جايگاه معلم در جامعه خدشه‌دار شده است

نسیم جنوب، عالي بازدار

در هفته گراميداشت مقام معلم هستيم و زمان قدرداني از زحمات و خدمات علمي، آموزشي،  تربيتي جامعه فرهنگيان و جايگاه معلم است .

انفجار دانش، ارتباطات، اختراعات، نوآوري، پژوهش، تقسيم کار بر اساس تخصص را از ويژگي‌هاي قرن 21 مي‌شمارند. هر روز و هر ماه و هر سال دانش‌هاي گسترده‌تري مطرح مي‌شود. قرن ارتباطات جهان را به دهکده‌اي تبديل کرده است که هرجا  نشسته‌اي مي‌تواني تجارت کني يا کسب علم کرده و ايده تازه‌اي برايت فراهم شود.

با اين تحولات، معلم و آموزش و پرورش چه تکليفي دارند؟

هر نفس نو مي‌شود دنيا وما /  بي‌خبر از نو شدن اندر بقا

مسلماً مسئوليت دستگاه تعليم و تربيت ‌ ده ها برابر مي‌شود. کانت مي‌گويد:  مشکل‌ترين کارها دو تاست 1- مديريت 2- تربيت انسان.

مديريت در آموزش و پرورش کشور و تربيت نيروي انساني  که معلم به آن مي پردازد، از هم جدايي ناپذيرند. آيا براي معلم امکان ايفاي نقش در اين تحولات وجود دارد؟ آيا وزارت آموزش و پرورش مي‌تواند فضاي لازم را براي تربيت فراهم کند؟ عليرغم وجود قوانين بالادستي بين مقامات مسؤل و مديران ستادي و صف، مدرسه، معلم، هر سال فاصله‌ها بيشتر مي‌شود. يکي از دلايل آن مي‌تواند سيستمي نبودن تشکيلات آموزش و پرورش باشد به اين معنا که براي همه اجزاء وظايفي تعريف شود که فعاليت‌ها به هدف يا اهداف تعيين شده ختم شود.

«سيستم مجموعه‌اي از عناصر به هم پيوسته که با هم در تعاملند و با هم کار مي‌کنند تا به هدف برسند» ما مشاهده مي‌کنيم که والدين روي يک بعد کار مي‌کنند و مدرسه و معلم هم نگاهي ديگر دارند و طرح ها ابتر مي ماند. آموزش و پرورش در  بلاد پيشرفته با برنامه و سيستمي اداره مي‌شود در اين شيوه براي دستگاه تعليم و تربيت و مدرسه  امکانات کافي فراهم است. ما نيازمندتفکري هستيم که اصالت را به آموزش و پرورش دهد و بقيه عناصر پشتيبان باشند. در آموزش و پرورش غير‌سيستمي تغييرات سياسي همه برنامه‌ها و اقدامات گذشته را شخم مي‌زند. مسئولان تغيير مي کنند . بي توجه به نيازهاي اصلي کشور و آموزش و پرورش  وزيري مي‌آيد که مسئوليت‌ها را در وزارت آموزش و پرورش پلکاني طي نکرده است هر کس در محدوده کاري خودش بدون نگاه سيستمي، خود را مسئول مي‌داند و خود محور مي‌شود. برنامه‌ها و اهداف فراموش مي‌شوند. روزمرگي حاکم مي‌شود. اين روند کارها با نگرش سيستمي در تعارض است. با نگاهي به ورودي‌هاي آموزش و پرورش(به نقش معلم، برنامه، کتاب درسي، آيين نامه‌ها،  بودجه و تجهيزات) مي‌رسيم. معلم يکي از ورودي‌ها به سيستم است حقوق کافي دريافت نمي‌کند بيمه کارآمد ندارد.  مطالباتش به موقع پرداخت نمي‌شود. مي بيند که به آموزش و پرورش به عنوان منبع تربيت نيروي انساني توجه کافي نمي‌شود. از آثار منفي اين روش‌ها عدم استقبال نيروهاي نخبه براي معلم شدن است گزينش معلم و تربيت معلم بدون حضور بهترين نيروهاي تربيت شده آموزش و پرورش صورت مي‌گيرد‌. اگر از آموزش و پرورش تربيت نيروي انساني ماهر مي‌خواهيم تغييراتي لازم است که بايد مورد توجه ويژه قرار گيرد تا بتوان جلو حوادث نامطلوب را گرفت و بر سرعت حوادث مطلوب افزود. قوانين تصويب شده اما اجرا نشده و در اولويت نبودن آموزش و پرورش معلم را آزار مي‌دهد‌ مي‌گويند ژاپن بعد از جنگ و بمب‌هاي اتمي آمريکا اولويت اصلي را به آموزش و پرورش داد و امروز سرمايه اصلي ژاپن نيروي انساني است در حالي که منابع فيزيکي و زيرزميني اندک دارد. اگر نيروي متخصص مي‌خواهيم، نگاه برنامه‌ريزان و مقامات مسؤل به آموزش و پرورش و معلم نياز به نو شدن دارد.  اکنون فاصله فراوان بين توانايي‌هاي آموزش و پرورش و نيازها و انتظارات وجود دارد هر قدر اين فاصله بيشتر باشد کيفيت نيز پايين‌تر است. نمي‌شود با شعار دادن پاسخگوي انتظارات بود. در آموزش و پرورش سيستمي بايد مشتري را شناخت.( معلم،  دانش آموز،  اولياء،  مديران) گروه‌هايي هستند که مشتري آموزش و پرورش قلمداد مي‌شوند. نيازها و انتظارات مشتري را بايد شناخت در بحث مديريت کيفيت شناخت مشتري و خواسته‌ها و  انتظاراتش ضروري است. انتظارات قابل تغيير نيستند. آيا تاکنون انتظارات مشتري را احصاء کرده‌ايم در حالي که انتظارات رو به افزايش است و نو به نو مي‌شود. در هفته گراميداشت مقام معلم به شاخه گلي و مجلسي و لوح تقديري و هديه اکتفا مي‌کنيم اما براي رشد و ارتقاء آموزش و پرورش و معلم برنامه‌اي مشاهده نمي‌ شود.

اما  بازنشستگان آموزش و پرورش اين سرمايه‌هاي ارزشمند مملکت که جواني خود را در راه اعتلاي وطن و خدمت به فرزندان آن صرف نموده‌اند نيز نيازها و انتظاراتشان همچنان آزاردهنده است.کساني که در دوران ميانسالي و پيري، ناتواني و نيازمندي، بايد مورد حمايت هرچه بيشتر مسئولان باشند نيز حال خوشي ندارند‌. معلمان بازنشسته و مستمري‌بگيران حقوق و مطالباتي دارند که يا تاکنون پرداخت نگرديده يا به تعويق و تاخير آزاردهنده همراه با انتظار «اشد من الموت» دچار گرديده است. کاهش لحظه‌اي ارزش ريال، گراني‌هاي سرسام‌آور و افزايش نرخ تورم  غيرقابل کنترل، پدران و مادران بازنشسته را شرمنده فرزندان و نوه ها و عروس و داماد نموده است. مسئولان امر با توجه به وظايف‌شان اقدام عاجلي در جهت خرسندي بازنشستگان و مستمري‌بگيران که قشر عظيمي از جمعيت کشور را شامل مي‌شود معمول دارند. بازنشستگان آموزش و پرورش آينه‌اي هستند که شاغلان اين دستگاه عظيم، آينده خود را در آن مي‌بينند. در اين آينه، عدم پرداخت معوقات، عدم اجراي ماده 112 قانون برنامه ششم توسعه در رابطه با مناطق جنگي، ناکارآمدي بيمه درمان و تاخير زياد در پرداخت هزينه‌هاي درمان از سوي صندوق بازنشستگي کشوري، عدم برگشت به موقع کسورات ماهانه حقوق، آرامش را از بازنشسته سلب نموده واعتبار و شخصيت معلم بازنشسته را در جامعه خدشه‌دار نموده است. همچنين نامعلوم بودن وضعيت بيمه تکميلي در سال 1403 و ابهام در اجراي ماده 29 قانون برنامه هفتم توسعه که همسان‌سازي حقوق بازنشستگان با شاغلان را بيان مي‌کند و نيز عدم اجراي ماده 85 قانون مديريت خدمات کشوري عليرغم 16 سال پس از تصويب، گراني خدمات درماني و افزايش تعرفه‌هاي پزشکي و بيمارستاني پرداخت زيرميزي براي اعمال جراحي همه يک به يک از مقابل ديدگان شاغلين آموزش و پرورش مي‌گذرند. در استان بوشهر نيز متاسفانه براي مصوبه سفر رئيس جمهور در سال 1401 مبني بر اختصاص 100 ميليارد تومان براي احداث مجتمع چند منظوره براي بازنشستگان مشترک صندوق کشوري تاکنون اقدامي نشده است با همه اين معضلات و مشکلات، معلم مانند شمع مي‌سوزد تا نقش خود را در ارتقاء علم و فرهنگ ايفا نمايد.

در پايان  با اين اميدکه روزي فرا برسد تا آموزش و پرورش کشور در اولويت برنامه‌هاي مسئولان  قرار گيرد و مديريت در آموزش و پرورش از حاشيه به متن آيد و معلم و مدرسه بدون دغدغه هاي معمول به انجام وظيفه بپردازند از توجه مديرکل آموزش و پرورش استان و معاونان ايشان  به کانون‌هاي بازنشستگي آموزش وپرورش سپاسگزارم.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و هفتم، شماره 1080)