ترس از موفقيّت

حسين زيرراهي - مدرس توسعه فردي

مي‌گويند شاگردي مكتبي بود كه معلم هرچه تلاش مي‌كرد الف را به او ياد دهد ياد نمي‌گرفت و در همين درس اول مانده بود. روزها مي‌گذشت و معلم به روش‌هاي مختلف سعي مي‌كرد ولي وقتي از او مي‌خواستند الف را بخواند يا بنويسد مي‌گفت بلد نيستم. بالاخره معلم به اين صرافت افتاد كه اين عدم يادگيري عمدي است و علت را از او جويا شد. شاگرد جواب داد اگر الف را ياد بگيرم بعد بايد بقيه حروف الفبا و همين‌طور درس‌هاي ديگر را ياد بگيرم. در نتيجه مرتب كارهايم بيشتر مي‌شود. داستان موفقيت هم تقريبا هم چنين مسيري دارد. هرچه جلوتر مي‌روي كارهاي بزرگتري بايد انجام داد.

ديدن نتايج و دستاوردهاي آدم‌هاي موفق از دور زيباست و همگان خواستار آن هستند. كيست كه دوست نداشته باشد آقاي دكتر يا خانم مديركل خطاب شود؛ كتاب‌هايش ده‌ها بار تجديد چاپ شود؛ سوار بر ماشين آخرين مدل به مسافرت‌هاي آن‌چناني برود؟ ولي اين دستاوردها نتيجه كارهايي است كه براي آدم‌هاي عادي ترسناك است.

يكي از ترس‌هاي موفقيت حجم تلاشي است كه فرد بايد انجام دهد. در واقع آدم موفق هم به اندازه يك فرد عادي كار مي‌كند. ولي قبل از اين مرحله تلاش‌هاي زيادي به خرج داده است كه معمولا خيلي به چشم نمي‌آيد. مثلا كسي كه دوست دارد پزشك شود وقتي متوجه مي‌شود چقدر كتاب قبل و بعد از كنكور بايد بخواند ترس بر او مستولي مي‌شود.

شايد بزرگترين ترس در مسير موفقيت خروج از دايره امن باشد. گام گذاشتن در مسير موفقيت متضمن خارج شدن از وضعيت امن فعلي و گام گذاشتن در مسيرهاي ناشناخته و مبهم است كه ممكن است در كوتاه‌مدت نتيجه‌اي هم نداشته باشد. همين باعث مي‌شود خيلي‌ها شهامت حركت در اين مسير را نداشته باشند. خيلي‌ها مي‌ترسند اگر موفق شوند انتظارات از آن‌ها بيشتر شود. مثلا ديگران از آن‌ها درخواست كمك كنند يا حتي دزد اموال‌شان را ببرد. البته اين‌ها احتمالاتي درست است. ولي سوال اين است اگر مال داشته باشيم و بخشي از آن را به ديگران كمك كنيم يا دزد ببرد بهتر است يا اصلا مالي نداشته باشيم؟

ترس‌هاي موفقيت برخي واقعي و برخي هم بخاطر خطاي مغز است. مثلا در مورد تلاش معمولا اين‌طور است كه افراد موفق در دوره‌اي از زندگي تلاش زيادي مي‌كنند ولي بعد ديگر نياز به آن حجم از تلاش نيست. با اين تفاوت كه كسي كه به موفقيت رسيده است هر زمان كه دوست داشت مي‌تواند ديگر كار نكند ولي كارگر ساده تا وقتي زنده است مجبور است هر روز هشت ساعت كار كند. در مورد حجم دغدغه‌هاي فكري هم صرفا تفاوت بين نوع دغدغه‌ها است. مثلا يك كارخانه‌دار به اين فكر مي‌كند كه چطور كارخانه بعدي را راه‌اندازي کند، آدم فقير به اين فكر مي‌كند كه فردا چطور شكمش را سير كند. فقط تفاوت در بزرگي و كوچكي دغدغه‌ها، تصميمات و كارها است.

نكته مهم در مسير موفقيت اين است كه هرچه ما بزرگتر و موفقتر مي‌شويم مغزمان هم به همان اندازه رشد مي‌كند. ولي وقتي با مغز اكنون‌مان به زندگي يك فرد موفق نگاه مي‌كنيم انجام آن همه کار برايمان ترسناك مي‌شود.

(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و ششم، شماره 1068)