خلیج?فارس در چهارراه حوادث خاورمیانه

روز ۱۰ اردیبهشت در ایران روز ملی خلیج?فارس نامگذاری شده که سالروز اخراج پرتغالی?ها از تنگه هرمز و خلیج?فارس است، در ادامه یادداشت "گالیا حق پرست"، کارشناس میراث فرهنگی را درباره این میراث کهن می خوانید:

«خلیج?فارس پیوند دیرینه?ای با هویت ایرانی، قلمرو سرزمینی و تاریخ و فرهنگ ایران دارد. از همان بدو شکل?گیری نخستین حاکمیت?های سیاسی در فلات مرکزی ایران خلیج?فارس نقشی حیاتی و تاثیرگذار در معادلات اقتصادی، بازرگانی و سیاسی حکومت ها ایفا می کرده است.

به نوعی می?توان این آبراهه مهم در خاورمیانه را مشترک در سرنوشت هویت سرزمینی ایرانیان و سایر ملت?هایی دانست که مراوداتشان از طریق این منطقه صورت می?پذیرفته است.

اهمیت خلیج?فارس تا بدان جا بوده که در کتیبه?ها و متون تاریخی مکشوفه از اولین تمدن های شکل گرفته در بین?النهرین تا فلات مرکزی ایران به آن اشاره شده است. اهمیت یافتن راه?های دریایی که به واسطه نا امن شدن راه?های زمینی در کانون توجه حاکمان وقت قرار می?گرفته در کنار جایگاه مهم بازرگانی و تجارت، نقش و اهمیت خلیج?فارس را در معادلات حاکمان زمان دو چندان می?نموده است.

توجه عیلامیان به خلیج?فارس در هزاره?های پیش از میلاد که آن را به عنوان مادر مقدس می?شناختند، در کنار اقدامات اقتصادی و امنیتی هخامنشیان و ساسانیان که بر رونق و شکوفایی اقتصاد تجاری آن افزود، همه و همه نشان از نقش پر رنگ و جایگاه ویژه خلیج?فارس دارد.

کرانه?های جنوبی و شمالی خلیج فارس در ادوار مختلف تاریخی همواره بخشی جدایی?ناپذیر از سرزمین ایران بوده?اند. در برهه?های زمانی گوناگون هنگامی که نظارت سیاسی حکومت مرکزی بر روی کرانه?ها و سواحل خلیج?فارس دچار سستی می?شده است حکومت?های بومی قدرت یافته در کرانه?های جنوبی خلیج?فارس به سواحل شمالی و ایرانی?نشین نزدیک شده و این مناطق را تحت سیطره خود در می?آوردند. مجموع این اقدامات منجر به اقدامات بازدارنده از سوی حاکمیت سیاسی وقت در ایران می?شد و مبانی رفتاری ایران را از برخوردهای تعاملی به تعارضات منطقه?ای بدل می?نمود.

اهمیت خلیج?فارس در چهارراه حوادث خاورمیانه به اندازه?ای مهم بوده است که دولت?های اروپایی از قرن هفدهم تا قرون بیست و یک ارزش آن را درک نموده و به جایگاه مهم آن واقف بودند به نحوی که لرد کرزن نائب السطنه دولت بریتانیا در هندوستان شناخت منافع سیاسی انگلستان را در گرو شناخت خلیج?فارس می?دانست و بر ارزش و اهمیت این آبراهه مهم و استراتژیک تاکید می?کرد.

بنابراین و بر اساس چنین نقش و اهمیت والایی که خلیچ?فارس در مقاطع گوناگون داشته است و به تناسب اهمیتی که حکمرانان وقت در معادلات خود به این منطقه مهم می?داده?اند می?توان وحدت و هویت سرزمینی ایران را در پیوستگی با خلیج?فارس دانست.»