زندگی آگاهانه: كاهش نگراني

حسين زيرراهي- مدرس مهارتهاي زندگي

مغز ما انسانها دستگاه توليدكننده نگراني است و اين كار را هم بي‌وفقه  در تمام مدت عمر به صورت شبانه روز انجام مي‌دهد، حتي در زماني كه خواب هستيم. دليل آن هم اين است كه اصلي‌ترين وظيفه مغز زنده نگه داشتن ما است و براي اين كار مرتب در حال اسكن محيط براي شناسايي خطرها و دوري كردن از آن است. اين مكانيسمي حياتي است كه باعث بقاي نسل انسان و پيشرفت آن شده است.

واكنش طبيعي ما نسبت به نگراني‌هايمان به چند روش انجام مي‌شود. گاهي با آن يكي مي‌شويم و در نگراني‌هاي خود غرق مي‌شويم. زماني تلاش مي‌كنيم از آن فرار يا آن را فراموش كنيم. گاهي هم به جنگ آن مي رويم. البته خيلي از كتابهاي خودياري و مدرسان انگيزشي هم با روشهاي تلقين و مثبت‌انديشي به مخاطبان خود شيوه‌هاي غلبه بر نگراني را آموزش مي‌دهند که تفاوتي با اين روش‌ها ندارد. بگذاريد با مثالي آن را روشن‌تر كنيم. فرض كنيد شما نگرانيد از كارتان اخراج شويد، بيمار شويد، اتفاقي براي خانواده‌تان بيافتد، ماشين‌تان خراب شود، بي پول شويد يا دارايي‌تان از دستتان برود.

در روش سنتي شما با يکي از اين روشها با نگراني‌تان مقابله مي‌کنيد: جنگيدن: اينها افكار احمقانه است و هيچ اتفاقي قرار نيست بيافتد. فراموشي، شايد به الكل، مواد مخدر و تفريحات بي‌رويه روي بياوريد كه به مشكلات فكر نكنيد. جايگزيني، سعي مي‌كنيد به چيزي غير از اين موضوع فكر كنيد مثلا به خاطرات خوش گذشته يا خيالبافي در مورد موفقيت‌هاي آينده. بي‌خيالي، مرتب تكرار كنيد كه دنيا ارزش ناراحتي و غم ندارد. مثبت انديشي، زندگي زيباست و همه اتفاقات خوب در انتظار من هستند. متاسفانه اين روشها هيچ كدام موثر نمي‌شود. چون هرچه بيشتر به نگراني‌هاي‌مان بي‌توجهي كنيم بعدا به صورت فوراني در جاي ديگري بيرون مي‌زند. بقول دكتر راس هريس نويسنده کتاب «تله شادماني» سركوب افكار مزاحم مانند نگه داشتن يك توپ زير آب است. به محض اين كه دستتان خسته شد با سرعت به بيرون مي‌پرد.

در عوض در روانشناسي توصيه مي‌شود كه به جاي همه اين كارها به آن فكر يا نگراني توجه شود. به افكارتان گوش كنيد و ببينيد براي چه چيزي نگران يا ناراحت است. يك روش خوب نوشتن نگراني‌ها است. براي هر موضوعي كه نگران هستيد آن را يادداشت كنيد. گاهي دليل نگراني‌مان را فراموش مي‌كنيم و فقط اثر آن روي ما باقي مي‌ماند. به همين دليل هم وقتي شروع به نوشتن فهرست نگراني‌ها مي‌كنيم از اين كه خيلي وقتها براي مسائلي كم اهميت و پيش پا افتاده نگران هستيم تعجب مي‌كنيم. بنابراين بد نيست هر روز چند دقيقه را به نوشتن فهرست نگراني‌هاي خود اختصاص داده و اين كار را به عادت تبديل كنيد. براي راحتي مي‌توانيد آن را دسته‌بندي كرد. مثلا نگراني‌     در مورد: محيط كار؛ اعضاي خانواده؛ سلامتي خود؛ به انجام رساندن كارهاي روزمره و آينده زندگي خود و خانواده. روش ديگر انجام كار عميق است. وقتي در كار خود غرق مي‌شويم بيشتر توجه‌مان به آن كار اختصاص داده مي‌شود و به مسائل ديگر فكر نمي‌كنيم. خستگي ناشي از آن هم باعث مي‌شود خواب راحت‌تري داشته باشيم.

(نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1059)