خاطره ای از معلمی منوچهرآتشی در دبیرستان قزوین

آتشی هستم دبیر زبان انگلیسی!

سعید درگی

اسب سفید وحشی

شمشیر مرده است

خالی شده است سنگر زین?های آهنین

هر مرد کاو فشارد دست مرا ز مهر

مار فریب دارد پنهان در آستین.

سکانس اول، نمای داخلی، کلاس دهم،? دبیرستان، قزوین، اواسط دهه چهل.

با باز شدن درب کلاس یکباره سکوت شد، آقای ناظم بود و شخصی ناشناس، ناظم که آشنا بود پس همه سرها به ?سوی ناشناس چرخید و بر چهره?اش خیره ماند.

ایشان آقای آتشی هستند دبیر زبان شما!  ناظم این را گفت وکلاس را ترک کرد. بعدها فهمیدم که خودش هم نمی?دانست چه کس را معرفی نموده است! 

چهره?ای بس دلنشین داشت، سبزه?رو با موهای مجعد وسبیلی پرپشت و خنده?ای دل?نشین.

آتشی هستم دبیر زبان انگلیسی!

گرمی و مهربانی صدایش اولین جاذبه?اش بود، لهجه شیرین بوشهری با صدایی بم و مردانه که گوشهای ما دانش?آموزان سر به? هوا را  برای شنیدن آوایش به خود فرا می?خواند.

پانزده ، شانزده ساله بودم و تازه آشنایی با جهان شعر و ادب، نامش به ذهنم آشنا آمد، در مجلات ادبی آن روزها اشعاری از شاعری به نام آتشی خوانده بودم که سخت بر دلم نشسته بود.

- آقا اجازه شما با منوچهر آتشی نسبتی دارید؟

- خودم هستم، منوچهر آتشی.

و این آغازی بود برای شناخت بزرگمردی که در ذهن خسته?ام هنوز پایانی برایش نیست.

ساعات درس او شادترین و لذت?بخش?ترین شد برای من، همیشه پانزده دقیقه پایانی کلاس دانش?آموزان را آزاد گذاشته و خود به کارهای شخصی?اش مشغول می?شد و این بهترین فرصت برای گپ و گفتی در خصوص شعر با او بود که مرا که تشنه آموختن بودم با گفته?هایش سیراب می کرد. شوق حضورش مرا به نوشتن اباطیل و سیاه مشق تشویق کرد و چه صبر و حوصله?ای داشت که سروده?های ابتدایی مرا می?خواند و بر آن ها حاشیه می?نوشت بی?آن?که یاوه?پردازی?هایم را به یادم آورد. مهر به آموختن و هدایت داشت و مشوقی راستین بود.

سه سالی به شاگردی و استادی گذشت (هرچند که هرگز خود را استاد نمی?دانست). در همین سالها بود که آواز خاکش را منتشر کرد که دومین مجموعه شعرش بود بعد از آهنگ دیگر ...

و یادم نمی?رود آن ?روز که در شادی تولد اولین فرزندش مانلی بود که من ناگاه از او پرسیدم:  مانلی یعنی چه؟  و چه شکیبا پاسخ داد که این نام را از شعر نیمای بزرگ وام ستانده است.  و چه سرانجام شوم و تلخی داشت این مانلی کوچک که آ تشی را شکست و خُردش کرد ...

به ?هر حال حرف و خاطره بسیار است.  دبیرستان به پایان رسیده بود و من شهری را که عاشقانه دوستش داشته و دارم ترک کردم. آتشی هم به تهران منتقل شد و در دریای آلودگی?های این شهر خود را گم کرد. آخرین ملاقات?مان در قزوین سال ۴۹ بود همراه با جوانکی متوسط?القامه با سبیل?های پرپشت در خیابان دیدمش، آتشی ما را به یکدیگر معرفی کرد: آقای گلسرخی خبرنگار! 

خسرو گلسروخی بود خبرنگار روزنامه جدیدالانتشار آیندگان که برای مصاحبه با آتشی به قزوین آمده بود، و چه مصاحبه که نه، مباحثه?ای شد در باب شعر و ادبیات در زمان خویش.

باری گذشت و گذشت و گذشت، سالها ندیدمش اما مهر و یادش همچنان رهایم نمی?کرد ...

سکانس واپسین: نمای خارجی، خیابانی شلوغ در مرکز تهران.

سالها گذشت اواخر سال های  رژیم گذشته بود، یک عصر پاییزی در یکی از خیابان?های شلوغ تهران دیدمش!

عبدوی جط بود، دوباره آمده بود، اما سخت تکیده و خسته، بارانی سپیدی بر تن و شتابان در میان ازدحام خیابان به مقصدش رهسپار بود.

نه این عبدوی جط اندیشه?های من نبود، این اسب سپید وحشی نشسته در رویای جوانی?های من نبود.

چند گامی برای اظهار آشنایی به ?سویش برداشتم ولی مصلحت در آن دیدم که ببینم و بگذرم، پس به تماشایش نشستم تا میان جمعیت گم شد ...

دیگر ندیدمش اما هر خبری از او را به مهر و با دل تعقیب کردم، چرا که آتشی، آتشی را در دلم فروزان کرد که همچنان از درون مرا می?سوزاند وخاکسترم می?کند و خوشا سوختن و سوختن و سوختن ...

آتشی را می ستایم، نه برای شعرش و شاعر بودنش، که شاعرانی هم ?تراز و شاید برتر از او نیز بوده?اند.  و نه برای حق مرشدی و استادیش بر من،  که استادانی در زمینه?های دیگر فراوان هستند دراین دیار ...

آتشی را می?ستایم برای شاعرانه زیستنش، برای پاکی و صفای دشتستانی بودنش، برای آن که دور از هرگونه آلودگی و باندبازی و نان قرض دادن در فضای هنری و ادبی روزگار خویش پاک و معصومانه زیست ...

آتشی نه استاد من، که مرادم بود و هست ...