبل از ترک ایران، به من چنین گزارش داده بود: اگر این فکر را که آمریکایی?ها علیه ما کار می?کنند و از دکتر مصدق و جبهه ملی حمایت می?نمایند بتوان از مغز ایرانی?ها خارج کرد این بزرگ?ترین ضربه جانانه?ای خواهد بود که به مصدق می?توان زد.» 14

به علت بسته شدن سفارت انگلیس در ایران، وزارت خارجه آمریکا با تعیین سفیر جدید خود (لویی هندرسون) باعث برطرف شدن نگرانی ایدن و کاردار سابقش در تهران می?شود. جالب آنکه اندکی پیش از قطع روابط سیاسی ایران با انگلیس و اخراج انگلیسی?ها از کشور، یکی از کارگزاران نفتی آمریکایی به نام آلتون جونز به ایران آمد تا حق توزیع نفت ایران در خارج را برای شرکت خود (بستز سرویس) کسب کند و نفت ملی?شده ایران را خریداری کند.

بیست و هفتم مرداد 1331 چرچیل،نخست وزیر انگلیس،پیامی در این مورد برای ترومن فرستاد و اظهار داشت: «چنین به نظر می?رسد که پس از آن همه مخاطراتی که ما بریتانیایی?ها در جنگ به جان خریدیم حالا شرکت?های آمریکایی می?خواهند جای ما را در ایران بگیرند. آمریکا که در نقش پلیس جهانی در برابر کمونیسم برخاسته است این?قدر نمی?داند که اگر بریتانیا در کنارش نباشد و پای از معرکه بیرون بکشد داعیه?اش می?شکند و نقشه?اش نقش بر آب می?شود. کیست که پابه?پای آمریکا در کره می?جنگد؟ ... آمریکا نمی?داند که سیاست مهار و بازدارندگی اتحاد شوروی در آن سوی دیوار امنیتی که گرداگرد خود کشیده است جز با همکاری بریتانیا مؤثر نیست؟» 15

پاسخ ترومن به پیام چرچیل بسیار نرم و دلجویانه بود. در این پیام آمده بود که به آلتون جونز گفته شده بود که با نیت حل و فصل اختلافات با ایران تسهیلاتی فراهم کند و به مصدق بگوید که شروع مجدد عملیات نفتی در ایران بدون همکاری شرکت نفت ایران و انگلیس امکان?پذیر نیست.

دولت انگلیس با این روش آمریکا دریافت که باید حتماً در آینده به بهانه جلوگیری از نفوذ شوروی و سر کار آمدن کمونیست?ها در ایران قسمتی از لقمه چرب نفت ایران را به این رقیب جدید وا گذارد تا بتواند حداقل سهمی از ماجرا برایش باقی بماند. ولی نکته دیگری هم وجود داشت.

«انگلیس برای تضمین موفقیت کودتا مجبور بود که موافقت آمریکایی?ها و همراهی آن?ها را جلب کند. حداقل یکی از دلایل لزوم همکاری آمریکا،قطع روابط سیاسی ایران و انگلیس و تعطیلی سفارت?خانه آن کشور در تهران بود لذا با بزرگ?نمایی خطر نفوذ کمونیسم در ایران نظر موافق آمریکایی?ها را جلب کردند.» 16

ریچارد کاتم، یکی از کارشناسان برجسته آمریکایی امور ایران که در سال?های نخست?وزیری مصدق در ایران بود، نیز می?گوید: «احساس من در آن موقع این بود و هنوز هم هست که انگلیس از میزان ترس بیمارگونه آمریکاییان از کمونیسم آگاه بود. آن زمان دوران کمیته رسیدگی به فعالیت?های ضدآمریکایی بود که سناتور «جوزف مک کارتی» آن را کارگردانی می?کرد و انگلیسی?ها زیرکانه از این ترس برای ترغیب ما به درگیر کردن خودمان در کودتا سوءاستفاده کردند.» 17

«و انتخابات رئیس?جمهوری در آمریکا و روی کار آمدن آیزنهاور جمهوری?خواه که معتقد به روش?ها و راه?حل?های خشن?تر بود راه را برای کودتای ساخته دستشان هموارتر کرد. در پی تحویل مقام ریاست جمهوری آمریکا به آیزنهاور، او و جان فاستر دالس (وزیر امور خارجه آمریکا) و نیز برادرش آلن دالس (رئیس سازمان سیا) خود را با عملیات کودتای ضد مصدق، کاملاً موافق نشان دادند.» 18

پس از این انتخابات بود که ایدن در خاطراتش چنین می?نویسد:«روابط انگلیس و آمریکا، در نتیجه انتصاب آقای لویی هندرسون به سفارت آمریکا در تهران، بهبود بیشتری یافت. هندرسون یک دیپلمات مجرب و حرفه?ای و یک مأمور لایق و توانا بود. وی هرگز به خود اجازه نمی?داد که مصدق، او را علیه ما به بازی بگیرد.» 19

پس با دستور چرچیل و همراهی پرزیدنت آیزنهاور دستور عملیات سرنگونی دولت قانونی و وقت ایران صادر می?شود.

در این عملیات مشترک انگلیسی?ها با رمز چکمه (BOOT) با معنی و مضمون اردنگی به مصدق و سازمان «سیا»ی آمریکا با رمز «تی پی آژاکس» (T.P. AJAX ( شرکت داشتند. آژاکس نام تجاری یک ماده پاک?کننده و شوینده شرکت «کلگیت پالمولیو» است که در آمریکا و اروپا استفاده می?شود. این ماده هنوز هم به همین نام در بازار موجود است و T.P. مخفف نام حزب توده TUDEH PARTY است. کرمیت روزولت، نوه رئیس جمهور سابق آمریکا و رئیس بخش خاور نزدیک و آفریقا در سازمان سیا، فرماندهی مرحله نهایی عملیات در ایران را بر عهده گرفت.

دونالد ویلبر، مشاور مخفی بخش خاور نزدیک و آفریقا و افسر مورخ سیا، که خود با نورمن متیو داربی شایر افسر اینتلیجنت سرویس متن کامل طرح عملیاتی آژاکس را نوشته?اند،در گزارشی برای ثبت تجربیات این عملیات و برای استفاده از آن در ماجراهای مشابه در آینده به صورت رسمی چنین نوشته است: «زمانی که مشخص شد بقای دولت مصدق در قدرت،منافع آمریکا را تأمین نمی?کند و این موضوع را وزیر امور خارجه آمریکا در مارس 1953 به سازمان سیا اطلاع داد،سیا اقدام به پیش?نویس طرحی کرد که اهداف یادشده را با اجرای عملیات مخفی محقق می?ساخت و سقوط دولت مصدق را امکان?پذیر می?نمود. در ماه آوریل همان سال مقرر شد که سازمان سیا با همکاری اینتلیجنت سرویس (سازمان اطلاعات مخفی انگلیس) عملیات را اجرا نماید.

در سوم ژوئن 1953 لویی هندرسون، سفیر آمریکا در ایران، وارد ایالات متحده شد و درباره اهداف طرح مذکور و نیز تصمیم آمریکا برای طراحی عملیات مخفی و تحقق این اهداف به مشورت و تبادل نظر پرداخت». 20

طرح نهایی عملیات که از سوی کرمیت روزولت (به نمایندگی از سازمان سیا) و اینتلیجنت سرویس در لندن پذیرفته شده بود، در تاریخ نوزدهم ژوئن برای تصویب نهایی به طور همزمان در اختیار وزارت خارجه آمریکا در واشنگتن،(آلن دبلیو دالس) رئیس سازمان سیا، هندرسون سفیر آمریکا در تهران و وزارت خارجه انگلیس قرار گرفت.

وزارت خارجه آمریکا پیش از اعلام موافقت باید درباره دو نکته مهم اطمینان حاصل می?کرد:نخست آنکه آیا دولت ایالات متحده می?تواند کمک?های لازم را به دولت جانشین مصدق بکند تا این دولت استقرار یابد و یک توافقنامه نفتی امضا نماید. دوم، گرفتن تعهد کتبی از دولت انگلیس بود مبنی بر دست?یابی به یک توافقنامه نفتی مبتنی بر حسن نیت و رعایت انصاف نسبت یه دولت جانشین در ایران.

تحقق این دو نکته موجب رضایت مسئولان وزارت امور خارجه آمریکا از عملکرد خود می?گردید.» 21

در واقع جملات آخر نشان?دهنده آن است که وزارت خارجه آمریکا خود نیز به ظالمانه بودن قراردادهای نفتی انگلیس تا آن دوره در ایران اعتراف دارد. ولی در واقع ماجرا چیز دیگری بود و آن،همانا گرفتن تضمین برای شراکت در کنسرسیوم نفتی با مشارکت آمریکا بود که باید بعد از کودتا گوشت قربانی در آن تقسیم می?شد.

همین چند سال قبل و پس از سال?ها سری بودن، با دستور مادلین البرایت، وزیر امور خارجه آمریکا در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون، طرح عملیاتی آژاکس از بایگانی خارج و در دسترس عموم قرار گرفت. بر طبق این طرح ژنرال فضل?اله زاهدی باید با گرفتن حکمی (که متن آن را طراحان خارجی کودتا تهیه کرده و به امضای شاه می?رساندند) مصدق را عزل و خود به نخست وزیری می?رسید.

« موارد مهم طرح چنین بود:

1 اعطای کمک?های مالی موقت به مخالفان

این کمک?ها عبارت?اند از: مبلغ سی و پنج هزار دلار، که سیا به زاهدی پرداخت خواهد کرد. مبلغ بیست و پنج هزار دلار، که اینتلیجنت سرویس به زاهدی پرداخت خواهد کرد.

2 جلب همکاری شاه

سفیر هندرسون با شاه تماس گرفته و او را از کمک مشترک آمریکا و انگلیس مطمئن خواهد ساخت و به وی اطمینان خواهد داد که بریتانیا از او در برابر مصدق حمایت کند.

هندرسون به شاه خواهد گفت که در اسرع وقت نماینده ویژه آمریکا برای ارایه طرح مشترک آمریکا و انگلیس به او معرفی خواهد شد.

همچنین موارد زیر به عنوان خواسته?های دو کشور از شاه مطرح خواهند شد:

شما باید رهبری عملیات براندازی دولت مصدق را بر عهده بگیرید.

در غیر این صورت مسئولیت سقوط کشور بر عهده شما خواهد بود.

در صورت سرپیچی، خاندان سلطنتی سقوط خواهد کرد و حمایت آمریکا و انگلیس از شما متوقف خواهد شد.

شما چه کسی را برای ریاست دولت جانشین در نظر دارید؟ (سعی شود تا به صورت ماهرانه نظر شاه به سوی زاهدی معطوف گردد) ». 22

«در پی اقداماتی که صورت می?پذیرد، محتمل است که شاه برای مدتی دچار نوعی احساس شادی شود، اما دیر یا زود او به فکر فروخواهد رفت و دچار تردید خواهد شد. در این زمان شاه باید از پایتخت خارج شود و به سفر برود. این سفر ترجیحاً باید یک سفر زیارتی به مشهد باشد. تا زمانی که زاهدی کنترل اوضاع را در دست می?گیرد شاه آنجا خواهد ماند و سپس برای اعلام موافقت رسمی با نخست ?وزیر جدید به تهران بازخواهد گشت.» 23

ولی جالبترین قسمت، نقش تبلیغات و پخش شایعه در کودتاست . در این باره در طرح چنین امده است

«سازماندهی ابراز نارضایتی عمومی بر ضد مصدق قبل از کودتا

برنامه کلی: هدف از این برنامه ایجاد یک بدگمانی و ترس فزاینده و گسترده نسبت به مصدق و دولت وی خواهد بود. ضمناً مبلغ یکصد هزار دلار برای این برنامه هزینه خواهد شد. این برنامه عملیاتی زمان?بندی شده و مراحل زیر برای آن پیش?بینی می?شود:

مرحله دوم: این مرحله شامل مبارزه تبلیغاتی گسترده بر ضد مصدق و دولت او خواهد بود.

وظایف عوامل ویژه:

مطبوعات و تبلیغات: در دوره حمایت اولیه، گروه انگلیسی برای تبلیغ خط ضد مصدقی، استفاده از روزنامه?های محلی و کوچک را ادامه خواهد داد. در ستاد فرماندهی سیا و پایگاه آمریکا، مأموران مطالبی را به صورت مقاله، رساله یا جزوه تهیه کرده و به فارسی برمی?گردانند که بعضی از آن?ها در حمایت از شاه و بعضی بر ضد مصدق خواهند بود. مطالبی که برای بدنام کردن مصدق تهیه می?شوند، حاوی مضامین زیر هستند:

مصدق از حزب توده و اتحاد جماهیر شوروی حمایت می?کند. (این ادعا باید با مدارک جعلی تقویت شود.)

مصدق دشمن اسلام است زیرا وابسته به حزب توده است و اهداف توده?ای?ها را تأمین می?کند.

قدرت سبب انحراف مصدق شده است تا جایی که اثری از شخصیت مطلوب سال?های نخستین در وی باقی نمانده و در زمان حاضر صفات یک دیکتاتور دارد.

در ادامه شایعات ذکر شده، باید به طور مستمر در اذهان عمومی این نکته مطرح شود که مصدق به صورت ناآگاهانه قربانی جاه?طلبی?های شخصی مشاوران بی?وجدان خود شده است.

به هر حال، اقدامات پیش از کودتا به منظور ایجاد موقعیتA به شرح زیر است:

در روز موعود،حملاتی بر ضد رهبران مذهبی مورد احترام مردم در تهران انجام خواهد گرفت.

در این زمان،سایر رهبران مذهبی اعلام خواهند کرد که این حملات را مصدق در واکنش به اعتراضات رهبران مذهبی سراسر کشور به دولت وی انجام داده است.» 24

برای این کار به جز اشرف، خواهر دوقلوی شاه، و ژنرال نورمن شوارتسکف (سرپرست سابق هیأت نظامی آمریکا در ژاندارمری ایران) مهم?ترین نقش پیام?رسانی را خود کرمیت روزولت بر عهده گرفت.

او به طرز مخفیانه با هماهنگی برادران رشیدیان شبانه با ماشین دربار به دیدار شاه شتافت و در همان ماشین با شاه به گفت?وگو نشست.

«تا جایی که متوجه شده بودم شاه زاهدی را برای جانشینی مصدق انتخاب کرده بود ولی مسئله مهمی را که باید روشن می?کردم این بود که من در آنجا از طرف رئیس جمهور آمریکا آیزنهاور و نخست وزیر چرچیل حضور یافته بودم.

قرار بود که پرزیدنت آیزنهاور این موضوع را طی نطقی که در بیست و چهار ساعت آینده در سانفرانسیسکو ایراد می?کرد با بیان جمله خاصی تأیید نماید و چرچیل هم طوری ترتیب داده بود که در اعلام ساعت برنامه بی?بی?سی شب بعد، گوینده به جای اینکه بگوید حالا نیمه شب است اعلام شود حالا درست نیمه شب است.»25

«شاه گفت: ما باید نقشه بکشیم... خطر جدی نباید پیش بیاید... موقعی که فرمان خلع مصدق و انتخاب زاهدی را امضا کردم به سواحل خزر پرواز خواهم کرد. اگر از بدشانسی همه چیز مرتب پیش نرفت من و ملکه مستقیماً به بغداد پرواز خواهیم کرد. از آنجا وضعییت را بررسی کرده و سپس تصمیم بگیریم که در چه موقعیتی می?توانیم برگردیم.»26

به هر حال در مرحله اول کودتا نامه?های برکناری مصدق و نخست?وزیری زاهدی که شاه امضا کرده بود توسط سرهنگ نصیری که بعدها رئیس سازمان مخوف و بی?رحم ساواک شد، شبانه به دست مصدق رسید که با مخالفت مصدق روبه?رو شد و با دستگیری نصیری ماجرای کودتا به مرحله دوم کشید. مرحله دوم، با آشوب خیابانی سازماندهی شده و با حمله به مقر رادیو و منزل مصدق آغاز شد. منزل مصدق با سفارت آمریکا و نیز محل اصلی فرماندهی کودتا تنها چند ساختمان فاصله داشت.

کرمیت روزولت درباره آخرین دقایق کودتا و حضورش در سفارت آمریکا برای هدایت این عملیات چنین می?نویسد: «سعی کردم تا آنجا که می?توانم صبور باشم. حالا جمعیت تظاهرکنندگان به? علاوه عده زیادی پلیس و سرباز، از کنار ساختمان می?گذشتند. طلایه جمعیت به منزل مصدق که پنج، شش ساختمان بعد از محل ما بود رسیده بود. صدای تفنگ و اسلحه می?آمد. دیگر کمکی از دست من برنمی?آمد. به طور عجیبی گرسنه شده بودم. از محوطه سفارت از کنار منزل سفیر گذشتم تا به خانه کنسول بروم. او و خانمش از دوستان قدیمی من بودند. هیچ سؤالی درباره آنچه می?گذشت نکردند. به من نوشیدنی و ناهار دادند. رادیوی آ?ن?ها هنوز همان برنامه نرخ غله را پخش می?کرد. حتماً محسن به زودی آن را عوض می?کرد... . اولین علایم تغییر وضع از رادیو غیرعادی بود. صدای گوینده کم کم ضعیف شد، مثل اینکه خوابش برده بود، مبهم و ساکت شد. مدتی که به نظر تا ابدیت طول کشید، رادیو به کلی ساکت ماند. مهمانداران من و خودم با بهت به یکدیگر نگاه می?کردیم. بعد صدایی دگر به جز محسن شروع به صحبت کرد. بار دیگر ما فریاد زنده باد شاه، زنده باد شاه، زنده باد شاه او را می?شنیدیم. از رادیو گوینده ناشناس نیمی به فارسی و نیمی به انگلیسی شروع به گفتن مطالبی کرد که قرار بود محسن آن?ها را از رادیو پخش نماید. قسمتی از این مطالب تا حدی حقیقت داشت ولی بیشتر آن?ها دروغ بود.

گوینده چنین شروع کرد: اوامر شاه جهت خلع مصدق از مقام نخست?وزیری انجام شد. نخست ?وزیر جدید، فضل?اله زاهدی، اکنون در دفترش مستقر شده است. اعلی?حضرت شاهنشاه در راه بازگشت به ایران هستند.

بلند شدم و فکر می?کردم. از کنسول و خانمش در کمال ادب برای ناهار عالی تشکر کردم. چیزی که یادم هست برای آوردن زاهدی روانه شدم تا او را به محلی که برای فرماندهی مناسب?تر تشخیص می?دادم ببرم.» 27

باید گفت کرمیت با آنکه به موضوعات اتفاق?یافته اشراف کامل دارد ولی در خاطرات خود همه چیز را نمی?نویسد از جمله تعداد کشته?های در دم این ماجرا را.

در این باره وودهاوس، ریاست ایتنلیجنت سرویس انگلیس و طراح اولیه نقشه کودتا، در گزارش خود چنین می?نویسد: «نتیجه نشان داد که سازمان?های ما کارشان را به بهترین نحو انجام داده?اند. ولی همه چیز به آسانی پیش نمی?رفت حامیان مصدق، منجمله بخشی از نیروهای مسلح همچنان در کنار وی باقی مانده بودند. در اطراف خانه مصدق، که عملاً به دژ تبدیل شده بود، جنگ سختی درگرفت. در این جنگ که حدود 9 ساعت ادامه داشت از تانک نیز استفاده شد و در پایان بیش از 300 نفر کشته بر جای ماند، طرفداران مصدق بالاخره شکست خوردند. او فرار کرد، اما دو روز بعد در حالی که طبق معمول پیژامه بر تن داشت بازداشت شد.» 28

 

کرمیت روزولت پس از پیروزی کودتا در سفارت آمریکا روایت را چنین ادامه می?دهد: «بار دیگر دوره?ای از انتظار فرا رسید ولی این بار سرشار از شادی، جشن و سرور بود... . من و بیل به کنسولگری رفتیم اعضای سفارت حالا کاملاً مطلع شده بودند که اتفاق خوبی افتاده است. البته اصلاً خبر نداشتند که ما در این کار دخالت داشته?ایم و اطاقی که در طبقه بالای قسمت غربی سفارت به ما داده بودند کاملاً عایق شده بود و ما در آن راحت بودیم. سفیر در خانه مانده بود ولی کنسول و بقیه اعضای سفارت به کنسولگری آمده بودند. بانی و باعث این اتفاقات هر کس می?خواست باشد، آن?ها این اتفاق را جشن گرفته بودند و من دلیلی نمی?دیدم که در جشن آن?ها شرکت نکنیم. ولی یکی از ماها کاملاً مواظب در بود تا ببیند دوستان ایرانی ما کِی می?رسند. آخر سر اردشیر (پسر ژنرال زاهدی) وارد باغ شد و شروع کرد به بوق زدن.من با عجله پیش او رفتم. ما همدیگر را در آغوش گرفتیم و بعد از تبریک گفتن به یکدیگر او گفت باید بیایی پیش پدرم و تا به نخست? وزیر جدید تبریک بگویی. به او گفتم قبل از رفتن بهتر است با سفیر صحبت کوتاهی بکنم. فکر می?کنم بهتر است این موضوع به اطلاعش رسانده شود و بهترین شخص برای این کار تو می?باشی.

اردشیر با کمال میل قبول کرد و بازو به بازو تقریباً در حال رقص به طرف خانه سفیر راه افتادیم. سفیر لویی هندرسون بین ساختمان و استخر منتظر ما بود.او می?دانست که ما حامل خبرهای خوبی هستیم و یک بطر شامپانی در یخ حاضرکرده بود... . ما به سلامتی شاه و نخست?وزیر جدید و آیزنهاور و وینستون چرچیل و بقیه نوشیدیم. موقعی که بطری تمام شد اردشیر، لویی را در آغوش کشید و گفت که مرا برای دیدن اعضای کابینه جدید می?برد. لویی لبخندی زد و با خوشحالی ما را بدرقه کرد.» 29

کرمیت روزولت در بازگشت به واشنگتن چنین می?نویسد: «روز جمعه چهارم سپتامبر 1953 در کاخ سفید به پرزیدنت آیزنهاور، برادران دالس، وزیر دفاع ویلسون (یکی از چند نفری که به اضافه برادران دالس، لویی هندرسون و من در ملاقات ماه ژوئن در دفتر جان فوستر دالس در واقع از عملیات حمایت کرده بودیم) آدمیرال رادفورد رئیس کل ستاد و ژنرال اندی گود پاستور گزارش دادم... . فکر می?کنم برایشان خیلی جالب بود به? خصوص برای یکی از آن?ها. جان فوستر دالس که به صندلی تکیه کرده بود با وجود ژستی که گرفته بود اصلاً خواب?آلود به نظر نمی?رسید.چشمانش می?درخشید. به نظر می?آمد مثل یک گربه خرخر می?کند. ظاهراً نه تنها از آنچه که می?شنید لذت می?برد در عین حال مشغول نقشه?کشی هم بود. نمی?توانستم حدس بزنم چه در مغزش می?گذرد. آیا ممکن است که همین عملیات در آینده هم به منزله یک انقلاب و یا ضدانقلاب تکرار گردد؟» 30

 

سفر سوم:سی و هفت سال پیش ، 1978 ، طلیعه سرنگونی شاه در صفحه شطرنج ژئو پلتیک آمریکا

در آخرین شب سال 1977 مسیحی ، کارتر رییس جمهور آمریکا و همسرش روزالین، در سفری کوتاه به تهران در ضیافت شام شاه به مناسبت سال نو مسیحی شرکت کرده و در هنگام تعارفات سر میز، و در حضور همه خبرنگاران رسانه?ها و مردمی که مراسم را مستقیم از تلویزیون ایران می دیدند، حکومت شاه را تنها جزیره ثبات و آرامش در خاورمیانه نامید .

دقیقا یکسال بعد از ذکر این جملات، و در پی قیام مردم ایران و تظاهرات?های خیابانی،همه جهانیان ناظر بودند جزیره ثبات درحال غرق شدن است.بدین سبب شاه با رایزنی با سفیر وقت آمریکا (سولیوان )تصمیم می?گیرد تا برخلاف رویه همیشگی،که از سرسپردگان مطلق به خود را به مقام نخست?وزیری برمی?گزید. این بار برای فرو نشاندن خشم مردم انقلابی،یکی از افراد معتدل?تر در جرگه مخالفان در جبهه ملی به نام شاهپور بختیار را به نخست وزیری به گمارد. ولی از دید سفیر آمریکا در واقع این جابجایی ها هیچ چیزی را حل نخواهد کرد . سولیوان از تهران طی گزارشی به دولت متبوعش چنین ابراز عقیده می?کند:« شاه تنها زمانی می?تواند تصمیم بگیرد که از سوی ایالات متحده تحت فشار قرار گیرد. .. ..بعد از تشکیل و تثبیت نسبی دولت بختیار، بر شاه فشار آورده شود تا ایران را ترک کند و یک شورای سلطنتی را مأمور انجام وظایف خود نماید. چنانچه شاه از انجام این عمل خودداری کرد،آنگاه کودتایی نظامی توسط اردشیر زاهدی و افسران طرفدار وی انجام گیرد و به عمر سلطنت شاه پایان داده شود. » 31

در تمامی توصیه?ها از سوی سولیوان و نیز سر آنتونی پارسونز سفیر انگلیس در ایران به شاه ، سفر او به خارج یکی از گزینه?ها می?باشد و خود شاه نیز از آن استقبال می?کند.

در تمامی اذهان ترتیب دهندگان این سفر،مشخصا بر تجربه سفر موفق شاه در آستانه کودتای 1953 بر علیه مصدق تاکید میشد. کارتر رییس جمهور وقت آمریکا در این مورد می?نویسد: « شاه و همراهانش مایل بودند پس از خارج شدن از ایران به مصر بروند و سپس راه مراکش را در پیش بگیرند، اما این تمایل از آنجا سرچشمه میگرفت که نشان داده شود این یک غیبت موقتی است نه یک تحول تاریخی و ابدی. علاوه بر آن هدف این بود که هیجان فوق?العاده?ای در میان مردم ایجاد شود و حال آنکه این مسافرت در واقع پایان سی وهفت سال سلطنت وی در ایران بود. » 32

برژینسکی مشاور امنیت ملی کارتر در خاطراتش می?نویسد:« شاه در عین حالی که به سالیوان گفته بود طرفدار راه حل نظامی نیست. آشکارا به فکر امکان رفتن به یک تعطیلات خارج از تهران افتاده بود. تعطیلاتی که قرار بود طی آن نیروهای نظامی به شیوه ی منحصر به فرد خودشان مشکلات را از میان برداشته و مسأله را فیصله دهند. » 33

ولی گزینه مهمتری برای نگرانی در اجرای این مشت آهنین پس از خروج شاه و روی کار آمدن دولت الترناتیو شاهپور بختیار در دولت آمریکا وجود داشت.برای فرماندهی به ارتشی که تنها یاد گرفته بود از یک فرد بنام شاه اطاعت کرده و دستور بگیرد حتما باید از خارج کشور و یک فرد آشنا به امور نظامی استفاده می?شد و چنین بود که از طرف دولت ایالات متحده،ژنرال هایزر (معاونت فرماندهی کل نیروهای پیمان آتلانتیک شمالی) انتخاب و بطور محرمانه وارد ایران می?شود.

شاه در خاطراتش چنین می?نویسد: «در اوایل بهمن ماه خبری حیرت?انگیز به من گزارش شد که ژنرال هایزر چند روزی است در تهران اقامت دارد. من در هفته?های اخیر از هیچ چیز تعجب نمیکردم. ولی ژنرال هایزر، شخصیت کوچکی نبود. وی در مقام معاونت فرماندهی کل نیروهای پیمان اتلانتیک شمالی چند بار به تهران آمده بود و هر بار از من تقاضای ملاقات می?کرد.

مسافرت?های ژنرال هایزر به ایران جنبه تشریفاتی نداشت و او برای دیدار با فرمانده قوای مسلح ایران که یکی از کشورهای عضو پیمان مرکزی بود، به ایران می?آمد.

رفت و آمدهای ژنرال هایزر همواره از چند هفته قبل برنامه?ریزی می?شد. ولی این بار جنبه?ای اسرارآمیز داشت. هنگام فرود و پیاده شدن در فرودگاه?های نظامی ایران نظامیان آمریکا، با هواپیماهای خود می?آمدند و می?رفتند و طبیعتاً تابع تشریفات معمول نبودند. از امرای ارتش درباره مسافرت ژنرال هایزر سؤال کردم. آنها هم چیزی نمی?دانستند. حضور او در ایران واقعاً شگفت انگیز بود و نمی?توانست اتفاقی و بدون دلایل بسیار مهم باشد.

حضور وی در ایران، کم کم علنی شد و روزنامه?های شوروی نوشتند که ژنرال هایزر برای راه?اندازی یک کودتای نظامی به ایران آمده است. » 34

 

ولی واقعا دلیل سفر این ژنرال در آن موقعیت حساس به کشور ما چه بود؟

 

الکساندر هیگ وزیر خارجه اسبق آمریکا و فرمانده سابق هایزر در ناتو، در مقدمه?ای که برکتاب خاطرات هایزر نوشته ( که حتما مورد تایید نویسنده نیز می?باشد) اینگونه به دلیل سفر معاون خود اشاره دارد... «در اوایل ژانویه 1878 وقتی که فرماندهی عالی نیروهای متفق در اروپا را داشتم.، یک مقام وزارت دفاع آمریکا درباره اوضاع روبه وخامت ایران با من صحبت کرد و گفت:رئیس جمهوری مایل است که ژنرال ( رابرت هایزر ) معاون من به تهران برود . مذاکرات بعدی با مقامات کاخ سفید نشان داد که هدف ، به راه انداختن یک کودتا در ایران است » 35

برژینسکی نیزبا اشاره به حوادث انقلاب در ایران و جلسات خود و دیگر دولتمردان کاخ سفید در آن روزها چنین می?نویسد:« اما در عین اینکه گروه ما بر اهمیت حفظ آمادگی ارتش ایران توافق کرد و همین مسأله هدف اصلی عزیمت هایزر به ایران بود بر سر هدف نهایی این عمل اختلاف نظر پیدا کرد... من با دولت بختیار موافق بودم و آشکارا حمایت قاطع آمریکا را از این دولت تأکید می?کردم اما همچنین اصرار داشتم که هایزر باید ارتش ایران را برای دست زدن به یک کودتا به دنبال سقوط احتمالی بختیار آماده نماید. هارولد براون، چارلز دونکن و شِلزینگر با این امر موافقت کردند و دستورات صادره برای هایزر به ویژه متضمن یک چنین شرطی بود.... مسأله باقیمانده این بود که لحظه ی واقعی چه موقع فرا میرسد. من معتقد بودم که اگر بختیار متزلزل گردد کودتا باید صورت بگیرد. » 36

او سپس برای متقاعد کردن کارتر در مورد سفر هایزر به تهران به نزد او می?رود: « هنگامی که در ساعت 6 بعدازظهر، همراه تلگرام?ها، برای صحبت به نزد رئیس جمهور رفتم، به او گفتم که احساس می?کنم اقدام کافی انجام نداده?ایم و این عمل می?تواند نتیجه بسیار وخیمی ببار آورد. او خشمگین شد و پرسید که به نظر من چه اقدامی می?بایست صورت می?گرفت. به او گفتم که می?بایستی ارتش را به انجام یک کودتا تشویق می?کردیم. او گفت که ما قادر به این عمل نبودیم، نه تنها به دلایل تاریخی بلکه بدین خاطر که ما هیچ رهبر نظامی را که بتوانداین کودتا را رهبری کند نمی?شناختیم. آنچه که لازم داریم یک علامت روشن?تر است آنوقت یک رهبر سر بر خواهد آورد. به هر حال امیدوارم که تلگرامها به ژنرال هایزر که قرار است با یک پیام اطمینان بخش به ارتش ایران و تقاضای حمایت و ضمانت آنها از روابط نزدیک با ایالات متحده به تهران پرواز کند از سوی ارتش ایران به عنوان یک تشویق به دست زدن به عمل قاطع در لحظه حقیقی مورد نظر تعبیر گردد. » 37

هایزر در تهران تمامی زمینه?های اجرای کودتا را بررسی می?کند و سپس تلفنی نتیجه را به هارولد براون وزیر دفاع گزارش می?کند.

« چندی بعد هایزر تلفنی با وزیر دفاع تماس گرفت و به تشریح موضع احتمالی رهبران ارتش در قبال دولت بختیار پرداخت. او گفت به نظر من پس از خروج شاه از ایران رهبران نظامی ارتش به صورت تمام و کمال از دولت بختیار حمایت نخواهند کرد. آنها خواهان موفقیت بختیار هستند، اما در صورتی که وی در کار خود موفق نشود، آنگاه ژنرال?های ارتش، خود وارد عمل خواهند شد تا مانع از فروپاشی کامل نظم موجود شوند. براون گفت اتخاذ چنین رویه?ای از سوی ارتش ایران، در راستای دستورالعمل?هایی است که در روز 28 دسامبر برای سالیوان و در روزهای 3 و 4 ژانویه برای هایزر ارسال شده است.

وی سپس از هایزر خواست تا شخصاً در جهت سه گزینه زیر فعالیت کند:

الف: تشویق ارتش ایران به حمایت از دولت غیرنظامی بختیار.

ب: برنامه?ریزی برای اقدام یکجانبه ارتش ایران، در صورتی که نیاز به تقویت رژیم بختیار و حمایت از آن باشد.

ج: حمایت از کودتای نظامی نیروهای ایران، در صورت فروپاشی نظم عمومی» 38

برژینسکی در مورد این طرح و نقش هایزر در اجرای آن چنین می?نویسد.

«اگر بختیار شکست بخورد، ما باید دست به یک تحول قاطع بزنیم و طرح «C» هایزر با حمایت آمریکا باید به مرحله اجرا درآید (منظور از طرح C راه حل نظامی موجود در دستورات صادره برای او بود.) ...اکنون مسأله مهم این بود که آیا ارتش ایران توانایی و ظرفیت لازم، و واشنگتن تصمیم قاطع به اجرای طرح (C) را دارد یا نه.

اما اجرای طرح (c) هم نیاز به طرح ریزی لجستیکی و تصمیم?گیری سیاسی از جانب ارتش ایران داشت و هم دادن علامتی از سوی یک شخص مورد قبول، مأموریت هایزر برای اطمینان از آمادگی عمل ارتش صورت گرفت و با رفتن شاه از ایران اکنون تنها واشنگتن بود که می?توانست علامت مورد نظر را بدهد. 39

پس برژینسکی پیشنهاد اصلی را که متضمن تهدید همگان و حتی بختیار است بر میز قرار می?هد.

سپس پیشنهاد کردم تا 10 روز به بختیار فرصت داده شود تا حمایت آشکار دیگر رهبران سیاسی و به ویژه حمایتشان را برای فرو نشاندن اعتصابات به دست آورد والا در غیر این صورت ما به یک کودتای نظامی دست خواهیم زد. » 40

هایزر در آخرین روز حضور در تهران و قبل از بازگشت به واشنگتن،در ستاد مشترک ارتش ایران جلسه?ای با حضور سران اصلی ارتش برای سنجش آنان برای اجرای نقشه«C» برگزار می?کند تا بصورت جمعی همگی را به انجام عمل درخواستی امریکا تحریک و ترغیب کند.

« بعد، همه ی ظرافتها و نکته سنجی?ها را کنار گذاشتم و گفتم که شما باید کارهای ابتکاری خودتان را به موقع اجرا بگذارید. به روشنی گفتم تنها کارهایی که تا به حال انجام شده، با فشار مداوم من حاصل شده است. همه، با چشمانی غمگین و سر به زیر و با نگاهی جدی به من خیره شده بودند، اما هیچکدام از آنها با حرف من مخالفتی نشان ندادند.

نگرانی دوم من که شدیدتر از اولی بود، این بود که مخالفان در روزهای آینده، آنها را به طور جدی محک میزدند. دولت بختیار ممکن بود به آستانه سقوط کشانده شود و اگر چنین اتفاقی رخ می?داد، ارتش باید فوراً و قاطعانه وارد عمل می?شد و کودتا می?کرد و کنترل کشور را در دست می?گرفت. بعد به آنها گفتم که به نظر من، اگر چنین شود، قره باغی کسی نیست که جرأت و دل انجام آنچه را که قرار است بشود داشته باشد. همه کاملاً سکوت کردند. بعد گفتم که احساس می?کنم قبل از رفتنم لازم است دقیقاً بدانم اگر دولت بختیار سقوط کند، چه برنامه?ای دارند؟

دوباره، سکوتی طولانی برقرار شد. همه چشم?ها به من خیره شدند. من سکوت را شکستم و گفتم می?دانم این کار برای شما دشوار است، اما راحت?تر می?توان در مورد آن صحبت کرد. گفتم که بازی سختی در پیش است و کشور شما در خطر است. انتظار داشتم این حرف من با عکس?العملی از سوی قره باغی روبرو شود. در عمق وجودم، امیدوار بودم که قره باغی از جا در برود و بگوید که من اشتباه کرده?ام. اما قره باغی چنین نکرد. همان طور نشسته بود و سکوتش به علامت این بود که من حق دارم. بلند شدم و گفتم: خب! به نظر من قضیه را باخته?ایم، زیرا هیچکدام از شما حاضر نیست با واقعیات زندگی روبرو شود.

من که بلند شدم آنها هم بلند شدند. واکنشی از طرف آنها به وجود آمده بود.ربیعی که سالها مرا برادر خطاب کرده بود، به حرف آمد و گفت:«برادرم، اگر این اتفاق بیفتد و اگر لازم باشد کشور را نجات دهیم. من آنچه را که لازم باشد، انجام میدهم و رهبری را به دست خواهم گرفت.

در آن شرایط صلاح ندیدم که مسأله را بیشتر دنبال کنم، تردید نداشتم ربیعی به حرفی که می?زند اعتقاد دارد. لذا دستم را به علامت خداحافظی و برای دست دادن دراز کردم. احساس کردم هم طوفانیان و هم بدره?ای در موقع لزوم، کار لازم را انجام خواهند داد. کسان دیگری هم بودند که زیردست آنها بودند اما از آنها حمایت می?کردند. قطعاً یکی از آنها خسروداد بود. » 41

تنها چند روز پس از خروج هایزر از تهران ، و در پی درگیری لشکر گارد با کارکنان نیروی هوایی در پادگان دوشان تپه ، ارتش تصمیم می?گیرد با افزایش زمان حکومت نظامی در تهران،ضربه سهمگین خود را به انقلابیون وارد کند که با نپذیرفتن این دستور از سوی رهبری انقلاب و در خیابان ماندن مردم،رژیم شاه فرو می?ریزد و در این میان تمامی طرح?ها برای دخالت ارتش و کودتا بدون اجرا بر زمین می?ماند.ولی دستگاه دیپلماسی آمریکا که نمیخواهد واقعیت را قبول کند و حتی پس از فروپاشی رژیم شاه دست از ادامه نقشه?های خود برنمی?دارد. جلسه?ای در این لحظات سرنوشت?ساز در حضور کارتر تشکیل شده و تصمیم بر اجرای کودتا در تهران گرفته می?شود ولی دیگر کار از کار گذشته است. هایزر در خاطرات خود می?نویسد که در همان زمان از کاخ سفید با او تماس گرفته شد.

« ژنرال دیوید جونز،رئیس ستاد مشترک هم گفت که در آن سوی خط،دانکن و برژینسکی هم حضور دارند. دانکن رشته سخن را به دست گرفت. از من پرسیدآیا از اوضاع تهران خبر دارم؟ گفتم بله. سؤال بعدی دانکن سؤال تندی بود، پرسید آیا مایلم دوباره به تهران بروم و رهبری کودتا را بر عهده بگیرم؟گفتم قبلاً بارها گفته?ام که اگر رهبری ارتش ایران از صحنه کنار برود، تمامی سیستم ارتش سقوط خواهد کرد. در شرایط کنونی که رهبری ارتش در زندان است. اوضاع وخیم?تر است، لذا طرحهایی که در مدت اقامت من در تهران تهیه شده بود، دیگر عملی نیست.

این حرفها را که می?زدم، هزاران فکر به مخیله من خطور می?کرد:

چرا آن روز که در تهران بودم این سؤال از من نشده بود؟

در آن روز، ارتش دست نخورده بود و از دستورات تیمسارها اطاعت می?کرد. گارد شاهنشاهی آنقدر قوی بود که کار را تمام کند. در آن روز، یک رهبر غیرنظامی وجود داشت که رهبری امور را بدست گیرد. » 42

و بدین سان رژیم شاه با تمام فعالیت?های پشت پرده دولت آمریکا سقوط می?کند ولی شاه هنوز زنده و با امیدی کمرنگ در سفر است تا شاید دوباره تاریخ تکرار شود.. گری سیک چنین می?نویسد:«به نظر می?رسد که شاه، در جریان هفته?های اول خروج خود از ایران، امیدوار بود که حوادث سال 1953 تکرار شود و او دوباره با پیروزی به ایران بازگردد. از این رو، وی، ترجیح می?داد در کشوری اسلامی اقامت داشته باشد تا پس از آرام شدن اوضاع، از یک دیار اسلامی به کشور خود بازگردد. » 43

تمامی طراحی هایزر و برژینسکی در مورد کودتا بر این پایه بود که با خروج شاه، ارتش به هرصورت انسجام خود را حفظ کند تا با گذشت زمان و فروکش کردن خشم مردم و شروع نابسامانی ها ی معمول پس از انقلابات، ارتش از وضعیت جدید استفاده کرده و با کودتا کار را تمام کند.

ولی با لو رفتن این نقشه?ها و دستگیری و اعدام فرماندهان ارشد کودتاچی به دلیل نقششان در سرکوب خونین تظاهرکنندگان ، همه نقشه?ای آنان به همراه جزیره ثبات شاه نقش بر آب می?شود.

 (سالها بعد این تجربه نقشه ناموفق کودتا در ایران در مصر امروزی صورت تحقق بخود گرفت . پس از خیزش مردم مصربرعلیه حسنی مبارک،انسجام ارتش و فرماندهان قبلی حفظ شد و این اشتباه مسلم انقلابیون باعث شد تا با روی کار امدن مرسی رییس جمهور منتخب ، ژنرال السیسی فرمانده ارتش و وزیر دفاع منسوب شده از طرف همان انقلابیون به بهانه نارضایتی?های موجود پس از انقلاب،کودتا کرده و دوباره حکومت نظامیان را در مصر برقرار کند .)

ولی اجرای این نقشه در ایران آن روز با تدبیر رهبران انقلاب ناموفق ماند و پس از ان ایرانیان، بشدت مترصد حرکت جدید دولتمردان آمریکا در صفحه شطرنج سیاست کشورشان شدند تا اینکه این حرکت با جابجایی نابهنگام و بشدت هشدار دهنده یک مهره و سفر ناگهانی?اش به آمریکا آغاز شد.مهره?ای که حداقل هنوز در عناوین ظاهری،(شاه ) نامیده می?شد.

 

سفر چهارم،سی و پنج سال پیش ، 1978 ماجرای گروگانگیری سفارت امریکا در تهران

شاه پس از سفر به مصر و مراکش و مکزیک ، درخواست ورود به خاک آمریکا را میکند که با مخالفت اولیه کارتر روبرو می?شود. کارتر در خاطراتش چنین می?نویسد: «علیرغم ثروت سرشاری که شاه داشت وی تحت تاثیر این اعتقاد افراطی قرار گرفته بود که همه می?خواهند سر او کلاه بگذارند . او هنوز مایل بود به امریکا بیاید،یعنی جایی که از حمایت افراد پرقدرتی برخوردار بود. چنین بنظر می?رسید که راکفلر، کسینجر و مشاور امنیتی من برژینسکی این تقاضا را بصورت طرح مشترکی پی گیری می?کردند.

من مصرانه در برابر تمام تقاضاها مقاومت می?کردم. شرایط اکنون نسبت به زمانی که من پیشنهاد اقامت در امریکا را به شاه کرده بودم تغییر یافته بود. اکنون تعداد زیادی از مردم امریکا مورد تهدید قرار گرفته بودند و هیچ نیاز مبرمی برای امدن شاه به امریکا وجود نداشت. چنانکه در دفتر خاطراتم در آن زمان نوشتم " من هیچ احساسی نداشتم از اینکه وضعیت شاه یا خود ما تغییر فاحشی می?کرد حالا او چند روز و یا چند ساعت تنیسش را در کالیفرنیا و یا در اکاپولکو بازی کند چه فرقی خواهد داشت؟ 27 جولای 1978 مطابق 5 مرداد 1357 » 44

ولی دوستان شاه مریضی?اش را دست اویز ی جدید برای گرفتن اجازه سفر او به امریکا قرار دادند. «گری سیک» دستیار اصلی برژینسکی در شورای امنیت ملی و مسول وقت میز ایران در کاخ سفید در خاطراتش چنین می?نویسد: « مسلماً کارتر به پیامدهای منفی ناشی از ورود شاه به ایالات متحده آگاهی داشت، او پس از اعلان موافقت خود با ورود شاه بیمار به ایالات متحده، با صدایی بلند خطاب به همکارانش گفت:«اگر ایرانیها سفارت ما را اشغال کنند و اتباع آمریکا را به گروگان بگیرند، آنگاه شما چه میتوانید بگویید.» متأسفانه این اظهارنظر متکبرانه به واقعیت پیوست و بدین ترتیب، مشکل بسیار بزرگی گریبانگیر دولت کارتر شد. » 45

ورود شاه به امریکا مصادف شد با دیدار مهندس بازرگان نخست وزیر دولت موقت ایران و همراهانش یزدی( وزیر امور خارجه ) و مصطفی چمران (وزیر دفاع) ،با برژینسکی در کنفرانس الجزایر، برژینسکی در خاطراتش از این جلسه چنین می?نویسد: «در این موقع بود که مسأله شاه مطرح گردید. یزدی، یک دکتر آموزش دیده در آمریکا، که شیوه رادیکالی داشت، از حالت موقرانه تر و هوش زیاد برخوردار بود. او در ابتدا با اشاره به حمایت قبلی ما از شاه، افزود که حضور او در ایالات متحده آمریکا «ما را رنج می?دهد». یزدی سپس ادامه داد: حتی اگر شاه خود شخصاً فعال نباشد، افراد او فعال هستند، و حضور او در آمریکا مردم ما را به این نتیجه گیری رهنمون می?کند که آمریکا در مسأله دخالت دارد. یزدی همچنین فکر پناهنده شدن شاه را به آمریکا به دلایل پزشکی، به باد تمسخر گرفت. » 46

 

و پس از این سفر بود که در اعتراض به سفر شاه ، سفارت امریکا در تهران توسط دانشجویان اشغال شد.

در این اسناد بنوعی همه گونه هشدار در مورد حساسیت بیش از حد مردم ایران با توجه به خاطرات تلخ سفرهای برنامه ریزی شده شاه برای نیل به کودتا در ماجراهای قبلی برای دستگاه سیاست خارجی آمریکا وجود داشت . سوال این است که چرا به این همه هشدار توجهی جدی نشد؟

 

سفر پنجم؛ سی و چهار سال پیش، 1980، جنگ ایران و عراق

«چرا ما مثلاً نگران وجود سلاح?های کشتارجمعی در دست روسیه نیستیم، روسیه?ای که صدها و هزاران برابر سلاح?ها و امکانات صدام حسین سلاح کشتار جمعی دارد. مسئله این بود که صدام حسین به عنوان نمونه?ای در جهان این سلاح?ها را در دو جنگ خود، یکی علیه ایران و دیگری در جنگ خلیج فارس در سال 91 به کار برده بود.

حالا من معتقدم حتی اگر ما نتوانستیم سلاح?های کشتارجمعی در عراق را پیدا کنیم، جهان و خاورمیانه جای بهتری بدون وجود صدام حسین شده است.» (کاندالیزا رایس در مصاحبه با برنامه تاریخ?سازان شبکه CBS )

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، صدام حسین، مردی در همسایگی غرب کشور ایران، بدین فکر می?افتد تا از آشفتگی?های پس از انقلاب استفاده کرده و قرارداد الجزایر را که خود به عنوان معاون رییس جمهور قبلی با شاه بر سر خطوط مرزی بسته پاره کرده و سپس به این گربه حمله کند. که تنها در این میان هشت سال جنگ و صدها هزار کشته و مجروح از دو طرف باقی ?ماند.

از همان آغازین روز شروع جنگ همه جهان می?دانست که متجاوز کیست و چرا و به چه دلیل بدین کار مبادرت ورزیده و عجیب?ترین نکته در این جنگ استفاده عراق از سلاح?های شیمیایی در وهله اول علیه نیروهای ایرانی و سپس شهروندان ایران در شهرهایی همچون سردشت بود و پس از آسوده شدن از عدم محکومیت جهانی حتی علیه شیعیان و کردهای خود ، در مناطقی همچون حلبچه و عملیات موسوم به انفال ، که در نتیجه آن حداقل به طور مستقیم 5000 شهروند بی?گناه کرد در حلبچه و بیش از هزاران کشته و صدها هزار مجروح نظامی و غیرنظامی در طرف ایرانی باقی گذاشت. و این دقیقا همان کاری بود که حتی هیتلر در جنگ دوم جهانی انجام نداد.

صدام، جنگ شهرها و کوبیدن مناطق مسکونی غیرنظامی ایران را از روز اول جنگ شروع کرد و از سال دوم جنگ و با شروع شکست?ها و از دست دادن نقاط تصرفی و ادامه عملیات?های ایران، با کمک کشورهای غربی و پول کشورهای عربی، تجهیز و استفاده از تسلیحات شیمیایی یا همان بمب هسته?ای فقرا را در دستور کار قرار داد.

سرلشگر ماهر عبدالرشید در این باره چنین گفته بود: «مهاجمان بدانند که برای هر حشره آزاردهنده?ای، حشره?کشی وجود دارد که می?تواند آن?ها را نابود سازد و عراق هم این حشره?کش نابودکننده را در اختیار دارد.» 47

وقتی ایران از این مسئله به سازمان ملل شکایت کرد به عنوان بچه بد مورد توجه قرار نگرفت.

جیان دومینکو پیکو، دستیار دبیرکل سازمان ملل، در این باره می?گوید: «ما در سال 1983 به تدریج شکایت?های شفاهی و مکتوب ایران را دریافت می?کردیم. گرچه غربی?ها با طرح هر ادعایی، بازرسی را امری منطقی می?دانند... . از این رو وقتی دبیرکل در سال 1983 مسئله را در شورای امنیت مطرح کرد با یک فضای بسیار سرد مواجه گردید. شورای امنیت هیچ تمایلی به این کار نداشت.»48

ولی دبیرکل با مسئولیت شخصی گروهی از دبیرخانه سازمان ملل به ریاست اقبال رضا را به جبهه?های جنگ ایران و عراق فرستاد که گزارش خود را به شورای امنیت بدهند.

ولی اینجا بود که سیاستمداران آمریکایی که نمی?خواستند ایران در جنگ پیروز شود به کمک عراق آمدند.

«کرک پاتریک (سفیر آمریکا در عراق) با مخابره پیامی به واشنگتن از درخواست دولت عراق برای خویشتن?داری در برخورد با این مسئله و اجرای اقداماتی برای توجه به تمامی جوانب آن و در نظر گرفتن رفتار خشونت?آمیز ایرانیان خبر داده بود.

در واشنگتن نیز نزار حمدون از جیم پلاک خواسته بود که رئیس شورای امنیت به جای قطعنامه به صدور بیانیه اکتفا کند و یا قطعنامه ملایمی صادر کند... . این قطعنامه نباید عراق را طرف (استفاده?کننده از جنگ?افزارهای شیمیایی) اعلام نماید. بر اساس اسناد موجود در آمریکا، پلاک (درخواست حمدون) را پذیرفت... .او در نهایت به حمدون گفت: ما نمی?خواهیم این مسئله روابط دوجانبه ما (با عراق) را تحت تأثیر قرار دهد یا اینکه ما را از منافع مشترکمان در پایان دادن هر چه سریع?تر جنگ، دور سازد.

به این ترتیب، رئیس شورای امنیت در 30 مارس 1984 (10 فروردین 1363 ش) بیانیه ضعیفی صادر کرد که در آن کاربرد جنگ?افزارهای شیمیایی به?شدت محکوم شده بود و در عین حال از نام بردن از عراق به عنوان طرف مقصر نیز خودداری شده بود و توقف این نگرانی?های بشردوستانه به طور مستقیم به تلاش?هایی که برای پایان دادن به جنگ صورت می?گرفت پیوند داده شده بود. به بیان دیگر، این دقیقاً همان چیزی بود که عراق درخواست کرده بود.» 49

بعد از این بازرسی?ها بود که دو پژوهشگر به نام?های جولیان پری رابینسون و جوزف گلدبلت نیز در یک تحقیق مستقل پیش?بینی کردند که استفاده بی?سابقه عراق از گاز تابون در جبهه?ها نشان دادکه طرف?های متخاصم در جنگ خلیج ممکن است انگیزه?ای قوی برای کاربرد سلاح?های کشتار جمعی سریع نیز داشته باشند.

آن?ها پیش?بینی بدتری هم داشتند. آن?ها هشدار دادند:«حمله یک هواپیمای مسلح به گاز سارین به افراد بی?حفاظ می?تواند به اندازه بمب اتمی پرتاب شده بر روی هیروشیما ویرانگر باشد.

و از آن مهم?تر در سال 1984(1363 ش) جهان در مسیری قرار داشت که به فاجعه حلبچه ختم شد و همه علایم هشدار در این زمینه هم برای کسانی که چشم بینا داشتند وجود داشت. » 50

 ولی جالب?تر آن بود که وقتی در سال 1988 صدام حسین و برادرش علی حسن المجید تکریتی معروف به علی شیمیایی حلبچه را بمباران شیمیایی کردند و بیش از پنج هزار نفر را به کام مرگ فرستادند اولین واکنش دولت آمریکا متهم کردن ایران به این کار با محکومیت همزمان جهانی صدام بود.

وزارت خارجه آمریکا با ارسال خبرنامه?هایی برای سفارت?خانه?هایش در سرتاسر جهان تصریح کرد:«آمریکا معتقد است که ایران و عراق هر دو در نبرد اطراف حلبچه از جنگ?افزارهای شیمیایی استفاده کرده?اند (تنها زمانی که برای دادن اطلاعات بیشتر زیر فشار قرار می?گیرید اعلام می?کنید ما به نتیجه رسیده?ایم که ایران نیز از جنگ?افزار شیمیایی) استفاده کرده است. ولی ما نمی?توانیم اطلاعاتی را که از آن?ها به این نتیجه?گیری رسیده?ایم اعلام کنیم.»51

از سوی دیگر آمریکا با استفاده از دیپلماسی توانست روند اقدامات شورای امنیت در مورد حلبچه را نیز هدایت کند. جورج شولتز، وزیر خارجه وقت آمریکا، اعلام کرد که کشورش برای ابراز مخالفت شورای امنیت با کاربرد جنگ?افزارهای شیمیایی ترجیح می?دهد رئیس این شورا صرفاً یک بیانیه صادر کند.52

ولی خود دولت آمریکا نیز بعد از حلبچه یک بیانیه جداگانه صادر و در آن تأیید کرد:«ما استفاده غیرقانونی دو طرف از جنگ?افزارهای شیمیایی در منازعه خلیج را به طور کامل محکوم می?کنیم.»

این بند از بیانیه همانند استخوانی بود که آمریکا به سوی عراقی?ها پرت می?کرد.53

اسناد غیرمحرمانه وزارت خارجه آمریکا نشان می?دهد که طرح این اتهام علیه ایران چگونه به مانوری سیاسی تبدیل شد که برای نجات عراق از این مخمصه طراحی شده بود.54

صدام پس از این جنایات بدون عقوبت و پس از اتمام جنگ با ایران 182000 نفر از کردهای عراقی را در عملیات?های مختلف و پس از به کارگیری و ترساندن از بمباران?های شیمیایی کشته و در گورهای دسته جمعی دفن کرد و سپس به کویت حمله کرد. و از اینجا بود که مردمان شریفی که در بدنشان همیشه به جای خون نفت جاری است قبول کردند که دیگر صدام مهره?ای محسوب نمی?شود که باید به خاطر او دروغ گفت. پس کشتار و نسل?کشی شیمیایی حلبچه در ظرف کمتر از دو سال به برگ برنده?ای در دستان دولت آمریکا و علیه متحدی قرار گرفت که در رفتار ظاهری شریکی لوس ولی بی?تردید استراتژیک شان بر علیه ایران بود.

پس در اینجا بود که در بحبوحه قبل از شروع جنگ بازپس?گیری کویت، ناگهان حقایق جدیدی از دهان همان دولتمردان آمریکایی بیرون آمد.

دونالد رامسفلد وزیر دفاع به ناگهان چنین گفت:«این خطر وجود دارد که صدام دست به کارهایی بزند که پیش?تر نیز انجام داده است... . او در گذشته از جنگ?افزارهای شیمیایی استفاده کرده است.» 55

«... (من از این نگرانم) که صدام در عین حال که خودش علیه مردم کشورش از جنگ?افزارهای کشتارجمعی استفاده می?کند ما را مقصر معرفی کند. زیرا این امر ممکن است به یک الگو تبدیل شود.»56

و این دقیقاً روشی بود که خود آمریکایی?ها به صدام در جنگ با ایران به او یاد داده بودند (جنایت کن و حریف را مقصر جلوه بده).

طارق عزیز، وزیر خارجه صدام، در اکتبر سال 1988 م (مهر 1367) بار دیگر تأیید کرد که عراق علیه ایران از جنگ?افزارهای شیمیایی استفاده کرده است ولی از غرور یک نکته جدید را هم بدان افزود.

«آن?ها این جنگ?افزارها را خودشان به ما فروختند ولی اکنون اشک تمساح می?ریزند. غربی?ها ریاکارند. آن?ها هر جنگ?افزاری را که بخواهید به شما می?فروشند.» 57

ولی جمله جالب?تر را اسامه بن لادن، یار دیرین آمریکا در افغانستان، که به سرنوشت صدام در نتیجه طغیانگری هر دو علیه شریک استراتژیک گذشته?شان دچار شد می?گوید:«رژیم عراق در دوران جنگ با ایران مورد حمایت آمریکایی?ها و انگلیسی?ها بود. زمانی که عراق علیه کردهای خود از جنگ?افزارهای شیمیایی استفاده کرد نیز هیچ کس در این باره حرفی نزد.» 58

ولی اسناد سیا که سال پیش افشا شد نشان می?داد که بن لادن اشتباه فاحشی در ایراد جملات خود داشته است و آن عدم واگویی صرف حقیقت یا دخالت خنثی غرب در این موضوعات است.

«آمریکا به واسطه تصاویر ماهواره?ای متوجه شد که ایران در آستانه باز کردن معبری بزرگ در دل لایه?های دفاعی عراق و رسیدن به دستاوردی راهبردی قرار دارد. مقامات اطلاعاتی آمریکا در حالی محل نفوذ نیروهای ایرانی را به اطلاع عراقی?ها رساندندکه به خوبی می?دانستند صدام حسین با تسلیحات شیمیایی از جمله عامل اعصاب سارین به آن?ها حمله می?کند.

تصاویر و نقشة مسیر پیشروی نیروهای ایرانی، محل استقرار تأسیسات پشتیبانی و لجستیکی و جزییاتی در مورد سامانه?های پدافندی ایران از جمله اطلاعاتی بود که آمریکا به عراق منتقل کرد. عراقی?ها پیش از آن هم در اوایل سال 1988 با کمک تصاویر و نقشه?های ماهواره?ای و دیگر اطلاعاتی که از آمریکا دریافت کرده بودند، چهار حمله شیمیایی گسترده دیگر نیز با گاز خردل و سارین انجام داده بودند مقامات آمریکایی همواره اطلاع و رضایت خود از حملات شیمیایی عراق را انکار کرده و تأکید کرده?اند که دولت صدام هیچ گاه به آن?ها اعلام نکرد که قصد دارد از این تسلیحات استفاده کند. اما ریک فرانکونا سرهنگ بازنشسته وابسته نظامی آمریکا (که این نقشه?ها و اطلاعات را در اختیار عراق قرار می?داد) تصویری متفاوت ارایه می?دهد. وی می?گوید: عراقی?ها هیچ وقت به ما نگفتند که می?خواهند از گاز اعصاب استفاده کنند. لازم نبود بگویند. ما از قبل می?دانستیم. 59

ولی کار به همین جا ختم نشد. دخالت مستقیم آمریکا در جنگ و کمک به عراق به بهانه پشتیبانی از کشتی?های تجاری و نفتکش?های کویتی (این قربانی بعدی صدام) انجام شد. این حضور مستقیم، به طور خلاصه تنها در اواسط سال 1988، به نتایج زیر منجر شد:

دو سکوی نفتی ایران در خلیج فارس به آتش کشیده شد، دو ناوچه نیروی دریایی ارتش ایران، جوشن و سبلان، در آب?های ساحلی ایران مورد هدف قرار گرفتند که 56 قربانی و22 مجروح بر جای گذاشت؛ و در روز سوم جولای و به خاطر آماده باش صد در صدی که به خاطر احتمال خطر حمله قایق?های توپدار ایران در چنین روزی، یعنی ایام چهارم جولای سالگرد استقلال آمریکا، صورت گرفت هواپیمای ایرباس غیرنظامی ایران در حال حرکت به سوی امارات متحده عربی مورد اصابت دو موشک ناو وینسنس قرار گرفت و بیش از 290مسافر و خدمه آن کشته شدند.

جرج بوش پدر معاون رونالد ریگان رئیس?جمهور وقت آمریکا در مرداد 1367 گفت: "من هرگز از طرف آمریکا عذرخواهی نمی?کنم. من اهمیتی نمی?دهم که چه کاری انجام داده است. من اهمیت نمی?دهم حقیقت چیست."60

و سال بعد نیز هفت مدال (ابراز شجاعت در عملیات رزمی) به کاپیتان ویل راجرز و افسران همکارش در ناو وینسنس اهدا شد.

از آن سال تاکنون همواره دولت آمریکا بر اشتباه انسانی در شلیک به این هواپیما تأکید دارد ولی هرگز نگفته که چرا باید به مسببان یک عمل تراژیک و اشتباه، مدال اهدا کرد و یا این سؤال مهم?تر که اصلاً ناوگان نیروی دریایی آمریکا به عنوان مدعی دمکراسی و انسانیت آن روزها ، به پشتیانی از صدام متجاوز ، در آب?های خلیج فارس چه می?کرده است؟

ولی دوستان،کار به همین?جا نیز ختم نشد. همان دستانی که قانون عدم ورود حمید ابو طالبی را به بهانه مترجمی در ماجرای سفارت و شرکت در عملیاتهای تروریستی و جاسوسی صادر و امضا کردند با همان دستان و قلم?ها با بیرون کشیدن سازمان مجاهدین خلق از لیست سیاه تروریست?ها ( با آمار بسیار پربار17000قتل سیاسی و اجرای ترور رییس جمهور، نخست وزیر ، هیأت دولت و 60 نماینده مجلس ایران و نیزبا پیشینه پشتیبانی مستقیم از صدام در جنگ ) و با گشایش دفترشان در واشنگتن، به عنوان عمده?ترین ستون پنجم آمریکا در منطقه خاورمیانه پیامی واضح به ایران فرستادند که تعریف تروریسم را منافع دولت آمریکا، تعیین می?کند و نه اجساد مظلومان این جنایتها در سردخانه ها، همانطور که امروزه همه جهانیان با تجربه تاسف?بار القاعده در افغانستان می?دانند که با پشتیبانی از ترور دانشمندان هسته?ای ایران و کمک به تکثیر گروه?های تروریستی همچون داعش و النصره در منطقه خاورمیانه و بخصوص سوریه ، به?زودی همچون بن لادن و صدام،این جنایتکاران نادان سلاح?هایشان را با وحشتی عظیم به سوی متحدان سابق?شان و ملت?های بی?اطلاع در آمریکا و اروپا برخواهند گرداند.( چون در فلسفه وجودی دسته گرگان تنها یک هدف وجود دارد و آن هم جلوتر دویدن است که غیر از این روش ، هرگونه درنگ ، تکه تکه شدن به دست هم?قطاران را به همراه دارد)و این عملکرد نابخردانه امروزه در سوریه و عراق جهانی پر از آشوب در فرا روی ما قرار داده است ....

ولی دلیل تشکر من در اول بحث همین بود که دولت آمریکا با عدم اجازه ورود به سفیر انتخابی ایران در سازمان ملل به خاک آمریکا دوباره به ایرانیان یادآوری کردند که به دولت آمریکا به همان عنوان بچه بد و بی?تربیت همیشگی نگاه کنند؛ بچه بدی که بیش از هفتاد و پنج سال با خط? کش منافعش بر سر این بچه گربه ایرانی گیر کرده در کنج دیوار ضربات مرگبار می?زند و این بچه گربه شرقی از ناچاری و پس از سال?ها تحمل درد و رنج تنها فرصتی کوتاه یافت تا برای دفاع از خود در ماجرای سفارت پنجه?ای کوچک بر دستان آن دولت بکشد تا شاید دست از آزارش بردارد! و لی امروزه بدون گفتن آنکه چه با شرارتهایشان برسر این بچه گربه در طول تاریخ آورده?اند تا ناچار به چنین عکس?العملی شود،تنها به محکمه قضاوت جهان رفته و پس از آن همه سال امروزه دولت آمریکا جوابی را در اذهان بدون سوال و شک جهان جا انداخته که هرگز نباید سفارت تسخیر می شد . ولی سوالی اساسی تری وجود دارد و ان این است که چرا اصلا و بچه دلیل ناگهان سفارت آمریکا به وسیله دانشجویان تسخیر شد ؟

کوتاه آنکه دلیل اولیه آنان تنها آشنایی با یک نکته ظریف تاریخی و تحلیل آن در ذهنشان بود : سفر شاه مخلوع به آمریکا،پیش درامدی برکودتایی دوباره.

مگر نه آنکه در نقشه 30 سال پیش سفارت ایالات متحده در تهران برای کودتای1953 برعلیه مصدق، سفری برای شاه پیش?بینی شد تا از این فرصت برای مظلوم نمایی و کودتا استفاده شود و دقیقا توجه به همین تجربه دردناک، و نیز افشای هماهنگی سیاست?مداران آمریکایی در دعوت به سفر شاه مخلوع ایران به بهانه معالجه به خاک کشور آمریکا درچند روز قبل از آن زمان بود که باعث طرح نقشه اشغال سفارت در ذهن دانشجویان شد . شاید این جمله از ایدن زبان حال همان دانشجویان اشغال کننده سفارت در ایران بود.

«بنابراین ما یک چاره بیشتر نداشتیم و این راه عبارت از آن بود که مار را قبل از اینکه بتواند زیانی برساند به هلاکت برسانیم.»

بله،این رفتار همان سیاستی است که خود غرب تاکنون بارها و بارها به جهانیان و به ما عرضه کرده? است.

در واقع سوال اصلی امروزه هر مورخ آشنا با آن زمانه که گوش تا گوش کشور ایران را آشوب?های قومی و نژادی در مناطق خوزستان،کردستان،ترکمن صحرا با تحریک مستقیم بیگانگان فرا گرفته بود این است. شاید هم چه ها بر سرایران می?آمد اگر آن روز سفارت آمریکا تسخیر نمی?شد ،!!!

خوشبختانه امروزه دولت آمریکا با برخوردی چنین قاطعانه به ما آموخت که با این همه رفتارهایی که حتی با نگرش امروز خودشان جایی برای دفاع ندارد ما نیز در آینده با سیاستمداران شان چه باید بکنیم. !!!

همان سیاستمدارانی که از ترس روشن شدن اذهان مردمان آمریکا حتی حق ورود اسناد این سفارتخانه را به کشور خود نمی?دهند. دقیقاً کاری که پس از سی و اندی سال از آن ماجرا، امروزه در مقابل افشاگری?های اسنودن و اسانژ انجام می?دهند. در هر حالت و هر مقصری، ماجرای گروگانگیری سفارت آمریکا در ایران با تحویل سالم دیپلمات?ها به خانواده?هایشان ( که می?دانم فارغ از هر ماجرایی چه درد و رنج و نگرانی انسانی را بخاطر خویشاوندان و عزیزانشان در ان 444 روز ماجرای گروگانگیری تحمل کردند) به پایان رسیده ولی در این سوی ماجرا هرگز پایان نیافته چون بسیار سهمگین تر 295 قربانی ماجرای ایرباس و سیصد نفر کشته کودتای 28 مرداد و 56 نفر نیروی دریایی ایران هرگز سالم به نزد خانواده?هایشان بازنگشتند

و این سؤال بزرگ همیشه در اذهان مردم ما و جهان باقی می?ماند که اگر سیاستمداران شما در برابر مشکل در گذشته حل?شده و به تاریخ پیوسته سفارت آمریکا در تهران به دلایل انسان?دوستانه چنین پافشاری می?کنند چرا هرگز بیاد ان 156 نفرگروگانی نمیافتند که در حدود 13 سال است که در گوانتانامو بدون هیچ محاکمه?ای نگهداری می?شوند؟

لحظه?ای جای خود را در تاریخ امروز همچون شاهزاده و گدا عوض کنیم.

به عنوان مثال اگر ایران پس از واقعه دلخراش و جنایت?بار 11 سپتامبر در نیویورک، طی جشنی باشکوه در تهران (همچون دولت آمریکا که دفتر گروه رجوی را در واشنگتن ایجاد نمود) دفتر القاعده را گشوده و بدلیل اینکار به هفت نفر از سران طالبان و القاعده ( همچون اهدا مدال به ناخدا و افسران ناو نابود کننده هواپیمای ایرباس ایران) از جمله ایمن ظواهری و بن لادن مدال ابراز شجاعت در عملیات رزمی اهدا میکرد ، ملت آمریکا و خانواده های داغدار این جنایات به ما ایرانیان و دولتمان چگونه می?نگریستند ؟

باز هم می?توان بسیار از اینگونه برای دولت آمریکا برشمرد!

ولی همین مشتی از آن خروارها رابطه تاریخی یکسویه و سراسر التهاب برای یادآوری کافیست پس تنها به خاطرات دوستان خود دولت آمریکا برای تجربه?اندوزی اشاره می?کنم.

آنتونی ایدن در خاطراتش درباره مخالفت روس?ها با اتحاد دوباره آلمان?ها و مباحثاتش با آنان در آن سال?ها با تیتر درشت چنین می?نویسد: «یک حرف حسابی آخر شب. وقتی درباره گفت?وگویی که با بولگانین و خروشچف کرده بودم به تفکر پرداختم، احساس کردم که در آنچه آن?ها به من گفته?اند یک حرف حسابی وجود دارد. غرب و مخصوصاً آمریکا هرگز معنای هراس?انگیز حمله آلمان به شوروی را به درستی درک نکرده?اند. یک ملت هشتاد میلیونی، به یک ملت صد و شصت میلیونی حمله برد و تجاوز کرد و استان?های غربی او را منهدم ساخت و تقریباً به پایتخت او رسید. مردم روسیه، هرگز نمی?توانند این حمله و تجاوز را از یاد برند... . در سخنان نادرست فراوانی که شوروی?ها می?گویند، یک حرف درست به گوش می?رسد.

این حرف را ملتی می?زند که خون خود را تا سرحد مرگ نثار کرد و در تاریخ روسیه، نخستین بار نبود که چنان خطری متوجه ملت روس شد. جنگ ناپلئون و جنگ جهانی اول، هر دو ملت روس را تا آستانه نابودی کشاند. از این حملات، روس?ها خاطرات فراموش?نشدنی دارند و اگر دست به کارهای احتیاطی نزنند، ملتی سست عنصر محسوب خواهند شد.» 61

حرف آخر دقیقاً همین است که آنتونی ایدن می?گوید:

ملتی پس از این همه خاطرات فراموش?نشدنی اگر دست به کارهای احتیاطی نزند، ملتی سست عنصر محسوب خواهد شد.

حال می?توانید همچون قطعات به هم ریخته یک پازل، همه چیز را در سر جای خود قرار دهید تا دلیل تشکرم از شما بهتر روشن شود. قطعاتی مانند، نقش کارکنان سفارت و سفیر آمریکا درکودتای 28 مرداد علیه مصدق، پشتیبانی مستقیم دولت آمریکا و غرب از صدام در کشتار مردم ایران و عراق به وسیله سلاح?های شیمیایی، پشتیبانی همه جانبه از تروریسم رجوی... .

ولی در انتهای کارمان تنها گذر از یک سفر ناتمام باقی مانده تا شاید و البته شاید پازل ما تکمیل شود.

 

سفر ششم: امروز، موضوع هسته?ای ایران

«هم?اکنون سال ۱۹۳۸ است و ایران همان آلمان است که به?سرعت تلاش دارد خودش را به بمب?های اتمی مسلح کند و تنها یک تفاوت بین آلمان نازی و جمهوری اسلامی ایران وجود دارد و آن این است که اولی ابتدا وارد یک درگیری جهانی شد و سپس به دنبال تسلیحات اتمی رفت، در حالی که دومی در ابتدا به دنبال تسلیحات اتمی است و هنگامی که بدان دست یابد، جنگی جهانی را آغاز خواهد کرد.»

بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل( آوریل 2008)

«ایران مایل به انجام مسئولیت?های بین?المللی?اش نبوده است. بنابراین، دولت من با همکاری با کنگره، شورای امنیت سازمان ملل متحد و کشورهایی در سراسر جهان تحریم?های بی?سابقه?ای بر ایران اعمال کرد. ما برای اولین بار در 10 سال گذشته توانستیم گسترش برنامه هسته?ای ایران را متوقف و بخش?هایی از آن را به عقب ببریم. این?ها محدویت?هایی هستند که جلوی دسترسی ایران به بمب اتم را می?گیرند. ایران باید بداند که امنیت از طریق بمب اتم به دست نمی?آید. به هر حال همه گزینه?ها از جمله گزینه نظامی همیشه بر سر میز است.» باراک اوباما

اینکه در سال 1938 تمام آن جنگ?ها را نازی?های تحت حکومت آلمان هیتلری به بهانه نداشتن (فضای حیاتی) برای زندگی اریایی نژادهای آلمانی براه می انداختند و امروزه دولتمردان اسراییل دقیقا با همان سیاست خانه و زمین اجدادی فلسطینیان را با ادعای نداشتن فضای زندگی برای یهودیان مهاجر،درمناطقی غصب می?کنند که حتی سازمان ملل و شورای امنیت ، آنجا را سرزمین?های اشغالی می?نامد و اینکه ایران در این دویست سال هیچ ادعای ارضی نسبت به کشورهای پیرامونی خود نداشته ، مورد بحث ما نیست بلکه تاریخ تنها با دو فرق اساسی برای ما و دولت آمریکا در حال تکرار است: یکی آنکه روزی دولت فخیمه انگلیس برای پیشبرد اهدافش از سیاستمداران آمریکا به عنوان قلدر محله استفاده می?کرد و امروزه اسرائیل.

و تغییر دوم آنکه: ما ایرانیان نیز پس از انقلاب یاد گرفته?ایم که دقیق?تر تاریخ بخوانیم تا از آن بهتر عبرت بگیریم.

در اینجا سفر تاریخی و فیلم کوتاه چند دقیقه?ای ما تمام شد.

با دقت می?نگرم،آیا شما مردمان آزاده جهان هنوز در این سالن تاریک و تاریخ، بر سر جای خود نشسته و واقعاً توانسته?اید این زندگی و این رفتار بی?تغییر و هر روزه سیاستمداران کشور آمریکا را در این چند دقیقه به جای ملت ایران تحمل کنید؟

ادب شرقی در انتها حکم میکند تا من نیز ضمن عرض تبریک جشن چهارم جولای ( روزی که استقلال آمریکا از انگلیس جشن گرفته می?شود) امیدوار باشم که ما و همه مردم جهان در آینده در جشنی در آمریکا شرکت کرده و خود نیز شادمان باشیم که در آن روز،استقلال سیاست?های آمریکا از خودپرستی و لابی اسرائیل بصورت واقعی گرامی داشته شود.

اگر چنین نشد

 

پس تا سی سال بعد و برآمدن اسناد سفر ششم از آرشیوهای پنهان شده در جان دولت?های غربی، خداحافظ.

 

منابع:

1- روزنامه اطلاعات سال شانزدهم دوشنبه 9 شهریور 1320 شماره 4641 ص 2

2- سپیده دم در ابادان انتونی استوارت ریچارد مترجم جزایری سید حسن انتشارات شاپورخواست خرم اباد 1390 چاپ اول

3- همان ص 127

4- همان ص 112

5- همان ص 151

6- همان ص 152

7- همان ص 129

8- همان ص 152

9- زیبا کلام صادق صفحه فیس بوک شخصی

10- عملیات چکمه سی ام وود هاوس مترجم شکوری فرحناز نشر نور 1367 تهران ص 10

11- همان ص 11

12- سیاست موازنه منفی در مجلس چهارم کی استوان حسین انتشارات مصدق بهمن 1355 ص 12

13- عملیات چکمه سی ام وود هاوس مترجم شکوری فرحناز نشر نور 1367 تهران ص 11

14- خاطرات ایدن ایدن انتونی مترجم دهگان کاوه انتشارات فرزانه چاپ سوم اذرماه 1357 تهران ص 296

15- عملیات آژاکس مترجم راه چمنی ابوالقاسم انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران چاپ سوم 1387 تهران ص234

16- همان ص 157

17- همان ص 151

18- همان ص 152

19- خاطرات ایدن ایدن انتونی مترجم دهگان کاوه انتشارات فرزانه چاپ سوم اذرماه 1357 تهران ص291

20- عملیات آژاکس مترجم راه چمنی ابوالقاسم انتشارات موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران چاپ سوم 1387 تهران ص 36

21- همان ص 37

22- همان ص 11

23- همان ص 22

24- همان ص 31

25- کودتا در کودتا روزولت کرمیت مترجم اسلامی علی انتشارات چاپ و پخش ص 168

26- همان ص 175

27- همان ص 204

28- عملیات چکمه سی ام وود هاوس مترجم شکوری فرحناز نشر نور 1367 تهران ص 70

29- کودتا در کودتا روزولت کرمیت مترجم اسلامی علی انتشارات چاپ و پخش ص 209

30- همان ص 223

31- همه چیز فرو میریزد سیک گری مترجم بختیاری زاده علی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی مرداد 1384 چاپ اول ص 203

32- ایران در خاطرات جیمی کارتر کارتر جیمی مترجمان ایران نژاد ابراهیم و غفاری طیبه مرکز اسناد انقلاب اسلامی 1390 چاپ اول ص 38

33- اسرار سقوط شاه و گروگانگیری برژینسکی زبیگنیو مترجم احمدی امیر تهران 1362 ص 63

34- پاسخ به تاریخ پهلوی محمدرضا به کوشش ماکان شهریار نشر مهر تهران 1375 ص 418

35- ماموریت در تهران هایزر رابرت مترجم ع رشیدی انتشارات اطلاعات تهران 1365 چاپ سوم ص 13

36- اسرار سقوط شاه و گروگانگیری برژینسکی زبیگنیو مترجم احمدی امیر تهران 1362 ص 77

37- همان ص 74

38- همه چیز فرو میریزد سیک گری مترجم بختیاری زاده علی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی مرداد 1384 چاپ اول ص 214

39- اسرار سقوط شاه و گروگانگیری برژینسکی زبیگنیو مترجم احمدی امیر تهران 1362 ص 86

40- همان ص 82

41- ماموریت در تهران هایزر رابرت مترجم ع رشیدی انتشارات اطلاعات تهران 1365 چاپ سوم ص 282

42- همان ص 303

43- همه چیز فرو میریزد سیک گری مترجم بختیاری زاده علی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی مرداد 1384 چاپ اول ص 245

44- ایران در خاطرات جیمی کارتر کارتر جیمی مترجمان ایران نژاد ابراهیم و غفاری طیبه مرکز اسناد انقلاب اسلامی 1390 چاپ اول ص 46

45- همه چیز فرو میریزد سیک گری مترجم بختیاری زاده علی انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی مرداد 1384 چاپ اول ص 257

46- اسرار سقوط شاه و گروگانگیری برژینسکی زبیگنیو مترجم احمدی امیر تهران 1362 ص 146

47- رابطه زهراگین امریکا ،عراق و بمباران شیمیایی حلبچه هیلتر من یوست ار مترجم نعمتی وروجنی یعقوب نشر مرز و بوم چاپ اول 1392 ص 116

48- همان ص 149

49- همان ص 134

50- همان ص 154

51- همان ص 159

52- همان ص 280

53- همان ص 281

54- همان ص 279

55- همان ص 278

56- همان ص 237

57- همان ص 451

58- همان ص 237

59- مقاله اسناد سیا درحمایت آمریکا از جنگ شیمیایی صدام نشریه فارین پالیسی تاریخ 26 اوت 2013

60- روزنامه جمهوری اسلامی تاریخ 12/04/1391 به نقل از سایت " whatreallyhappened.com "

61- خاطرات ایدن ایدن انتونی مترجم دهگان کاوه انتشارات فرزانه چاپ سوم اذرماه 1357 تهران ص 116.


نظرات کاربران
ارسال نظر

نام:

ايميل:

وب سايت:

نظر شما: