ناشادترین مردم دنیا و رتبه ایران
«آیا پول/ثروت خوشبختی می?آورد؟» شاید قدمت این سؤال به قدمت اختراع پول/مالکیت خصوصی باشد. اما این مناقشه?ای است که در دهه?های اخیر هم?زمان با تولید داده?های معتبر و جامع آماری، بسیار بررسی? شده است. امروزه پذیرفته شده که صرفا ثروت با شاخص?های اقتصادی سنتی نظیر درآمد ناخالص ملی نمی?تواند وضعیت مردم کشورها را نشان بدهد. دانیل کانمن، برنده نوبل اقتصاد ٢٠٠٢ و آنگوس دیتون، اقتصاددان دانشگاه پرینستون در سال ٢٠١٠ در پژوهشی گسترده پس از بررسی ٤٥٠? هزار نفر، صراحتا اعلام کردند که به این نتیجه رسیده?اند پول بیشتر لزوما به شادی بیشتر نمی?انجامد!» در مقاله آنها نموداری بود که نشان می?داد، وقتی درآمد از حد مشخصی فراتر می?رود، ازآن?پس درآمد بیشتر لزوما احساس بهتری به آدم?ها نمی?دهد. شاید همین کشفیات بود که منجر شد سازمان ملل در سال ٢٠١٢ اولین کنفرانس شادی ملل?متحد را برگزار کند و سال بعد روز ٢٠ مارس را به?عنوان روز بین?المللی شادی نام?گذاری کند.
در همین راستا در سال?های اخیر مؤسسه نظرسنجی گالوپ١ یک رشته نظرسنجی را برای سنجش احساسات مثبت و منفی مردم جهان کلید زده است. اهمیت سنجش احساسات ازآن?رو است که نه?تنها کیفیت حیات ذهنی آدم?ها را تحت? تأثیر قرار می?دهد، بلکه رفتار آنها را نیز جهت می?دهد.
گالوپ برای سنجش احساسات مثبت و منفی افراد ١٥ سال به بالای ١٤٨ کشور جهان در سال ٢٠١٤ نظرسنجی گسترده?ای را با نمونه?ای شامل ١٥٣هزارنفر اجرا کرد. در این پیمایش برای سنجش احساسات مثبت از مردم پنج سؤال پرسیده شده:
١- آیا احساس می?کنید دیروز به خوبی استراحت کرده?اید؟
٢- آیا تمام دیروز با احترام با شما رفتار شد؟
٣- آیا دیروز زیاد لبخند زدید یا خندیدید؟
٤- آیا دیروز چیز جالبی یاد گرفتید یا انجام دادید؟
٥- آیا دیروز احساس سرخوشی داشتید؟
بنا بر گزارش رسمی منتشرشده گالوپ باعنوان «٢٠١٥ Global Emotions» بیش از ٧٠ درصد مردم جهان گفتند که روز قبل از نظرسنجی سرخوشی فراوان، لبخند یا خنده فراوان را تجربه کرده?اند و احساس می?کنند به?خوبی استراحت کرده?اند و محترمانه با آنها برخورد شده، ٥٠ درصد نیز گفته بودند که روز قبل چیز جالبی یاد گرفته یا انجام داده?اند. گالوپ گزارش داد که از سال ٢٠٠٦ تا ٢٠١٤ شاخص احساسات مثبت تغییر چندانی نکرده و بین ٦٨ تا ٧١ در نوسان بوده است. همچنین مشخص شد مردم آمریکای لاتین بیش از بقیه دنیا روزانه احساسات مثبت را تجربه می?کنند. برای اولین?بار در سال ٢٠١٤ هر ١٠ کشور ابتدای فهرست از این منطقه بودند: پاراگوئه، کلمبیا، اکوادور، گواتمالا، هندوراس، پاناما، ونزوئلا، کاستاریکا، السالوادور، نیکاراگوئه. این آمار این استنباط را به ذهن متخصصان گالوپ متبادر کرد که احساس شادی در این منطقه پدیده?ای فرهنگی است. جامعه?شناسی احساسات نیز به ما می?گوید احساسات، همچون عقاید، مخلوقاتی فرهنگی هستند، به این معنی که ما چگونه احساس?کردن را نیز همچون بسیاری از باورها، دانش?ها و مهارت?های لازم برای زندگی فردی و اجتماعی، در فرایند جامعه?پذیری «می?آموزیم». ما به?طور غیرمستقیم یاد می?گیریم که بر کدام وجوه زندگی تمرکز کنیم، وضع خود و اطراف?مان و رویدادها را چگونه تفسیر کنیم و چه احساسی نسبت به آنها داشته باشیم. در آمار احساسات مثبت، ١٠ کشور انتهای فهرست که مردمش کمتر از مردم ١٣٨ کشور دیگر احساس مثبت داشتند، عبارت بودند از: سودان، تونس، بنگلادش، صربستان، ترکیه، افغانستان، بوسنی و هرزگوین، گرجستان، لیتوانی و نپال. برخلاف بعضی تصورات، خوشبختانه ایرانی?ها در انتهای این فهرست نبودند. احساسات مثبتی که ایرانیان در زندگی روزمره خود تجربه می?کنند و در پاسخ به سؤال?های گالوپ آن را تأیید کرده?اند، دست?کم آن?قدر زیاد بوده که آنها به قعر جدول رتبه?بندی احساسات مثبت سقوط نکنند.
طبق گزارش گالوپ سه?چهارم بزرگسالان دنیا گفته بودند روز قبل مصاحبه لبخند زده یا خندیده?اند، حتی ٥٢ درصد مردم افغانستان نیز، اما در میان ١٤٨ کشور دنیا فقط در تونس، صربستان و ترکیه کم?تر از ٥٠ درصد مردم چنین تجربه?ای داشتند.
در این نظرسنجی گسترده که به زبان?های محلی کشورها اجرا شد، احساسات منفی نیز بررسی شد. برای این منظور پنج سؤال پرسیده شد. یکی از سؤال?ها این بود که آیا پاسخ?گو روز قبل در بیشتر اوقات احساس درد جسمی، نگرانی، غم، اضطراب و عصبانیت داشته است یا خیر.
نتایج نشان داد روز قبل از پیمایش یک?سوم مردم دنیا نگرانی یا اضطراب را تجربه کرده بودند، یک?چهارم درد جسمی و کمی کم?تر از یک?پنجم غم? و خشم را تجربه کرده بودند. به?طور میانگین ٢٥ درصد مردم دنیا همه پنج احساس فوق را تجربه کرده بودند. بیشترین شیوع این احساسات در عراق (٥٦ درصد مردم) و کم?ترین در ازبکستان بود. ٥٠ درصد ایرانیان نیز چنین تجربه?ای را گزارش کردند. عراق در پیمایش?های ٢٠١١، ٢٠١٣ و ٢٠١٤ همواره در صدر فهرست بوده و از سال ٢٠٠٨ به بعد همواره بین پنج کشور اول بوده است. در سال ٢٠١٤، ١٠کشور ابتدای فهرست عبارت بودند از: عراق، ایران، کامبوج، لیبریا، سودان? جنوبی، اوگاندا، قبرس، یونان، توگو، بولیوی و فلسطین. در سال ٢٠١٣ کشورهای مصر، سوریه، سیرالئون، قبرس شمالی و لبنان در کنار عراق، ایران، یونان، قبرس و کامبوج جزء ١٠ کشور صدرنشین بودند. بنا به گزارش گالوپ، به لحاظ منطقه?ای، مردم خاورمیانه نسبت به سایر مناطق جهان کمترین احساسات مثبت و بیشترین احساسات منفی را تجربه کرده بودند. این یافته با وجود تحولات و وضع فعلی خاورمیانه شاید چندان هم عجیب نباشد. شیوع احساسات منفی در این منطقه حدود ٢٥ درصد و بیش از میانگین جهانی بود (به جز در الجزایر).
گالوپ در هر دو گزارش ٢٠١٣ و ٢٠١٤ خود تأکید کرده است که در جدول رتبه?بندی کشورها در احساسات مثبت و منفی، کشورها به?طور معکوس قرار نگرفته?اند؛ یعنی کشورهایی که بیشترین رتبه را در احساسات مثبت کسب کرده?اند لزوما کمترین رتبه را در احساسات منفی به دست نیاورده?اند. مثلا هم ابراز احساسات مثبت و هم ابراز احساسات منفی در میان مردم کشورهای آمریکای?لاتین شیوع بالایی داشت. جالب اینکه بعضی کشورها هم احساسات مثبت و هم منفی ناچیزی نشان داده?اند. این مردم کم?احساس به طور عمده کشورهای شوروی سابق هستند. ١٠ کشور ابتدای فهرست کم?احساس?ها عبارت بودند از: ازبکستان، چین، مغولستان، میانمار، روسیه، تایوان، رواندا، قزاقستان، قرقیزستان و ترکمنستان.
اگر به١٠ کشور ابتدای فهرست کشورهایی که احساسات منفی در آنها بیشترین شیوع را دارد، دوباره نگاه کنیم و شاخص توسعه انسانی (HDI) آنها را از اخیرترین گزارش سالانه سازمان ملل (٢٠١٣) استخراج کنیم، خواهیم دید که در پیمایش سال ٢٠١٤ گالوپ شش کشور شاخص توسعه انسانی متوسط یا پایین دارند، یعنی غالبا مردم در این کشورها درآمد سرانه و وضع آموزشی و بهداشتی نامناسبی دارند. تنها چهار کشور در شاخص توسعه انسانی وضع خیلی بالایی دارند: قبرس، یونان، لبنان و ایران. سرانه درآمد ناخالص داخلی قبرس و یونان حدود دو برابر ایران و لبنان اندکی بیش از ایران است، میانگین سال?های تحصیل هم به?عنوان یک شاخص آموزشی و فرهنگی در چهار کشور این فهرست بالاتر از ایران است. با این وجود مردم این کشورها نیز احساسات منفی را بیش از صدواندی کشور دیگر گزارش کردند.
اگرچه گالوپ داده?های خود را به?طورکامل علنی منتشر نکرده تا بتوان درباره آن بررسی?های دقیق?تر آماری انجام داد، اما در همین حد هم به نظر می?رسد اگرچه وضع نامساعد عینی و مادی زندگی با تجربه احساسات منفی می?تواند همراه باشد، اما کشورهایی هم هستند که از لحاظ وضع درآمد، بهداشت، آموزش و کیفیت و استانداردهای زندگی بسیار بالاتر از بعضی دیگر هستند اما مردم زیادی در این کشورها همچنان احساسات منفی را تجربه می?کنند. یکی از مباحثات در علوم اجتماعی این است که اگرچه احساسات کاملا بی ربط به واقعیت?های عینی نیستند، اما احساساتی که افراد تجربه می?کنند، ممکن است ناشی از عوامل دیگری نیز باشد. اینکه ما چگونه جهان اطراف را احساس کنیم، وابسته به این است که آن را چگونه بفهمیم و تفسیر کنیم. منابع متعددی هستند که فهم و تفسیر ما را از جهان می?سازند؛ ازجمله تجارب تاریخی یک جامعه، آموزه?های فرهنگی که ممکن است به?طورمستقیم از طریق نظام آموزشی منتقل شده باشد یا به?طور غیرمستقیم در فرایند تربیت یا حضور در جامعه آموخته باشیم و رسانه?ها.
بعضی تجارب تاریخی ممکن است ایجادکننده، تقویت?کننده یا پایدارکننده احساسات منفی باشند، یا فهمی از وضع موجود ایجاد کرده باشند که به احساسات منفی بینجامد، مثلا جنگ و نابسامانی شدید و طولانی. بعضی رویدادهای دور یا نزدیک یا بعضی اطلاعات ممکن است سطح مطالبات را به حدی بالا برده باشد که بهبود وضعیت عینی و کیفیت زندگی آن?چنان که هست احساس نشود و ناکامی و احساسات منفی به بار بیاورد. اگر فهم ما از جایگاه واقعی?مان در جهان منطبق با واقعیت نباشد نیز مطالباتی شکل می?گیرد که با منابع و امکان?های موجود ناسازگار خواهد بود و دست نیافتن به آن مطالبات می?تواند احساس خشم یا غم تولید کند. تصویری که رسانه?ها از وضع زندگی مطلوب در اختیار ما می?گذارند، عامل دیگری است که تفسیر ما را از وضعیت خودمان شکل می?دهد و متعاقب آن احساسات متناظرش را پدید می?آورد. امروزه رسانه?ها اطلاعات و تصاویری از سراسر دنیا مخابره می?کنند که به مدد تکنولوژی?های نوین در دسترس خیل عظیمی از جمعیت جهان است. وقتی اطلاعات و تصاویری دریافت می?کنیم که برای ما مطلوب، اما دست?نیافتنی است، ممکن است غمگین یا افسرده شویم. اگر برای دستیابی به همه مطلوب?هایی که می?بینیم خود را مُحِق بدانیم و انتظاراتی داشته باشیم که احتمال بدهیم امکان برآورده شدنش نیست یا کم است، معمولا مضطرب، غمگین یا حتی خشمگین می?شویم.
از سوی دیگر همان?طور که گالوپ به?طور مختصر نشان داده است، به?نظر می?رسد بعضی فرهنگ?ها به?طور متفاوتی احساسات خود را تجربه و بیان می?کنند. ممکن است در فرهنگ?های مختلف میراث و آموزه?هایی وجود داشته باشد که افراد را ترغیب کند نوع خاصی از احساسات را بیشتر ادراک و بیان کنند یا نکنند. همچنان که گفتیم در فهرست ١٠ کشوری که مردم?شان هم احساسات مثبت و هم احساسات منفی کمی گزارش کردند، قرابت?های فرهنگی و منطقه?ای دیده می?شود. این داده این ظن را تقویت می?کنند که در این فرهنگ?ها ادراک و بیان احساسات احتمالا به?شدت بعضی مناطق دیگر نیست. اگرچه اظهارنظر دقیق درباره این موضوع نیاز به مطالعات دقیق?تر دارد، بااین?حال بعضی حدس?ها دور از ذهن نیست.
برای مثال در آموزه?های فرهنگ عامه ما در ایران مفهوم «چشم زخم» مفهوم مشهوری است. افراد بسیاری هستند که به چشم زخم اعتقاد دارند و رویدادهای متعددی را به آن نسبت می?دهند. همچنین این آموزه وجود دارد که برای در امان ماندن از چشم زخم لازم است بخشی از داشته?های خود را پنهان کرد و در معرض دید عموم قرار نداد، یا درباره آن با کسی سخن نگفت و حتی در موارد نیاز تظاهر به نداشتن چیزهایی کرد: پول، سلامت و البته شادی! در تجربه اغلب ما موقعیت?هایی هستند که در آن افراد (یا حتی خود ما!) درعین?حال که وضع خیلی نامطلوبی ندارند در محافل عمومی و نزد دوستان و آشنایان از نداشتن پول، بیماری، گرفتاری، بختِ بد، غم?وغصه و «هزار بدبختی» ناله و شکایت می?کنند! این نالان?بودن و ابراز مداوم احساسات منفی، گاه به عادتی پایدار تبدیل می?شود و حتی به نظر می?رسد تکرار آن گاه موجب سرایت اجتماعی آن می?شود. یعنی وقتی به?طور مداوم کسی یا کسانی در اطراف ما از گرفتاری و بخت بد خود می?نالند، احساسات منفی شیوع می?یابد. از سوی دیگر بیان احساسات منفی، می?تواند موجب جلب توجه و ترحم دیگران شود. جلب توجه و ترحم، پاداشی است که فرد در قبال بیان احساسات خود می?گیرد و اگر این اتفاق به طور گسترده رخ دهد، می?تواند تقویت?کننده هنجاری شود که طبق آن افراد بیش از آنکه تمایل داشته باشند احساسات مثبت خود را با دیگران در میان بگذارند، احساسات منفی را به اشتراک می?گذارند. در همین راستا می?توان به آموزه?ای دیگر بین ایرانیان اشاره کرد که سهیم?شدن در احساسات منفی دیگران (غم و غصه و...) را واجد ارزش و یک فضیلت اخلاقی معرفی می?کند. ما معمولا هم?نوایی و همدلی با احساسات منفی دیگران را نشانه عمق دوستی می?دانیم. به?نظر می?رسد این امر نیز تقویت?کننده هنجار ابراز احساسات منفی است.
بیان احساسات منفی علاوه بر جلب توجه و ترحم، که فی?نفسه نوعی پاداش برای ابراز?کننده محسوب می?شود، می?تواند پیامدهای دیگری نیز داشته باشد. کسی که احساسات منفی خود را بیان می?کند، می?تواند با ترحمی که جلب می?کند، امتیاز بگیرد. امتیاز لزوما نفع مستقیم مادی و مالی نیست. ما نوعا از اینکه دیگران احساس خوبی نداشته باشند می?رنجیم و درصدد بر می?آییم احساس رنج و غصه آنها را برطرف کنیم، از این رو ممکن است فرصت?ها و امکان?هایی به آنها بدهیم که احساس بهتری داشته باشند؛ مثلا توقع کمتری در انجام بعضی کارها (که وظیفه آنها تلقی می?شده) از آنها داشته باشیم و از بعضی خبط و خطاهایشان چشم بپوشیم. پذیرش کم?کاری و خطاکاری نیز پاداش?هایی است که فرد در قبال بیان احساسات منفی خود دریافت می?کند. اگر در یک بافت فرهنگی اعطای چنین پاداش?هایی (توجه، ترحم، پذیرش کم?کاری و خطاکاری) در قبال کسانی که احساسات منفی خود را به?طور مداوم ابراز می?کنند، رایج باشد، می?توان پیش?بینی کرد که اظهار احساسات منفی به رفتاری شایع تبدیل شود.
به?طور خلاصه می?توان گفت داده?های گالوپ صراحتا بیان می?کند که اگرچه ادراک و ابراز احساسات منفی بین ایرانیان بیش از دیگر ملل شایع است، اما این لزوما به معنای فقدان احساسات مثبت میان آنها نیست. داده?های گالوپ همچنین این حدس را تقویت می?کند که صرفا عوامل عینی نظیر ثروت و استانداردهای زندگی تعیین?کننده شیوع احساسات مختلف در ملت?ها و جوامع نیست، بلکه معجونی از عوامل عینی و ذهنی (نظیر تجارب تاریخی و آموزه?های فرهنگی) دست?اندرکار شکل?دادن به احساسات مردم جهان است.
پی?نوشت:
گالوپ (Gallup) یک مؤسسه خصوصی نظرسنجی با سابقه ٨٠ ساله است که داده?های کشوری و بین?المللی فراوانی تولید می?کند. در نظرسنجی?های معمولا تلفنی و گاه حضوری گالوپ، دامنه متنوعی از موضوعات از دید مردم آمریکا یا کشورهای دیگر بررسی می?شود؛ از جمله وضع اشتغال و کسب?وکار، میزان هزینه?کرد مصرف?کنندگان، وضع مهاجران، مسائل نژادی، وضع آموزش، وضع بهداشت و بیمه، محبوبیت چهره?های سیاسی و مذهبی، موضوعات مناقشه?برانگیز مذهبی، سیاسی، اجتماعی و... .
آخرین اخبار
- بدون انگلزدايي اقتصاد، جراحي اقتصادي پزشکيان امکانپذير نيست
- سرکار گذاشته شدن سالمندان توسط شهردار بوشهر
- پروژه راهآهن بوشهر- شيراز؛ وعدهها در دوراهي عمل و انتظار
- آقاي رئيس جمهور، به وعده خود براي رفع فيلترينگ عمل کنيد
- مهدي طارمي، پنجرة معرفي استان بوشهر در اروپا
- وفاقشکني نفتيها عليه مديريت استان بوشهر
- از افول ستاره «رصدخانه مهر» جلوگيري کنيم!
- چالش انتصاب استاندار بومي؛ براي توسعه استان بوشهر!
- به ياد سی سال دوران خوش معلمي
- پرواز با اژهاي، پرواز بدون اژهاي
- کمبود امکانات درماني استان بوشهر، مردم را آواره غربت کرده
- در آستانه دولت جديد، هزار آرزوي بر زمين مانده داريم
- طارمي ميخواهد دِين خود را به فوتبال بوشهر ادا کند
- دموکراسي در تصدي مسئوليت
- جوانان نگرانند که صدايشان شنيده نشود و مطالباتشان ناديده گرفته شود
پربیننده ترین