شرق - فرزانه طهرانی: «٤٥هزارمیلیاردتومان یارانه نقدی، ٨٠هزارمیلیاردتومان حقوق و دستمزد کارمندان و ٢٥هزارمیلیاردتومان کمک برای تامین کسری حقوق بازنشستگان در طرف تعهدات دولت و ۷۰هزارمیلیاردتومان درآمد نفتی و ٨٠هزارمیلیاردتومان درآمد مالیاتی در طرف درآمدها نشان می‌دهد دولت در سال آینده با درآمدهای حاصل از نفت و مالیات تنها می‌تواند دستمزدها و یارانه‌ها را پرداخت کند و این به مفهوم آن است که دولت از سال٩٤ تبدیل می‌شود به صندوق پرداخت حقوق و دستمزد یا به بیان ساده‌تر سال از آینده عصر پایان راهبری توسعه ملی توسط دولت آغاز خواهد شد.» تحلیل محسن رنانی، کارشناس اقتصادی از آینده بازار نفت چندسال پیش یعنی دقیقا سال٨٧ در کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی ایران» به نگارش درآمده بود. در سال‌هایی که افزایش قیمت نفت، طلایی‌ترین دوران درآمدی کشور را رقم می‌زد، رنانی در کتابش که پنج نسخه از آن را به مسوولان وقت داده بود، هشدار می‌داد که این خوشحالی چندان پایدار نیست و پس از یک‌دوره افزایش قیمت نفت به بالای صددلار، افت قیمت شروع خواهد شد. امروز هم او پیش‌بینی می‌کند احتمال افزایش قیمت نفت وجود نخواهد داشت و اگر بنابر ‌وقوع شرایطی خاص مانند ایجاد ناامنی در عربستان یا اتفاقاتی از این دست هم قیمت اندکی بالا رود، این افزایش باثبات نخواهد بود. این تحلیلگر اقتصادی معتقد است قیمت‌ها به‌تدریج تا سطح بالاترین هزینه تمام‌شده تولید نفت در دنیا یعنی حدود ٣٥دلار افت خواهد داشت. استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان از سال١٣٩١ با هیچ رسانه‌ای مصاحبه نکرده است. هرچه از او در این سال‌ها می‌خوانیم، سخنرانی‌ها یا مقالات اوست. در این سال‌ها او جز درباره کتاب «اقتصاد سیاسی مناقشه اتمی» مصاحبه نکرده است و اکنون نیز موافقت می‌کند که به بهانه انتشار «نسخه کامل» همین کتاب، درباره آینده نفت و پیامدهای آن برای توسعه ایران با «شرق» به گفت‌وگو بنشیند. رنانی در ابتدا احتمال توطئه سیاسی‌بودن کاهش قیمت نفت را رد می‌کند. او معتقد است عدم کاهش تولید نفت عربستان یک سیاست بلندمدت و یک اشتباه محاسباتی کوتاه‌مدت از سوی این کشور است و در ادامه هشدار می‌دهد که شکست دولت روحانی در ساماندهی اقتصاد کشور می‌تواند به شکست در حوزه‌های دیگر نیز بینجامد و اکنون زمان برای آزمون و خطا برای کل نظام تدبیر به پایان رسیده است. در این گفت‌وگو تحلیل‌های تکان‌دهنده‌ای از او درباره اقتصاد ایران می‌شنویم که برای جلوگیری از وقوع آن تمام قوای کشور باید به‌پا خیزند و دولت را یاری کنند. محسن رنانی همچنین نابودی داعش را هدف غرب نمی‌داند و در تحلیلش به چرایی نیاز غرب به داعش اشاره می‌کند که در ادامه می‌خوانید:

اشاره: تابستان گذشته کنفرانسی در دانشگاه کیپ‌تاون با عنوان «کنفرانس برابری اجتماعی» برگزار شد و در آن فیلسوفان و نظریه‌پردازان سیاسی سخنرانی کردند. هرچند برگزارکننده کنفرانس، دپارتمان فلسفه این دانشگاه بود، اما طیف وسیعی از سخنرانان و موضوعات را دربر می‌گرفت؛ موضوعاتی از این قبیل که «برابری چیست»، «چه چیز برابری اینقدر خوب است»، «چگونه باید به برابری رسید» و نظایر آن. این کنفرانس در اصل قرار بود با اتکا به مورد خاص آفریقای‌جنوبی به وضع برابری در کشورها بپردازد، اما عمومیت بحث درباره برابری آن را برای مخاطبان دیگر کشورها نیز جذاب می‌کرد. یکی از مهم‌ترین سخنرانان این همایش جاناتان وولف، رییس دپارتمان فلسفه دانشگاه لندن بود که برای مخاطبان ایرانی نیز نامی آشناست. از وولف تاکنون، علاوه‌بر مقالاتی در مطبوعات، دوکتاب به فارسی ترجمه شده است: «چرا امروز مارکس را باید خواند» با ترجمه شهریار خواجیان و «درآمدی بر فلسفه سیاسی» با ترجمه حمید پژوهش. وولف در کتاب نخست به‌سراغ بازخوانی مارکس در قرن بیست‌و‌یکم می‌رود و می‌کوشد جاذبه تفکر مارکس را در عصر کنونی روشن کند. این کتاب برای مخاطبانی که کمتر متنی از مارکس خوانده‌اند، می‌تواند مقدمه‌ای برای ورود به جهان فکری مهم‌ترین فیلسوف ١٥٠سال گذشته باشد؛ درعین‌حال که برای خواننده حرفه‌ای آثار مارکس نیز جذابیت دارد. اما او در کتاب دوم، «درآمدی بر فلسفه سیاسی»، به تاریخ پردامنه فلسفه سیاسی پرداخته است. هدف او، انتخاب و گزینش مجموعه‌ای از بحث‌های برجسته فلسفه سیاسی است که وولف آنها را جزو پرجاذبه‌ترین کوشش‌های به‌عمل‌آمده در سراسر تاریخ فلسفه می‌داند. قصد او نگارش تاریخ منظم فلسفه سیاسی نیست. او قصد و روش کتاب را اینگونه شرح می‌دهد: «موضوع را با زنجیره‌ای از مسایل به‌هم‌پیوسته و دستبرد به گنجینه‌های فلسفه سیاسی در جست‌وجوی پاسخ‌ها و دیدگاه‌ها کاویدم. اغلب از سده‌ها (و گاه هزاره‌ها) درگذشته‌ام تا به کاوش اندیشه‌برانگیزترین متن‌های مربوط به مهم‌ترین موضوعات بپردازم یا گمان می‌کنم که چنین کرده‌ام.»آنچه در پی می‌آید، گفت‌وگوی اختصاصی «شرق» با جاناتان وولف است که همزمان با حضور او در کنفرانس برابری اجتماعی در کیپ‌تاون صورت گرفته است. در ضمن در این‌صفحه یادداشت دکترجورج هال مسوول برگزاری کنفرانس برابری اجتماعی نیز می‌آید که به‌طور اختصاصی برای «شرق» نوشته است و در آن به ارایه گزارش مختصری از مباحث مطرح‌شده در دوروز هم‌اندیشی فیلسوفان و نظریه‌پردازان عدالت اجتماعی می‌پردازد.

محمد دیناروند: حال که تمامی نیروهای استان در حال تکاپو برای سفر ریاست محترم جمهور می باشند کدام اراده ای می خواهد با متشنج کردن فضا و دو دسته نمودن مردم فهیم از آب گل آلود صیدی برای منافع گروهی خود داشته باشد. امروز زمان مطالبه خواسته های به حق شهروندان و رفع کاستی های موجود در عرصه های مختلف و جمع بندی مطلوب برای تحقق این مطالبات ...

نحوه صدور مجوز اجرای کنسرت «لیان» در بوشهر پس از 16 سال / پاسخ شریفیان به شائبه اجرای کنسرت «لیان» در ماه صفر پارسال در سوئد / محرم امسال در مالزی به اجرا و معرفی موسیقی سوگواری بوشهر پرداختم /  از مسئولان بوشهر برای حمایت از موسیقی بوشهر متشکرم / علت لغو کنسرت گروه «لیان» در روزهای 13 و 14 ...

تجمع این گروه که برخی حاضران به آنها لقب «دلواپسان» بوشهر دادند، مانع ورود افراد به سالن شد تا اینکه ماموران نیروی انتظامی وارد گفتگو با آنها شدند، اما این افراد با ادعای اینکه شئونات اسلامی در این برنامه و اجراهای قبلی لیان رعایت نمی شود، حاضر به پایان دادن به این بی قانونی نشدند، موضوعی که باعث تاخیر کنسرت در ساعت ۱۹ شد، اما با تدبیر استانداری و ورود قاطع نیروی انتظامی، متفرق کردن این افراد...

حماسه حق پرست : بی تردید هر گونه بی حرمتی به راویان موسیقی بوشهر، هتک حریم و حرمت زادگاه مدنی همگان یعنی بوشهر عزیز است... پس نی انبان و نی جفتی و خیام و چوپی و شکی و شپ را پاس می داریم همان گونه که دمام ها را و واحدها را یاریگریم و متعهد در حفظ حرمت و قدرشناسی ...

جامعه حقوقی و اساتید استان بوشهر ضمن تشکر از زحمات بی شائبه مسئولین خدوم از دستگاه قضایی استدعا دارد با مداقه در مصادیق مجرمانه اصحاب فتنه در جهت تحقق عدالت علوی تسریع فرموده و از مسئولین اجرایی کشور و استان نیز خواهشمند است از ورود فعالین فتنه در بدنه دولت اجتناب نموده و اجازه ندهیم ساحت مقدس دولت تدبیر و امید آلوده به لکه ننگین فتنه شود.

تبادار با اشاره به دست هايي كه در صدد برهم زدن انسجام ميان اصلاح طلبان است، تاكيد كرد: برخي دانسته و يا ندانسته عامل و ابزار تفرقه و انشقاق شده اند كه اصلاح طلبان اصيل و ريشه دار كه دل در گرو مردم و نظام دارند با درك صحيح  از شرايط موجود، بايد انسجام ميان خود را حفظ نمايند و از هرگونه حركتي كه منجر به جدايي و تفرقه شود پرهيز كنند...

هنجارها، گاه اجباري هستند؛ و عمل نكردن به آنها يا رفتار نكردن به آنها براساس اين نوع هنجارها، زمينه‌هاي مجازات را به همراه دارد. از اين‌رو هنجارهاي اجباري، داراي ضمانت اجرايي هستند. در اين حالت است كه پاداش‌ها و مجازات‌ها به‌عنوان دو اصل موجود و قدرت سخت به ميدان عمل اجتماعي مي‌آيند...

آرمان– فائزه عباسی: بی‌پروا سخن می‌گوید و تنها حق و حقیقت است که برایش اهمیت دارد. او که چند سال در قامت وزیر بهداشت در کابینه دولت اصلاحات به کشور خدمت کرد حال در جایگاه نماینده ملت، لباس خدمت به تن کرده است تا مردم بدانند افراد بیدار همیشه بیدار هستند. تنها دقایقی سخن گفتن با مسعود پزشکیان کافی است تا پی بریم قلب پر از دردی دارد که درمانش را اصلاح امور می‌داند. «آرمان» با این نماینده مجلس نهم به گفت‌وگو نشست و از طرح امر به معروف و نهی از منکر گرفته تا انتخابات و ترکیب مجلس آینده، دیدگاه و ارزیابی‌های او را جویا شد. مسعود پزشکیان انتقاداتی به طرح امر به معروف و نهی از منکر داشت و می‌گفت «غافل شدن از مسائل مهم و پرداختن به موضوعات کوچک‌ و ایرادگرفتن از شکل لباس و قیافه بعید است بتواند موفقیتی در راه اصلاح به‌دست آورد». او همچنین در رابطه با مبارزه با مفاسد اقتصادی مشکل را سیستمی می‌داند. آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح این گفت‌وگو است: 

بیشتر صحنه های نمایش از پیش تعیین شده اند و در این نظر ساختارگرایی در آرا وی هویدا می شود . وی معتقد است که کنشگران بیشتر می کوشند که تصویر آرمانی از خود ارائه دهند و برخی از امور همانند کارهای کثیف ، لذات پنهانی و خطاها را پنهان می کنند...

بچه‌های پیش از دهه‌های80 و 90 احتمالا تصور چندانی از تک‌فرزندی ندارند؛ به‌خصوص بچه‌های دهه60 که مقارن با سیاست‌های افزایش جمعیت بودند. اما در حال حاضر، یک بررسی اجمالی در یک کلاس درس می‌تواند جمعیتی قابل‌توجه از کودکان تک‌فرزند به دست دهد. به نظر می‌رسد حالا دیگر بچه‌ها به تک‌فرزندها با تعجب نگاه نمی‌کنند و این پدیده بخشی از سبک زندگی افراد شده است. با «امید علی‌احمدی»، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد در مورد پیامدهای تک‌فرزندی در جامعه گفت‌وگو کرده‌ایم:

یونس قیصی زاده

ميزان سرمايه اجتماعي در هر گروه يا جامعه‌اي نشان دهنده ميزان اعتماد افراد به يكديگر است. همچنين وجود ميزان قابل قبولي از سرمايه ‌اجتماعي موجب تسهيل كنش‌هاي اجتماعي مي‌شود، به طوري كه در مواقع بحراني مي‌توان براي حل مشكلات از سرمايه ‌اجتماعي به عنوان اصلي‌ترين منبع حل مشكلات و اصلاح فرآيندهاي موجود سود برد. از اين‌ رو شناسايي عوامل موثر در تقويت يا تضعيف سرمايه اجتماعي اهميت...

نهم آبان ماه سال جاری خبری بر روی خروجی پایگاه های خبری استان قرار گرفت که مردم فرهنگ دوست شهرستان دشتی را در بُهت و حیرت فرو برد. خبری که حکایت از انتصاب سرپرست نمایندگی فرهنگ و ارشاد اسلامی شهر کاکی داشت. کسی که تا پیش از این هیچ گونه سابقه فرهنگی نداشت. این انتصاب موجب موجی از اعتراضات شدید افکار عمومی و اصحاب فرهنگ و هنر شهرستان دشتی...

زمانی که سرمایه‌اجتماعی به حد کافی وجود داشته باشد و جامعه در مسیر توسعه گام بردارد، این جامعه دارای بسیاری از شاخص‌های لازم نظیر شاخص عدالت می‌شود. زیر شاخص‌های عدالت، شامل سلامت روان، سلامت جسم و سلامت اجتماعی است و همه آنها در کنار هم باعث افزایش امنیت می‌شود. ...

 راهبردهاي سياسي بر‌اساس «داشته‌ها و نداشته‌ها»، «ضعف‌ها و قدرت‌ها» اتخاذ و تدوين مي‌شوند و بر همين اساس داراي پارامتر نسبي بودن هستند. نسبي بودن راهبردها به اين معناست كه هر راهبردي در واقعيت خود تناقضات و نارسايي‌هاي متعددي دارد و چنين نيست كه راهبردها، به مثابه الگوهاي نظري كامل و جامع، فاقد اشكال و تناقض باشند و راهبردهايي كه تا اين حد بي‌اشكال هستند، چنان انتزاعي مي‌شوند كه كاربرد اجرايي نخواهند داشت.

قدیمی ترین نشانه های بدست آمده از سکونت در سرزمین بوشهر، به عهد عیلامی و تمدن بین النهرین برمی گردد. در زمان مادها در آغاز سده هشتم قبل از میلاد سرزمین بوشهر جزء یکی از ایالت های...

موسوی به توجه استاندار بوشهر به جوانگرایی در عرصه مدیریت‌های استان اشاره کرد و افزود: توصیه استاندار این بود که بخشداران باید کمتر از 38 سال و تحصیلکرده و نیروی وزارت کشور باشند و ما بر این اساس آقای علی مردانلو را که فوق لیسانس علوم سیاسی و از کارشناسان ارزشمند استانداری بود را برای سمت بخشداری آبپخش انتخاب کردیم.

يكي از ضعف‌هاي ‌بزرگ سياستمداران ما بيگانگي با مفهوم افكار عمومي است. يعني فكر مي‌كنند همين كه معني لغوي كلمه را مي‌دانند عمق آن را هم مي‌شناسند، در حالي كه افكار عمومي گرچه همواره وجود داشته اما امروزه يك پديده مدرن و محصول ارتباطات است. مساله افكار عمومي فقط يك مساله جامعه‌شناختي نيست يك مقوله انديشگي هم هست

يكي از دلايلي كه به افكارعمومي در دنيا اهميت داده مي‌شود همين است كه معتقدند اگر بتوان افكارعمومي را نسبت به موضوعي كه رخ داده است، قانع كرد اين جزو پرونده‌هاي مختومه مي‌شود. يك‌سري تضادها و پرونده‌هاي مختومه نشده مي‌تواند افكارعمومي را به گونه‌يي شكل دهد كه ديگر نتوان آن را مديريت كرد

فرزانه طهرانی: وقتی از فرشاد مومنی، دکترای اقتصاد در خصوص ضرورت‌ احیای سازمان مدیریت می‌پرسم موکدا عنوان می‌کند در شرایط کنونی ایران برای معنادارشدن علم، قانون و برنامه که راه نجات کشور هستند هیچ‌چیزی حیاتی‌تر از طراحی یک برنامه ملی مبارزه با فساد نیست. اگرچه او از مدافعان سرسخت احیای سازمان مدیریت است اما این امر را بدون انجام چنین پیش‌زمینه و زیرساختی بیهوده می‌داند. به عقیده او دولت 16ماه طلایی را از دست داد. با این حال دولت از این پس باید با نشست‌های تخصصی که درباره جزییات احیا با کارشناسان برگزار می‌کند؛ سازمانی به دور از رانت و روابط خاص ایجاد کند. کانون‌های سرنوشت‌ساز و حیاتی توزیع رانت پنج‌کانون است. بررسی‌های این کارکشته علم اقتصاد که در دانشگاه علامه‌طباطبایی عضو هیات علمی است این مساله را نشان می‌دهد. اما به گفته مومنی اگر برای آنها تمهیداتی اندیشیده شود در یک دوره زمانی کمتر از 10سال بیش از 65درصد از این فساد سیستمی که در ایران علیه توسعه فعال است؛ قابل‌مهار خواهد بود. نگاهی تاریخی به سازمان مدیریت کشور و عملکرد آن در دوره‌های اوج و فرود درآمدهای نفتی را در گفت‌وگوی «شرق» با فرشاد مومنی، کارشناس اقتصادی می‌خوانید.

به مناسبت۲۹ آبان سالروز درگذشت شاعر بوشهری ایران زمین منوچهر آتشی

تمام روزنامه‌نگاران ایرانی که روزی‌روزگاری دانشجوی دانشکده علوم ارتباطات دانشکده علامه طباطبایی بودند گزارش‌نویسی را از جزوه چشم عقاب او یاد گرفته‌اند و صدای بمی که می‌خواند: «از نایین که 250کیلومتر در جهت شمال‌شرقی دور شوی و ده‌ها دوراهی و سه‌راهی بی‌تابلو را پشت‌سر بگذاری به جندق می‌رسی، در حالی که مدام دلهره داشته‌ای که اگر ماشین از رفتن ماند چه خواهی کرد. در جایی که توفان شن به فاصله چندساعت، تپه‌ای را از زمین می‌کند، مسافری را با خاک مومیایی می‌کند و آبادی‌ای را به فراموشگاه تاریخ می‌سپارد، تک‌درختی می‌تواند نشان از زندگی باشد حتی بوته خاری یا نهال تاغی... .»

آمار و اخبار منتشرشده از چهارگوشه دنیا، حکایت از کاهش تیراژ و تعداد مخاطبان رسانه‌های کاغذی و چاپی در برابر رسانه‌های اینترنتی و دیجیتالی دارد. بهار امسال در ایران سه‌روزنامه در حال انتشار تهران‌امروز، خبر و تابناک، بنابه گفته مدیرانشان به دلیل مشکلات مالی و عدم‌توانایی تهیه کاغذ از انتشار بازمانده و خودخواسته تولیدشان متوقف شد.

بیشتر جهان ما درگیر اینجا و اکنون هستند و توجه بسیار اندکی به آنچه پیش‌تر رخ داده و آنچه که پیش‌رو است معطوف می‌شود: بسیاری از افراد بیشتر به حقوق آخر ماه توجه می‌کنند؛ بسیاری از مدیران بر گزارش عملکرد سه‌ماهه یا شش‌ماهه خود تمرکز دارند؛ بسیاری از سیاستمداران بر دور بعدی انتخابات متمرکزند تا بر نسل بعدی؛ بسیاری از دولت‌ها توجهشان به جایگاه فعلی کشور در جهان است در حالی که فراموش می‌کنند همگی ساکن یک کره‌زمین هستیم. اقتصاددانان هم نگران تعادل‌های مکتبی هستند نه زندگی آسیب‌دیدگان.

شرق: در یکی از روزهای خلوت دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه صنعتی‌شریف، میهمان دکتر مسعود نیلی شدیم تا یکی از دست‌اندرکاران تهیه بسته خروج از رکود، درباره مهم‌ترین اقدام یک‌سال اخیر دولت در حوزه اقتصاد، سخن بگوید. صحبت از کارهای موسسه نیاوران شروع شد و مشاور رییس‌جمهور، آمادگی خود را برای گسترش ارتباط و نزدیکی بین نحله‌های مختلف اقتصاد ایران از طریق موسسه مذکور را بیان کرد. در طول مصاحبه هم دایم از همکاری و همسویی و همدلی تهیه‌کنندگان بسته سخن گفت و در فراز پایانی، منتقدان خود را به گفت‌وگو و هم‌اندیشی پیرامون مسایل و سیاست‌های اقتصادی کشور دعوت کرد. باید دید این فراخوان به فرصتی برای نزدیکی دیدگاه‌های اقتصاددانان ایران تبدیل می‌شود یا برگ دیگری به پرونده قطور حسرت‌ها می‌افزاید.

آرمان- احسان انصاری: «احمدی‌نژاد بازی خطرناکی با اقتصاد ایران کرد». این جمله کلیدی گفت‌وگوی ما با دکتر محمد خوش‌چهره، اقتصاددان برجسته کشور بود. خوش‌چهره اما به این جمله بسنده نکرد و با هشدار به دولت آقای روحانی عنوان کرد: «دولت یازدهم حق اشتباه و تکرار اشتباهات گذشته را ندارد». خوش‌چهره درباره اینکه برخی وی را از حامیان احمدی‌نژاد می‌دانستند نیز توضیح داد: «به‌صرف اینکه بنده در یک مناظره تلویزیونی به نیابت از احمدی‌نژاد شرکت کردم، نمی‌توان بنده را از حامیان ایشان خطاب کرد.ما زمانی که احمدی‌نژاد عنوان می‌کرد قصد دارد ارزش‌ها و آرمان‌های انقلاب را پیگیری کند، از وی حمایت کردیم اما زمانی که متوجه شدیم در عمل درجهت خلاف شعارهای خود پیش می‌رود، در اوج دوستی از او جدا شدیم». در ادامه ماحصل گفت‌وگوی آرمان با دکتر محمد خوش‌چهره را از نظر می‌گذرانید.

اگر بخواهیم یک مثلث از رباعی سرایی و دو بیتی سرایی در تاریخ ادبیات ترسیم کنیم در کنار عمر خیام و بابا طاهر همدانی، ضلع سوم را باید فایز دشتی محسوب کنیم بدون شک ...

توسعه نیازمند اندیشه های نو و تازه است .شناسایی و استفاده مناسب از این ظرفیت‌ها نیازمند انجام کار کارشناسی و تحقیق و پژوهش و همچنین ترسیم یک برنامه و سند چشم انداز است که این مهم به دست جوانان دانشگاهی وتشکیل کمیته های تخصصی و بهره گیری از نخبگان استانی استان میسر می گردد...

كشور در طول هشت سال گذشته بايد در مسير توسعه و رشد قرار مي‌گرفت اما متاسفانه تورم لجام گسيخته‌يي حاكم شد به طوري كه رشد منفي به شش درصد در سال‌هاي پاياني رسيد، وجود فسادهاي بزرگ در همان مقطع، پس از آن اختلاس سه هزار ميلياردي، فساد بزرگ در تامين اجتماعي و بانك مركزي خود گواه ضربه به كشور بود...

علی باباچاهی: من آتشی را در شعر امروز ایران زیر عنوان « نوآفرین ها» قرار می دهم و نوآفرینی را صفت شاعرانی می دانم که در حرکتی جمعی، به تفاوت و تشخص فردی شعرشان اهمیت می دهند. از طرفی این شاعران، میانه ی خوبی با آوانگاردها دارند و از تأیید و ستایش آن ها دریغ نمی کنند...

شرق: «پنج اقلیم حضور» عنوان آخرین کتاب داریوش شایگان به زبان فارسی است که درباره خصلت شاعرانگی ایرانیان است. به بهانه انتشار این کتاب، همراه با محمدمنصور هاشمی در یک عصر پاییزی میهمان او بودیم. گفت‌وگوی ما در خانه داریوش شایگان برگزار شد؛ خانه‌ای مدرن، با وجوهی که به میهمان می‌فهماند این‌«جا» خانه‌ کسی است که با تمام اصالت و البته وجوه مدرن زندگی‌اش، هویت شرقی - از هند تا ایران - دغدغه اصلی اوست، نظیر آنچه در آثارش نیز مشهود است. شایگان آنچه در این کتاب آمده را صرفا حاصل نگاهی از بیرون عنوان می‌کند و تاکید دارد دعوی هیچ‌گونه ارزش‌ داوری را نداشته و تنها کوشیده شاعرانگی ایرانیان را آنطور که هست نشان دهد. او در این کتاب می‌کوشد از خلال بررسی «فردوسی، خیام، مولوی، سعدی و حافظ» ارتباط ایرانیان را با شاعرانشان پدیده‌ای به‌غایت استثنایی و یگانه نشان دهد. هرچند این پدیده را در عین حال مانع تفکر آزاد و جهش تفکر ابتکاری آنان می‌داند. شایگان در این کتاب با استفاده از اصطلاح «زمان حضور»، فردوسی را مظهر اوج حماسی می‌داند که در آن پهلوانان تراژدی‌های شاهنامه به انسان کامل بدل می‌شوند. خیام را مظهر تعارض در نبوغ ایرانی، مولانا را نمودی از تکامل سنت عرفانی، سعدی را نمونه اعلای «پایدیا»ی یونانی و نهایتا حافظ را تلاقی‌گاه ازل و ابد معرفی می‌کند. او که از آثار آغازین خود همواره دغدغه بازیابی هویت شرقی در برابر انسان غربی را داشته این‌بار به خصلت شاعرانگی ایرانیان می‌پردازد که به باور او نظیری در غرب ندارد. او با تاکید بر اینکه ما همچنان در زمان شاعرانمان زندگی‌ می‌کنیم و هنوز نتوانسته‌ایم از زمان آنها خارج شویم، ایرانیان را معاصر شاعرانشان می‌داند، یعنی عکس آنچه به قول او در غرب اتفاق افتاده است. از این‌رو، ارتباط ایرانیان با شاعران‌ و ادبیات کلاسیکشان را با فرم «عبادی» و مواجهه غربی‌ها با ادبیات و تاریخشان را برخوردی تحقیقاتی و انتقادی معرفی می‌کند. شایگان معتقد است به دلیل همدلی و همجواری فکری ایرانیان با این شاعران و همچنین به علت پاسخ‌هایی که آنها برای تمام پرسش‌های ما دارند، حضور شاعران بزرگ در عین حال که گنجینه فکری و خاطره قومی ایرانیان است، امکان طرح مساله جدید را نیز مسدود کرده. از این منظر، ایرانیان را تا حدی اسطوره‌زده یا افسون‌زده‌ می‌داند. به باور او این ایده‌ها ضمن اینکه زیبا هستند، در عین حال به ذهن ایرانی اجازه نمی‌دهند از گردونه آنها خارج شوند. در آخر تاکید دارد «فراموش نکنید این کتاب به هیچ پرسشی پاسخ نمی‌دهد بلکه تنهاوتنها توصیفی از یک مواجهه است و البته طرح یک مساله».