از ر.اعتمادي تا ميلان کوندرا

نسیم جنوب - دکتر سعيد معدني

کتاب خواندن در دوره نوجواني ما (دهه‌ي 50) براي هرکس جوري شروع مي‌شد.  برخي با ذبيح الله منصوري و امثالهم با کتاب آشنا مي‌شدند. بسياري هم مثل ما نوجواني را با آثار ر.اعتمادي، ميرسعيد قاضي، کوروس بابايي با رمان «امشب اشکي مي‌ريزد» و... شروع کردند. در آن سالها کتاب‌هاي «دختر خوشگل دانشکده من» و «شب ايراني» ر. اعتمادي بيشتر خوانده مي شد.

يادم هست «شب ايراني» را تا نيمه ها خوانده بودم دوستم ناصر که هميشه سر کلاس در يک‌ ميز کنار هم مي نشستيم، کتاب را از دستم گرفت چند صفحه اولش را خواند و گفت: «اين کتابو زود مي خونم و برات ميارم.» هرچقدر اصرار کردم نشد. دوست بود و هست. دوست نازنين. نمي شد دلش را شکست.  کتاب را برد و ما را در خماري نيمه داستان گذاشت. چند روز بعد کتاب را آورد و حالش از آخر قصه غم زده بود. هر چقدر اصرار کردم ادامه و آخر داستان را نگفت و بقول جوان‌هاي امروز اسپويل نکرد، تا اين که من هم خواندن کتاب را تمام کردم. مدت ها باهم در باره فضاهاي رمانتيک و تراژيک داستان و شخصيت‌ها صحبت مي‌کرديم. شخصيت هاي رمان «شب ايراني» در آن حال و هواي نوجواني مدتي با ما زندگي مي‌کردند.

فضاي انقلاب اسلامي1357، ما را با قصه‌هاي انقلابي و متون متعهد مارکسيستي و اسلامي آشنا کرد که گل سرسبد آنها در ميان نويسندگان قصه نويس مسلمان محمود حکيمي بود. آثار او يک نوع زيست مسلماني پاک و متعهدانه و بهداشتي! بود.  بهرحال آن دوران مثل هميشه‌ي زندگي زود سپري شد. اما اولين رماني که خيلي زود خواندم و لذت يک قصه را چشيدم و توقع من از رمان را تا چند پله بالا برد کتاب «تنگسير» نوشته‌ي صادق چوبک بود. پس از آن مثل خيلي‌ها بعدها در بين نويسندگان ايراني‌ با صادق هدايت و آل احمد و احمد محمود و... و در ميان خارجي ها با رومن رولان و داستايفسکي و ميلان کوندرا و... آشنا شديم و آثارشان را خوانديم.

اتفاقا همزمان با خبر درگذشت رجب‌علي اعتمادي (ر.اعتمادي) در 90 سالگي، از مرگ ميلان کوندرا هم در 94 سالگي باخبر شديم. کتاب‌هاي جاودانگي، بار هستي، شوخي، عشق هاي خنده‌دار و.... از اين نويسنده مهم، تاثيرگذار و مطرح جهاني را خوانده‌ام.

 متن‌هاي امثال ر‌.اعتمادي عاميانه، عاشقانه و جذاب براي نوجواني بود که البته بعد از انقلاب مبتذل تلقي شد و ممنوع الچاپ شدند. اما کتاب‌هاي ميلان کوندرا پر از نکات فلسفي و طرح گره‌‌هاي رواني - اجتماعي انسان مدرن در دنياي امروز است. نسل ما قصه و رمان خواندن را با امثال ر.اعتمادي شروع کرد و به امثال ميلان کوندرا رسيد. ياد هر دو نويسنده گرامي باد.

(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و ششم، شماره 1048)