مهرباني با خود

حسين زيرراهي - مدرس مهارتهاي توسعه فردي

سعي كنيد يكبار هم كه شده در يك دفترچه كوچك يا در گوشي هوشمند خود تمام مكالماتي كه در يك روز با خود داشته‌ايد را يادداشت كنيد. يادداشت‌ها بايد شامل حرف‌هايي كه به خود زده‌ايد و افكار و قضاوت‌هايي كه در مورد خود داشته‌ايد باشد. براي راحتي مي‌توانيد اين كار را آخر شب براي روز گذشته انجام دهيد. اگر از قبل با موضوع خود شفقتي آشنا نبوده‌ايد بعيد مي‌دانم آن‌چنان با خود مهربان باشيد. روانشناسان معتقدند رفتار شما با خود بايد مانند رفتارتان با بهترين دوستتان باشد. در غير اين صورت شما با خود مهربان نيستيد و اين عدم مهرباني تاثيرات منفي بر عملكرد حال و آينده شما مي‌گذارد. چرا به خودشفقتي و مهرباني با خود نياز داريم؟ ما انسان‌ها در احساسات خود تقريبا هميشه كودك هستيم. مانند يك كودك مي‌ترسيم، خشمگين شده و خوشحال مي‌شويم. اين كودك در زمان احساسات منفي مانند خشم، ترس و غم نياز به حمايت، مهرباني و دلگرمي دارد. اگر با كودك خود با مهرباني صحبت كنيم شادتر بوده و عملكرد بهتري هم خواهد داشت. ضمن اين‌كه تاثير رفتار ما در آينده هم با او خواهد بود.

مساله ديگر اين است كه روش اصلي يادگيري ما انسانها از هميشه آزمون و خطا بوده است. در اين روش هميشه احتمال خطا بيشتر از انجام صحيح است. گاهي مجبوريم ده‌ها راه را امتحان كنيم تا به نتيجه مورد نظر برسيم. اين راه‌هاي بي‌نتيجه ممكن است براي ما عواقبي داشته باشد كه بعدا خود را براي آن سرزنش كنيم. همچنين براي يادگيري مهارت‌ها نياز به ساخت مسير عصبي در مغز خود داريم که با تمرين و تکرار و شکست بدست مي‌آيد. به ياد بياوريد براي يادگيري دوچرخه چندبار زمين خورده‌ايد. اگر با خود مهربان نباشيم و نپذيريم كه براي يادگيري بايد اشتباه كنيم هيچ‌وقت سراغ حل يك مساله جديد يا يادگيري يك مهارت نمي‌رويم.

و مورد آخر اين‌كه مغز ما هميشه درست كار نمي‌كند. در شرايط سخت مانند بيماري و ضعف بدني، شرايط ناگوار و تحت فشار عملكرد آن به شدت پايين مي‌آيد. گاهي سخت‌ترين مسائل زندگي را حل مي‌كند، گاهي هم نمي‌تواند بين ساندويچ و پيتزا يكي را انتخاب كند. اگر در زمان‌هايي كه مغزمان بهينه كار نمي‌كند با او مهربان نباشيم عملكردش از آن هم بدتر مي‌شود. فوتباليستي را در نظر بگيريد كه يك ضربه پنالتي را گل نمي‌كند و دو دستي بر سر خود مي‌كوبد. چند لحظه بعد يك موقعيت تك به تك را هم خراب مي‌كند.  چطور با خود مهربان باشيم؟ ابتدا لازم است زمان‌هايي كه با خود مهربان نيستيم را مشخص كنيم. معمولا پس از انجام يك كار اشتباه يا وقتي به گذشته خود مي‌انديشيم و اشتباهات خود را به ياد مي‌آوريم است. البته گاهي هم با ديدن موفقيت ديگران سيل لعن و نفرين را به سمت خود سرازير مي‌كنيم. كافي است وسط اين كار مچ خود را بگيريم و با عوض كردن لحن و جملات با خود مهرباني كنيم. مثلا اين‌كه عزيزم دانش تو در آن زمان همين‌قدر بوده و فكر مي‌كردي كار درست همين است. يا در زمان ارتكاب اشتباه به مغز خود بگوييد من در هر صورت دوستت دارم و به تو اعتماد دارم حتي اگر اشتباه کني.

(نسیم جنوب – سال بیست و ششم، شماره 1054)