دايره شايستگي

حسين زيرراهي- مدرس مهارتهاي توسعه فردي

اصطلاح دايره شايستگي از وارن بافِت سرمايه‌دار معروف امريکايي و يکي از ثروتمندترين افراد جهان است. بافت مي‌گويد شايستگي‌هايتان را بشناسيد و به آن پايبند بمانيد. دايره شايستگي مجموعه توانايي‌هايي است که شما در آن مهارت بالاي داريد. بيرون از آن مسائلي است که يا بخشي از آن را متوجه مي‌شويد يا چيزي از آن نمي‌دانيد. از نظر بافت اندازه دايره شايستگي مهم نيست. مهم اين است که مرزهاي آن را بشناسيد و بدانيد در چه کارهايي عالي هستيد و در چه کارهايي نيستيد.

چرا لازم است دايره شايستگي‌مان را بشناسيم و به آن پايبند بمانيم. رولف دوبلي نويسنده کتاب هنر خوب زندگي کردن مي‌گويد دنياي امروز به شدت پيچيده است. هر کدام از ما نهايتا مي‌توانيم يک بخش کوچکي از آن را بشناسيم. اگر موفق به اين کار شويم همين سکوي پرتاب ما به سمت روياهاي‌مان مي‌شود. امروزه کارها به شدت تخصصي شده است و ديگر همه‌فن‌حريف بودن نه ممکن است و نه مفيد. بلکه بايد يک زمينه تخصصي را انتخاب انتخاب کرد و تا جايي که مي‌توان به آن عمق داد.

ديگر اين‌که ما تحت تاثير ژنهايي که به ارث برده‌ايم، شخصيتي که در کودکي شکل گرفته است و همين‌طور کارهايي که در عمر خود انجام داده‌ايم توانايي‌هاي محدودي داريم. اين مهارت‌ها و توانمندي‌ها همان‌هايي است که در آن بهتر هستيم. مثلا اگر در کار با ارقام و اعداد خوب عمل مي‌کنيم کارهايي مانند حسابداري، تحليل بازار سرمايه و کار با پايگاه‌هاي داده آماري زمين بازي ما است. نياز نيست ده برابر متخصصان آن زمينه دانش و مهارت داشته باشيم. همين که بتوانيم کاري را سريعتر از رقيبان انجام دهيم يعني در آن رشته بهترين هستيم.

از آن طرف کارهاي زيادي وجود دارد که ما در آن خوب نيستيم. اين‌ها مواردي است که در خارج از دايره شايستگي ما قرار دارد. مثلا اگر نمي‌توانيد روي زمين صاف بر روي يک خط راه برويد بهتر است فکر استادي در رقص يا قهرماني در ورزش را از سر خود بيرون کنيد. نياز نيست خود را براي نقاط ضعف‌تان سرزنش کنيد. حتي مي‌توانيد برحسب علاقه و تفنن به آن‌ها بپردازيد ولي نبايد منبع درآمد شما باشند.

شناخت دايره شايستگي و ماندن در آن فوايد زيادي براي ما دارد. اولين آن منفعت مالي است. در کار خود بهترين هستيم و بيشترين درآمد را مي‌توانيم از آن کسب کنيم. دوم اين‌که با انجام آن احساس ارزشمندي و استادي مي‌کنيم. اين منبعي بزرگ براي رضايت دروني ما است. سوم اين‌که در زندگي سردرگم نيستيم و به راحتي مي‌توانيم پيشنهادهاي وسوسه‌کننده از زمينه‌هاي ديگر را رد کنيم. پاسخ مثبت به اين پيشنهادها اشتباه است چون مهارتها از حوزه‌اي به حوزه ديگر منتقل نمي‌شود و نتيجه کار حداکثر معمولي خواهد بود.

چه طور دايره شايستگي‌هايمان را بشناسيم؟ متاسفانه اين کاري سخت و مستلزم صرف زمان زياد است. با جستجوي اينترنتي و فهرست مشاغل به دست نمي‌آيد. نيازمند شناخت خوبي از خود و توانمندي‌هاي خود است و عميق شدن با وسواس فکري در کارهايي است که انجام مي‌دهيم. ولي هرچقدر زمان ببرد ارزشش را دارد.