زندگی آگاهانه: رضايت از زندگي

حسين زيرراهي - مدرس مهارتهاي زندگي

شايد بتوان گفت هيچ موضوعي به اندازه يادگيري روشهاي شادزيستي در بين مردم طرفدار ندارد. حتي موضوع جذاب موفقيت هم به اين اندازه خواهان ندارد. چون افراد پا به سن گذشته يا كساني كه به موفقيتي نسبي در زندگي دست يافته‌اند در جستجوي موفقيت نيستند. ولي از نوجوان 15 ساله گرفته تا افراد دم مرگ دوست دارند روشهايي براي بالا بردن ميزان رضايت و شادي در زندگي ياد بگيرند. اين واقعيت نشانگر اين است كه زندگي انسان بصورت کلي شاد و رضايت بخش نيست. نتيجه تحقيقات هم اين موضوع را اثبات كرده است: ما تقريبا 70 درصد از زمان عمرمان شاد نيستيم. نير ايال نويسنده كتاب "مديريت توجه" چهار دليل براي عدم رضايت ما از زندگي بر مي‌شمارد: ملالت، منفي‌نگري، نشخوار ذهني و سازگاري با لذت.

ما انسانها به محض اينكه كاري براي انجام دادن نداشته باشيم حوصله‌مان سر مي‌رود. به دنبال آن هم سعي مي‌كنيم به لذتهاي زودگذر روي بياوريم. نتيجه اينكه بيشتر 25 وبسايت اول كشور امريكا روشهايي به مردم عرضه مي‌كنند تا از ملالت فرار كنند. موضوعاتي مانند اخبار، شايعات سلبريتي ها يا تعاملهاي كوتاه با ديگران.

عامل دوم يعني منفي‌نگري هم بصورت غريزي با ما است. چيزهاي منفي بيشتر به چشممان مي‌آيد، خاطرات بد را راحتتر از خوب به ياد مي‌آوريم و كلا ترجيح مي‌دهيم ديدي منفي داشته باشيم تا مثبت. اين ويژگي تاثير تكاملي در بقاي ما دارد. چون هرچند چيزهاي مثبت دلپذيرند ولي اين دوري از منفي‌ها است كه ما را زنده نگه مي‌دارد.

نشخوار ذهني تمايل به فكر کردن در مورد تجربه‌هاي ناخوشايند است. اشتباهاتي كه قبلا انجام داده‌ايم و در نتيجه آن ضرر و زيانهايي ديده‌ايم، يا تفاوت بين آنچه مي‌خواسته‌ايم و آنچه بدست آورده‌ايم باعث مي‌شود مرتب آنرا در ذهن خود مرور كنيم. کارکرد نشخوار ذهني هم براي ما اين است که اشتباهاتمان را تكرار نكنيم و از تجربه‌هاي ناخوشايند در آينده جلوگيري كنيم. ولي حالمان را هم بد مي‌کند.

سازگاري با لذت به قول ايال از بقيه بي‌رحم‌تر است. چون خوشايند‌ترين لذتهاي ما را بعد از مدت كمي به چيزي عادي و بي‌مزه تبديل مي‌كند. رويايي‌ترين عشقها، لذت بخش‌ترين تفريحات، لاكچري‌ترين خانه‌ها، ماشين‌ها، هواپيماي شخصي و خلاصه بزرگترين آرزوهاي انسان خيلي زود برايش عادي و حتي بي‌معني مي‌شود. البته اين عامل هم مانند سه‌تاي ديگر مزيتي تكاملي است. چون باعث مي‌شود انسان به دنبال هدفهاي جديد باشد. نارضايتي ناشي از اين عوامل حالت پيشفرض ذهن ما است و اگر نبود شايد نسل انسان منقرض شده بود. در عوض مسبب پيشرفتهاي ما و همينطور خطاهاي ما است. ميل سيري‌ناپذير ما به بيشتر باعث شده است فناوريهايي اختراع كنيم كه دنيا را به آنچه اكنون مي‌بينيم تبديل كند. در نتيجه واقعا بد نيست كه احساس بدي داريم چون اين چيزي است كه انتخاب طبيعي در وجود ما گذاشته است و همزمان باعث بقا و پيشرفت ما است. بايد اين اين فكر غلط را كنار بگذاريم كه اگر شاد نيستيم زندگي عادي نداريم. بلكه دقيقا برعكس است. دانستن آن باعث مي‌شود از تلاش بيهوده براي جستجوي شادي و رضايت هميشگي دست برداريم. ضمن اينكه موتور محرکه پيشرفت و موفقيت ما در زندگي است.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1058)