نسیم جنوب: طالب مؤذنی، فرزند استان بوشهر، زاده شهرستان جم، دانشیار دپارتمنت الکترونیک و مخابرات دانشکده گلوبال مهندسی و تکنولوژی دانشگاه وست انگلند در عمان، دانش آموخته دکتری مهندسی برق، مخابرات از دانشگاه نوادا، لاس وگاس آمریکا، کارشناسی ارشد ابزار دقیق و اتوماسیون از دانشگاه صنعت نفت و کارشناسی برق، الکترونیک از دانشگاه شیراز است. ایشان با انتشار و ارایه بیش از بیست مقاله در ژورنال ها و کنفرانس های معتبر بین المللی و ارایه حدود ده طرح علمی (پروپوزال) در آمریکا، داوری مقالات در سه ژورنال معتبر مهندسی برق مخابرات و ثبت یک اختراع در اداره ثبت اختراعات علمی و مالکیت معنوی آمریکا در زمینه طراحی پالس های فشرده مخابراتی، توانسته به عضویت ارشد مؤسسه جهانی مهندسان برق و الکترونیک موسوم به IEEE نایل شود. تخصص وی در توسعه الگوریتم های پردازش سیگنال برای سیستم های مخابراتی است.

وی در برهه هایی از دوران تحصیل خود ضمن پرداختن به مطالعات اجتماعی، یادداشت هایی در زمینه های مختلف فرهنگی، اجتماعی و آموزشی و مسایل استانی و منطقه ای نگاشته که بعضی از آنها در جراید استان به چاپ رسیده است.  با ایشان گفت و گویی کردیم که بدینوسیله از نظر خوانندگان می گذرد.

 - با شروع فصل جدید تحصیلی، دانشگاه ها آموزش مجازی را شروع کردند. به نظر می رسد علیرغم گسترش آموزش عالی در ایران، دانشگاه ها نتوانسته اند نقش تاثیرگذاری در روند توسعه کشور در ابعاد فنی، صنعتی، اجتماعی و اقتصادی و ... داشته باشند نظر شما چیست؟ 

- به عقیده بنده، گسترش آموزش عالی در کشور همراه با برنامه های آموزشی جدید متناسب با نیاز جامعه نبوده است. اگر در جایی مؤسسه آموزش عالی جدیدی تأسیس شده، معلوم نبوده که در پاسخ به کدام مساله و یا کدام نیاز فنی، صنعتی و اقتصادی جامعه اتفاق افتاده. همان خط مشی، همان برنامه آموزشی و همان اهدافی که دانشگاه های سابق دنبال می کرده اند، دانشگاه ها و رشته های جدید هم دنبال می کرده اند. به نظر می رسد توسعه آموزش آموزش عالی صرفاً برای افزایش پذیرش دانشجو و ایجاد مشاغل دانشگاهی بوده است. از طرفی پیشینه وضعیت نامساعد سواد عمومی و امکانات آموزشی در کشور، ایجاب می کرده که دانشگاه های مطرح و باسابقه کشور بیشتر نقش پرورش نیروی انسانی ایفا می کنند و همواره با این نگاه پیشینی، این دانشگاه ها پیش می آمده اند. با این نگاه نباید زیاد توقع تاثیرگذاری در روند توسعه کشور داشت.   

- دلایل این عدم موفقیت را در چه می دانید؟

- البته درست نیست که بار توسعه یک کشور در ابعاد مختلف را زیاد بر دوش دانشگاه های آن کشور بگذاریم. به جز کشورهای آمریکا و انگلستان، اگر به کشورهای پیشرفته صنعتی و اقتصادی چون ژاپن، آلمان و فرانسه نگاه کنیم می بینیم که تعداد دانشگاه های مطرح آنها در بین صد دانشگاه برتر جهان از تعداد انگشتان یک دست هم کمتر است. اما این که چرا در کشور ما دانشگاه ها در این عرصه ها موفق نبوده اند، یک علتش همان متناسب نبودن برنامه های آموزشی آن ها با نیازهای جدید کشور است. علت دیگر پایین آمدن کیفیت آموزش است که می توانم در جای دیگری این مساله را بیشتر باز کنم.      

- ایام دانشجویی بهترین زمان دانش اندوزی دانشجویان در دانشگاه است. در این زمان دانشجویان در زمینه دانش اندوزی باید متوجه چه مسایلی باشند؟

- اول این که در مورد این سوال ساده ولی کلیدی شما، بنده بر خلاف سال های تحصیلم، چند سالی است که به جواب متفاوتی رسیده ام. می دانم که تقریباً همه فعالان اجتماعی و سیاسی با این نظر مخالف هستند ولی به این باور رسیده ام که دانشجو در زمان دانشجویی فقط و فقط باید درس بخواند و ذهنش را درگیر هیچ مساله غیر درسی و بیرون از دانشگاه نکند. نه از این جهت که دیده ام توجه به مسایل غیر درسی و انجام فعالیت های خارج از حوزه درس و تحصیل، فایده نداشته و فقط هزینه داشته، بلکه از آن جهت که پرداختن به موضوعات غیر درسی خواه از نوع فعالیت اجتماعی و فرهنگی باشد خواه اقتصادی، بر کیفیت یادگیری و توان علمی دانشجو به شدت تاثیر منفی می گذارد. ما در این دورانی که تعداد دانشجو و ظرفیت های پذیرش به شدت افزایش یافته، به شدت نیاز به دانش آموخته ی با بار علمی بالا داریم.

دوم این که اگر قبول کنیم که دانشجو فقط باید سرش تو درس خودش باشد، آن وقت بهتر است که رویکردش به یادگیری، رویکردی مساله محور باشد طوری که با تحقیق در رشته تحصیلی خود ببیند که در حال حاضر مسایل اصلی رشته تخصصی اش در جامعه چیست آن گاه با این نگاه توجه خود را روی آن مسایل معطوف کند.   

-  اگر بخواهید مصداقی تر بگویید، تمرکز دانشجویان با توجه به تغییرات روزافزون علوم باید بر روی چه چیزهایی باشد؟

- ما همیشه در دوران دانشجویی علاوه بر امتحانات نهایی، از طرف اساتیدمان تحقیق و یا پروژه های درسی به صورت انفرادی و یا گروهی محول می شد که معمولا بروز بودند که می توانستند منجر به یک طرح علمی برای حل یک مساله فنی باشند. همین عناوین می تواند یکی از آن موارد مطالعاتی باشد که می طلبد دانشجویان روی آن بیشترین تمرکز را داشته باشند. برای مثال مسایل و چالش هایی که در صنایع مختلف و یا حتی در رشته های علوم انسانی در سازمان ها و شرکت های دولتی و خصوصی داریم.   

- با توجه به تغییرات روزافزون تکنولوژی و رشد علوم، دانشجویان در ایام تحصیل باید چه مهارت هایی پیدا کنند؟

- در دنیای جدید، به موازات پیشرفت علم و تکنولوژی شاهد پیدایش شاخه هایی از علم موسوم به علوم بین رشته ای هستیم. مثل این که شاخه های درختان علم آن قدر بزرگ شده اند که نه تنها به هم رسیده اند، بلکه با هم پیوند خورده اند و با این پیوند، شاخه های جدید سر بر آورده اند. سر در آوردن دانشجو از این شاخه های جدید می تواند یکی از عوامل موفقیت آن ها باشد. با این واقعیت، دانشجویی موفق تر و ماهرتر است که اشرافی حداقلی بر اصول و مبانی یک یا دو رشته نزدیک به رشته خود داشته باشد. علاوه بر این، مهارت های خواندن و نوشتن به زبان انگلیسی در سطح متون تخصصی خود با توجه به وفور منابع علمی آنلاین که تقریبا همگی به زبان انگلیسی هستند، از ملزومات پیشرفت علمی در سال های پیش رو است.  

- این ضعف در آموزش عالی ایران وجود دارد که بین دانشگاه و دروس آن با بازار و اشتغال ارتباطی کمی وجود دارد. نظر شما چیست؟ 

- یکی همان مساله عرضه و تقاضا است که آن قدر که دانشگاه ها دانشجو می پذیرند، نیاز به کارهایی با تخصص دانشگاهی وجود ندارد. این از جنبه کمی موضوع است. از جنبه کیفی با یک مساله خیلی ریشه ای تر روبرو هستیم که فقط مرتبط با دانشگاه های کشورمان نیست و کم و بیش تقریبا در تمام دنیا احساس می شود و آن اینکه مواد درسی و برنامه آموزشی دانشگاه ها به آن اندازه که صنعت و تکنولوژی پیشرفت کرده است، به روز نشده اند. علت این بروز نشدن هم این است که از یک طرف دانشگاه ها نمی توانند یک سری از دروس پایه و اصول که مبانی اصلی یک علم را تشکیل می دهند و دهه هاست که در دانشگاه ها تدریس می شود را حذف کنند که البته کار کاملا درستی است. از طرف دیگر سقف سنوات تحصیلی رشته های دانشگاهی جایی برای اضافه کردن دروس جدید مبتنی بر نیازهای جدید صنعت و بازار نمی گذارد. زمانی که تدوین کنندگان برنامه های آموزشی دانشگاه سیستم چهارساله را طراحی کردند، قطعا علم و تکنولوژی تا این حد پیشرفته نبود و دانشگاه می توانست به تنهایی حتی فراتر از زمانه خود، علوم زمانه را کامل ارایه بدهد و برای رشته های فنی هم دوره های کارآموزی در سال آخر تحصیل تعریف کند. اما امروزه آن برنامه ها و آن دروس به تنهایی کافی نیستند. پیشنهاد خودم افزایش طول برنامه های آموزشی در دوره کارشناسی در بسیاری از رشته ها و افزایش سنوات از چهار سال به شش سال است. معتقدم همانطور که در رشته های پزشکی و دندانپزشکی که رشته هایی عملی و مهارت محور هستند که شش تا هفت سال طول می کشند، رشته های فنی هم در دوره کارشناسی از چهار سال به شش سال افزایش یابد و در سال های آخر واحدهای آموزشی مبتنی بر علوم و یافته های جدید و همچنین واحدهای عملی و صنعتی گنجانده شود. ما البته در هر رشته ای، دوره های کارشناسی ارشد و دکترا هم داریم، ولی این دوره ها غالبا پژوهش محور هستند و آموزشی هم اگر داشته باشند فقط در زمینه تخصصی خیلی خاصی متمرکز می شوند. 

بحثم در این زمینه مفضل است و دلایل دیگری هم برای پیشنهادم دارم که در اینجا جای طرحش نیست. در نظر دارم در این خصوص طرحی به یکی از مجامع علمی بین المللی ارایه بدهم. فقط اینجا بگویم که توسعه آموزش عالی اگر در این جهت به صورت طولی صورت بگیرد بازدهی بیشتری نسبت به حالت عرضی (افزایش دانشگاه ها و افزودن رشته های موازی) دارد.

- دانشجویان چگونه باید در ایام تحصیل خود  را برای بازار کار و اشتغال آماده کنند؟ 

- بهترین پیشنهادم رفتن به دوره های کارآموزی در شرکت ها و سازمان ها و بازدید از محیط های کاری و صنعتی در حین تحصیل (ایام فراغت) همراه با کار کردن و فراگرفتن حرفه های مورد نیاز در آن واحدها است.     

- آیا بسنده کردن به دروس دانشگاه های ایران به طور کلی برای کارشناس و متخصص شدن در رشته های مربوطه، برای دانشجویان کفایت می‌کند؟ 

- قطعا نه. نه فقط در ایران، همه جا با توجه به تغییر بازار و جلو بودن تکنولوژی و صنعت و مسایل جدید و جدی دنیا (مستحدثه) نسبت به محتویات دروس دانشگاهی، می طلبد که دانشجو بیش از آن چه که در دانشگاه می آموزد، در فضای بیرون دانشگاه خصوصا منابع آنلاین بیاموزد.  

- نظر شما درباره آموزش های مکمل علمی و فنی خارج از دانشگاه که این روزها زیاد شده است چیست؟ 

- تاسیس موسسه های آموزشی مبتنی بر مهارت های جدید که در سالیان اخیر در کشور ما رایج شده است، نتیجه همان مساله ناکافی بودن آموزش دانشگاهی است که عرض کردم. اگر این مؤسسه ها بتوانند به درستی آموزش های لازم را به فراگیران بدهند، قطعا می تواند در ماهرتر کردن دانش آموختگان دانشگاهی مفید باشد.  

- چه توصیه هایی برای دانشجویان در کسب دانش و موفقیتهای علمی دارید؟

- اولین توصیه همانی بود که در ابتدا گفتم: توجه اصلی به درس و تحصیل باشد. دومین توصیه مطالعه منابع آنلاین که مرتبط با رشته و دروس ارایه شده در دانشگاه است که این خود نیاز به توصیه قبل تری دارد که همان یادگیری زبان انگلیسی است که قبلا اشاره کردم. توصیه آخرم تسلط یافتن بر حداقل یکی از زبان ها یا نرم افزارهای تخصصی مرتبط با رشته خود است.

- تجربه ای از موفقیت زندگی علمی خود برای دانشجویان بفرمایید.

- از نظر خودم تنها موفقیت زندگی علمی ام مشغول شدنم در دانشگاه به عنوان عضو هیات علمی است. خودم موفقیت را در تعریف جدیدش رسیدن به هدفی که از قبل تعیین کرده ام می دانم، ولو آن که آن هدف برای دیگران کوچک و راحت باشد. به لحاظ اعتقادی و اخلاقی به این اعتقاد دارم که همان طور که در فرهنگ ایرانی، اسلامی ما طمع کردن در ثروت، قدرت، شهرت و شهوت، نکوهیده است، طمع در موفقیت علمی هم ناصواب است. همواره برای اهداف علمی ام حد می گذاشته ام. مثلا نوشتن یک تا سه مقاله علمی در سال، نوشتن یک کتاب در عمر، اجرا و تحقق یک اختراع علمی در طول عمر، حل یک مساله حل نشده علمی در طول عمر. آن وقت، هر وقت به هر کدام از این ها برسم، آن را موفقیت علمی می دانم.

- سخن پایانی.

- تشکر می کنم از نشریه وزین نسیم جنوب. هم به خاطر در اختیار قرار دادن این موقعیت که توانستم تا حدی با جامعه علمی استانم ارتباط برقرار کنم و هم بابت طرح سوالات امروزی و متناسب با نیاز روز جامعه مان. امیدوارم این ارتباطات و این ابتکارات ادامه یابد.

 (هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و چهارم – شماره 976)