محمدرضا تاجیک:

پاشنه آشیل اصلاح‌طلبی را اصلاح‌طلبان کاذب و دروغین می‌دانم

تنها الهه مرگ می‌تواند برخی را از صحنه قدرت و سیاست حذف کند تا مجالی برای نقش‌آفرینی جوانان فراهم شود

محمدرضا تاجیک در گفت‌وگو با «آرمان»:

سهم‌خواهی دموکراتیک‌ترین کنش سیاسی است

حمید شجاعی: بسیار آرام و شمرده سخن گفت و از اینکه بسیاری از اصلاح‌طلبان از گفتمان اصلاح‌طلبی فقط نام آن را یدک می‌کشند، ناراحت بود. می‌گفت بخشی از اصلاح‌طلبان بر ساحت اصلاح‌طلبی نشسته و جریان گسترده اصلاح‌طلبی را در بازی قدرت خلاصه کرده‌اند. با مطرح شدن مباحث این‌روزها، از ترکیب «سهم‌خواهی» برآشفته می‌شود و این امر را حق بدیهی هر جریانی می‌داند. در عرصه سیاسی نمی‌توان برخی تنگ‌نظری‌ها را تحمل کرد، به این دلیل روشن که شیرینی پیروزی‌ها را از بین می‌برد. جریان اصلاحات جریان نوپایی نیست که خود را مدیون اشخاص و احزاب بداند. اعتدالیون هم اگر اکنون نام و نشانی دارند از قبل حمایت کل جریان اصلاحات از آنهاست. البته در این راستا تعامل میان دولت و اصلاح‌طلبان ضروری است. هما‌ن‌طور که اصلاح‌طلبان روحانی را از خود می‌دانند و او نیز در مقاطع مختلف بر ارتباط متقابل با اصلاح‌طلبان تاکید داشته است. اما انتظارات برآورده نشد. گرچه این‌روزها موضوع انتخاب شهردار هم بسیار مهم است و باید دید شرایط شورای شهر چگونه رقم خواهد خورد. برای بررسی اوضاع سیاسی کشور، اصلاح‌طلبان، تعامل دولت با اصلاح‌طلبان و شورای شهر، محمدرضا تاجیک، تحلیلگر سیاسی و فعال سیاسی اصلاح‌طلب، با «آرمان» گفت‌وگو کرده است که بخش اول آن را در ادامه را می‌خوانید.

انتخابات اخیر از یک منظر عرصه‌ فقدان گفتمان‌هاست. نه‌تنها در فرایند انتخابات کنونی ما گفتمان خاصی شکل نمی‌گیرد، بلکه حتی ارزش‌افزوده گفتمانی- مفهومی هم به وجود نمی‌آید. این حرف درباره تمامی طرف‌های انتخاباتی صدق می‌کند. ما شاهد غیبت کامل مفاهیم نو، ایده‌های نو و گفتمان‌های به‌روزشده هستیم...

محمدرضا تاجیک: اصولگرایان دنبال انتحار سیاسی در مقابل روحانی‌اند

بابک شاکر : روحانی نباید تصویر کند که امضای منشور حقوق شهروندی به منزله اعطای حقی به شهروندان می باشد بلکه تلاش نماید آن را به صورت یک گفتمان جاری در ساختار قدرت نهادینه کند و از این فرصت بدست آمده نهایت استفاده و بهره را ببرد. این نظریه بسیار مهم است که در اثر ...

وقتی من نشریه‌ای دارم و پولم از جایی می‌آید، دل‌نگرانی ندارم بخرند یا نخرند. دو، سه‌ هزار تا چاپ می‌کنم و برای نهادهایی می‌فرستم و برگشت هم برگشت. مهم نیست. اطلاعات دست‌اول هم می‌گیرم، رانت اطلاعاتی بلای بزرگ برای کشور ما است. هنوز پرونده دست بازپرس است و قاضی و ...

از ابتدای دهه 1370 ما فرایندی اجتماعی را آغاز کرده ایم که در آن دیگر نه تنها همه افراد در ایران پسا انقلابی متولد می شوند، بلکه جامعه ما در موقعیت  پس از دوره نخست بحرانی انقلاب و جنگ که در همه انقلاب های  بزرگ دیده می شود و خصوصیت آن  فشار و انقباض اجتماعی است، پا به جهان گذاشته  و زندگی می کنند. این نسل ها یعنی متولدین  سال های 1370 و بعد، امروز اکثریت مطلق فعال و آینده جامعه ما را تشکیل می دهند چون تمام جوانان و نوجوانان بین 15 تا 25 سال را در بر می گیرند.

مرتضی رضائی: قابل پیش بینی است با بر سر کار ماندن لاریجانی در مجلس، جریان اصولگرایی با تشدد آرا مواجه شده و زمینه برای چند کاندیدایی آن ها در انتخابات پیش روی ریاست جمهوری فراهم شود. اما به نظر نمی رسد که پارلمان بتواند کار موثری برای آینده ایران در این رویکرد به سرانجام برساند. این پارلمان تن به روزمرگی سیاسی خواهد داد و صرفا در فضاهایی که از بیرون از پارلمان برای آن مجاز اعلام شده...

دچار این توهم شویم که انتخابات نیز مانند فضای مجازی است و همه چیز پشت کامپیوتر یا داخل موبایل ها رقم می خورد! نه! واقعیت این است که باید روز جمعه شناسنامه و کارت ملی مان -که اسناد ایرانی بودن مان هستند- را برداریم و پای صندوق های رأی برویم و "واقعاً رأی دهیم". بعد از پایان انتخابات، آرزوهایمان را نخواهند شمرد، "برگه های رأی" مان را خواهند شمرد...

در یکی از خیابان‌های خوب تهران توقف کردم. وارد آپارتمانی شدم که چیدمان بخش اعظم آن کتاب و تابلوهای نقاشی بود. تا چشم کار می‌کرد، کتاب دیده می‌شد. یک تابلوی بزرگ نقاشی هم از یک خانواده بالای شومینه نصب شده بود و میز کاری که کنار یک پنجره دلباز قرار داشت. گفت‌وگو را با مراد ثقفی، مدیرمسئول نشریه «گفت‌وگو» آغاز کردیم؛ نشریه‌ای که به تبع تفکرات مدیرمسئول خود، ته‌مایه‌های چپی دارد و به مباحث روشنفکری دراین‌باره می‌پردازد. اما بحث ما درباره تبیین هویت اصلاح‌طلبی بود. در میانه‌های مصاحبه، بحثمان تقریبا به چالش کشیده شد، از آنجا که او معتقد بود اصلاح‌طلبان هنوز مبانی تفکری چپ را یدک می‌کشند. این چالش بر سر تحقق مبانی سوسیالیسم یا تفکرات راست در ایران ادامه یافت. اگرچه همه این مباحث را به اجبار نیمه‌کاره رها کردم؛ چون زمان لازم برای هرکدام از مباحث در آن مجال فراهم نبود. جانمایه سخنان او تعریف عدالت بود، به‌مثابه یکی از راهکارهای تدقیق هویت اصلاح‌طلبی. بااین‌حال صحبت از کلی‌گویی و نقد آنچه حاکم است؛ فراتر نرفت. مصاحبه که تمام شد من را دعوت کرد تا به «پیج» خرید از دست‌فروشان در اینستاگرام بپیوندم. یاد چپ‌هایی افتادم که از طبقه بورژوازی برخاستند: مانند سلف صالحشان انگلس؛ آنها که داعیه طرفداری از پرولتاریا را داشتند. 
ماحصل این گفت‌وگو را در پی می‌خوانید. 

کافی است پیامی در تلگرام دست‌به‌دست شود تا خیلی سریع تبدیل شود به خبر. گاهی‌اوقات حجم تأثیرگذاری برخی پیام‌ها تا حدی است که حتی رسانه‌های حرفه‌ای نیز تحت‌تأثیر آن قرار می‌گیرند. نمونه چنین موردی ماجرای کشیدن بخیه چانه پسربچه اصفهانی بود. داستان از یک پیام تلگرامی آغاز و آن‌قدر دامنه‌دار شد که رسانه‌ها هم بی‌آنکه به اندازه کافی در مورد واقعیت ماجرا تحقیق کنند اقدام به انتشار آن کردند و البته بعد معلوم شد ماجرا به شیوه‌ای که روایت شده، نبوده است. با «محمدمهدی فرقانی»، رئیس دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، در مورد ابزارهای ارتباطی نوین و تأثیر آن بر فعالیت حرفه‌ای روزنامه‌نگاران گفت‌وگو کرده‌ایم:

تحصن غیرقانونی آنها که مخالف برجام بودند، پایان یافت، اما این پایانی بر تحرکات گروه‌های تندرو نخواهد بود؛ چراکه آنها هم‌زمان با روی‌کارآمدن دولت روحانی، حساسیت مضاعفی به موضوعات سیاست خارجی پیدا کردند؛ آن‌قدر که با هر حرکت تیم سیاست خارجی، به خیابان می‌ریزند و شعار می‌دهند. گاهی هم در سفارت سابق آمریکا نشست برگزار می‌كنند. با ابراهیم اصغرزاده، یکی از دانشجویانی که روزگاری از دیوار همین سفارت بالا رفته؛ به گفت‌وگو نشستم، دانشجویی که عضوی از جمعی بود یكی از ستون‌پایه‌های سیاست خارجی ایران پس از انقلاب بود و در زمان خود پشتیبانی خیایانی مردم را هم پشت سر داشت. حالا بعد از ٣٧ سال عده‌ای قصد دارند در هر مناسبتی سیاست خارجی را خیابانی و از آن حرکت انقلابی گرته‌برداری کنند. گروهی که دیدگاه‌شان در سیاست خارجی در آخرین انتخابات تنها پشتیبانی چهار میلیون نفر را برانگیخت، درصدد تحمیل نظر خود به اکثریت هستند. بااین‌حال ابراهیم اصغرزاده معتقد است اگر دولت راهبرد مشخصی برای تثبیت دستاوردهای توافق هسته‌ای نداشته باشد، بازی را خواهد باخت. او می‌گوید: تردید نکنید امکان بازگشت ورژن‌های گوناگون پوپولیسم وجود دارد؛ یعنی این‌گونه نیست که بگوییم با انتخابات ٩٢ از پوپولیسم احمدی‌نژادی یک گسست قطعی داشته‌ایم و دیگر به آن تن نخواهیم داد. 

یونس قیصی زاده

برآورده‌کردن مطالبات گروه‌های مختلف و اقلیتها، از وعده‌های حسن روحانی بود؛ روحانی برای تحقق وعده‌هایش حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی یونسی را به‌عنوان دستیار ویژه در امور اقلیت‌ها و اقوام معرفی کرد. بخش عمده‌ای از خواست‌های اقوام و اقلیت‌های ایرانی، بی‌دلیل، تبدیل به «تابو» شده‌اند. وزیر اطلاعات دوران اصلاحات، کسی که از فرآیند «تابو»‌سازی‌ها آگاه است و بهترین راه برای مقابله با آن را می‌داند، بهترین گزینه رییس‌جمهوری برای عمل به یکی از وعده‌های انتخاباتی‌اش بود. علی یونسی معتقد است دولت یازدهم تا همین جای کار هم، قدم‌های بلندی در برآورده‌کردن مطالبات اقوام و اقلیت‌ها برداشته؛ اما به‌دلیل گسترده‌بودن مسایل  است که این اقدامات هنوز به خوبی قابل لمس نیست. دستیار ویژه رییس‌جمهوری یک وظیفه مهم دیگر نیز دارد و آن، مقابله با تندروی‌هاست. او معتقد است باید در دو جبهه با تندروی ‌جنگید، در داخل با آنهایی که با ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی علیه مصالح ملی گام برمی‌دارند و در منطقه با کسانی که نان از قِبَل تندروی وخشونت می‌خورند. 

محمد امین گنبدی پور : از بررسی و بازخوانی شعار نوشته های معترضین واضح بود که این اعتراضات نه از جنس فرهنگی و اعتراض به برگزاری کنسرت گروه لیان، بلکه بیشتر معطوف به مسایل سیاسی و دستاویزی برای سیاه نمایی و مختل نمودن فعالیت های دولت می باشد. در واقع اهداف تجمع کنندگان را از نوع خواسته ها و شعارهایشان می توان درک کرد..

حدود ٣هفته پس از مرگ مرتضی پاشایی، خواننده پاپ ٤نفر از جامعه‌شناسان و محققان حوزه مطالعات فرهنگی و اجتماعی گردهم آمدند تا پیامدهای اجتماعی و فرهنگی مرگ او را بررسی و تحلیلی جامعه‌شناختی درباره پدیده «مرتضی پاشایی» ارایه کنند. نشستی که در آن تحلیل‌ها و دیدگاه‌های متفاوت و بعضا حتی متضاد با...

آرمان- سعيد سيف: «سخت بر این باورم که اصلاحات به حکم طبیعت و ماهیت خود، زنده به آن است که آرام نگیرد، موجی است که آرامش آن در عدم آن است. اما این نهاد ناآرام ما را به عبور از بزرگان خود فرا نمی‌خواند. همین‌جا باید یادآور شوم که بزرگی این بزرگان نیز در گرو عدم عبور آنان از کوچکان (نسل دوم و سوم)و همراهی و همسویی و همنوایی با آنان است». اين را تئوريسين نواصلاح‌طلبي دكتر محمدرضا تاجيك مي‌گويد، نواصلاح‌طلبي، اصلاح اصلاحات، اصلاحات خط سوم، بازخواني اصلاحات همه اينها تعريف اصلاح‌طلبي در عصر جمهوري پنجم است، و اتفاقا معني و مفهوم همه آنها يكي است. عصر دكتر حسن روحاني همان جمهوري پنجم است كه اصلاح‌طلبان تصميم گرفتند با توجه به شرايط موجود اصلاح‌طلبي را تعريف كنند. با توجه به نياز روز و داشته‌هايشان. دكتر محمدرضا تاجيك معتقد است تمام اين تعريف‌ها در ذيل خاتمي تعريف مي‌شود. مشروح مصاحبه اين استاد دانشگاه با آرمان در ذيل آمده است: 

 نیروهای اصلاح‌طلب از تاکتیک‌ها و راهبردهای متفاوتی برای رسیدن به هدفشان استفاده می‌کنند. هدف محوری شخصیت‌ها، احزاب و نهادهای مدنی اصلاح‌طلب درجامعه مدنی ایران ازسال 1376 تاکنون (1393) توسعه همه‌جانبه (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) با اولویت دادن به توسعه سیاسی بوده است. ..

آرمان- احسان انصاری: «نواصلاح گرایی»یا «اصلاح اصلاحات»؛ این تعبیری است که به تازگی در بین برخی از تئوریسن‌های برجسته جنبش اصلاح‌طلبی ایران مطرح شده است. شاید در نگاه اول به نظر برسد جریان اصلاح طلبی که از بدو پیدایش خود تاکنون که قریب به هفده سال از آن می‌گذرد درهیچ برهه از عمر خود رنگ آرامش و فرصت بازاندیشی و «نو شدن» خود را به‌دلیل برخی تنگ‌نظری‌ها نداشته است چگونه قصد دارد وارد فاز شبه پست مدرنیستی «نواصلاح‌طلبی» با ویژگی‌های بین‌المللی شود.اما با کمی تأمل ودگر اندیشی در صیرورت زمان، می‌توان به پاسخ‌های مختلفی برای چرایی این گفتمان در فضای کنونی ایران امروز رسید. جایی که دکترمحمد رضا تاجیک که یکی از هواداران و پیشگامان «نو اصلاح طلبی» در ایران به شمار می‌رود با تأکید بر دغدغه نسل چهارم انقلاب دراین باره تصریح می‌کند:« نسل امروز ما خسته و ملول از جریان‌ها و گفتمان‌های مرسوم و مألوف جامعه، از یکسو و با مواجهه با نحله‌ها و مکاتب و نظام‌های اندیشگی گوناگون و نیز با آشنایی با روش‌ها و منش‌های بسیار متفاوت کنش‌ورزی اجتماعی و سیاسی، از سوی دیگر، در انتظار گشوده شدن روزنه و پنجره‌ای و وزیدن هوایی تازه است. رسالت «ما»ی اصلاح‌طلب امروز گشودن همین روزنه و پنجره است». تاجیک که دارای دکترای تحلیل گفتمان سیاسی از دانشگاه«اسکس»انگلستان است درباره پهلو زدن «نواصلاح‌طلبی»به پست مدرنیسم نیز خاطرنشان می‌کند: «نواصلاح‌طلبی مرزها و فاصله‌های صوری و شکلی میان سنت و مدرن و پست‌مدرن را فرومی‌ریزد و جایی در جغرافیای مشترک آنان که با ارزش‌ها و هنجارها و فرهنگ بومی ایرانی سازگار است، می‌ایستد. به بیان دیگر، نواصلاح‌طلبی نه عبور از سنت را ممکن و مطلوب می‌داند، نه بی‌اعتنایی به مدرنیته و پست‌مدرنیته را، و نه مسحور و محصور یکی از اینان شدن و زیست‌جهان خود بدان سپردن. نواصلاح‌گرایی با حفظ فاصله‌ انتقادی خود نسبت به این سه، تلاش می‌کند دفتری فراسوی این دفاتر بگشاید و در آن انشا و دیکته‌ خود بنویسد.در ادامه متن گفت و گوی آرمان با دکتر محمدرضا تاجیک را از نظر می‌گذرانید:

آرمان- محمدجواد صابری: وقتی با ناصر فکوهی درباره شهر، فضای شهری و انسان شهری گفت‌وگو می‌کنی، خیلی زود بحث‌ها به حوزه اندیشه وارد می‌شود. نویسنده کتاب «انسان‌شناسی شهری» که در وبگاه ایندیَن اکسپرس در کنار سیدجواد طباطبایی، بابک احمدی، موسی غنی‌نژاد و فاطمه صادقی جزو روشنفکران گفتمانی و در مقابل روشنفکران دهه‌های هفتاد و هشتاد دسته‌بندی شده است، در گفت‌وگوی مفصل با روزنامه آرمان، پیش‌نیاز شهرنشینی را دموکراسی سیاسی و اقتصادی عنوان می‌کند.

 در انتخابات خرداد 92  توده عظیمی از جوانان  برای یافتن امیدی دوباره، دکتر روحانی را با شعار تدبیر و امید انتخاب نمودند تا شاید بتوانند نقش موثری درفضای جامعه ایفا نمایند و در سایه تفکر و عقلانیت شاهد اصلاح امور باشند. قدم اول برای شکفته شدن امید، اهمیت دادن و توجه به جوانان است که با ...

حكومت پهلوي در حقيقت توسط طبقات اجتماعي سرنگون گرديد كه خود حاصل مدرنيزاسيون اقتصادي و اجتماعي بودند. طبقات مذكور هنگامي به جريان انقلاب پيوستند كه دولت ناتوان از جذب آنان به سوي خود بود. "گرين" تمامي چارچوب نظري خود را بر پايه انقلاب ايران بنيان نهاده است. او بر اين اعتقاد است كه ناتواني حزب دولتي رستاخيز در...

رهیافت مطهری فلسفی- کلامی بود و شریعتی، تاریخی- جامعه‌شناختی و متکی بر ایدئولوژی رهایی‌بخشی. خدای شریعتی، خداوند رهایی‌بخش بود که با خدای خالق و معمار و دقیق بازرگان تفاوت داشت. خدای شریعتی خدایی وجودی است که با اگزیستانس ما سروکار دارد اما خدای بازرگان چنین نیست...

 سیاست هوایی است که ما روزانه استنشاق می‌کنیم و زمینی است که بر آن گام می‌نهیم، بنابراین به‌هیچ‌وجه سیاست از ما و سرنوشت‌مان جدایی‌پذیر نیست. هر آنکه به هر بهانه‌ای، به بهانه علوم و دانش‌های دیگر یا اعراض و روی‌گردانی از مسایل سیاسی، نسبت به آن کم‌توجه باشد...

یک شکاف نسلی بین فعالین وجود دارد و موضوعی مشترک در بین اصلاح‌طلبان و اصولگرایان است که متولدین دهه 60 و 70 را به خوبی نمی‌شناسند و از خواست‌ها و نیازهای آنها بی‌خبرند. ممکن است برای آنها برنامه‌ریزی صورت دهند اما براساس خواست‌ها و نیازهای این نسل نیست. این نسل با نسل پیش...

شرایط کشور ما به‌گونه‌ای است که نباید با اتفاقات گوناگون، دچار یأس مفرط یا ذوق‌زدگی کاذب شد. اگر مشکلات معیشتی کم شود، برای مردم فرصتی فراهم می‌شود که به محدوده آزادی‌ها و حقوق خود بیندیشند. اصلاح‌طلبان باید در همه مسایل از جمله مسایل مربوط به حقوق‌بشر و احقاق سایر حقوق مردم، به دولت...

درس درباره جنبش چپ و گفتمانی است که با خودش به ایران آورد و نگاه نخبگان و جامعه روشنفکری را به غرب عوض کرد. زیباکلام درس را با این پرسش آغاز می‌کند که جذابیت تفکر چپ و حزب توده در آن زمان برای یک جامعه مذهبی چه می‌توانسته باشد؟ دانشجویان هر یک پاسخی می‌دهند تا بالاخره از لابه‌لای آنها پاسخ موردنظر زیباکلام به دست می‌آید: «توانسته بودند خود را از اتهام ضددینی بودن مبرا کنند. برای همین، این تفکر به ...

سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور اسبق ایران، ۱۵ سال بعد از پیشنهاد گفت‌وگوی تمدن‌ها از ضربه‌هایی که به این ایده وارد شد سخن گفته است. او به تلقی اشتباه بخشی از افکار عمومی جهان اشاره کرده که او را سیاستمداری پنداشتند که با طرح گفت‌وگوی تمدن‌ها،..

در بخشي از اين نامه خطاب به رييس جمهور آمده: امروز استان بوشهر در یک همراهی و همدلی مثال زدنی و با حفظ احترام به تمام نیروهای شاخص و توانمند، معتقد است مهندس اسماعیل تبادار به عنوان یکی از چهره های ماندگار مدیریتی استان، شایسته ترین و کارآمدترین گزینه جهت نمایندگیِ ...