حماسه حق‌پرست: موسيقي بوشهر؛ خود به تنهايي مي‌تواند پنجره اي گشاده رو به درياي فرهنگ و هنر باشد تا با تابيدن نور و نوا و سازها و آوازهايش، ديرينگيِ يک تاريخ را واگويه کند! چه؛ بوشهر، به راستي شهرِ موسيقي است و چشم انداز ِ جهان موسيقي نيز هم توانست باشد! حضور بزرگان ملي و جهاني در موسيقي بوشهر و موسيقي بوشهر، تحقيقات و پژوهش‌ها و جستار موسيقايي...

ماندگاري فرهنگ و آيين‌هاي بوشهر با فستيوال کوچه

شاهين بهرام نژاد

ما چند دوست و رفيق بوديم که دغدغه‌هاي‌مان فرهنگ و آيين‌هاي بوشهر بود، در چند سال پيش هسته اين کار را بنيان گذاشتيم و دو دوره را برگزار کرديم و بعد از آن شرايط کرونا پيش آمد و وقفه افتاد، امسال هم تلاش دوستان باعث شد که دوباره اين فستيوال برگزار شود.

آن قدر که ما از تولد تا مرگ‌مان، در بزم و رزم‌مان، در سوگ و در سورمان و... آيين داريم و در مناسبت‌هاي مختلف اين آيين‌ها به شکل بسيار زيبايي به عنوان يک ميراث معنوي برگزار مي‌شود، بيم اين مي‌رود که براي نسل‌هاي جديد و تازه‌مان ناشناخته بماند و فرسايش پيدا کند. جرقه برگزاري فستيوال کوچه از اين جا شروع شد و گفتيم براي ماندگاري اين فرهنگ و آيين‌ها چه کار کنيم؟ اين شد که به اين نتيجه رسيديم که فستيوال کوچه را برگزار کنيم.

فرهنگ يک حيطه بسيار گسترده است از پوشش، خوارک، آيين و حتي لهجه، قصه‌ها و حتي آدم‌هاي يک جا و به چيز خاصي منحصر نمي‌شود. در جشنواره کوچه سعي شد تا به چند مولفه‌هاي مختلف فرهنگ بوشهر و اقوام پرداخته شود.

قصه کوتاه

عزّتو

شاهرخ تنگسيري

غنو جُلَتي با زغال رو ديوار خونه ي خداکرم  يه قلب گُتي مي کشيد و با دستخطي  که چپي از  خط  احمدسياه  نبيد يه بُردش مي نوشت عزت يه بُرد ديگه ش مي نوشت غني.  هرروز صبح گه خداکرم قبل از اين که زن هاي همسايه قدم تو کيچه بذارن و قصد دروازه کنن مي اومد و با افتوه و جارو پَنگي  نقاشي  غنو رو  ديوار  مي‌شست و با خوش مي‌گفت: لعنت بر شيطون حرومزاده آخرش خين ايي تيله سگ تو گردن مو مي افته، بخدا اگه دسم بيافتي کل کلت مي‌کنم .

قصه خداکرم و زنش عزتو ديم درازن، عزتو سي ساله دختر آخري و بقولا ته تغاري ابرام قصاب اُبوداني بيد که تو لين هفت احمدآباد زندگي مي‌کرد، حاصل دو تا ازدواجش يه درزن دختر و يه پسرمعلول بيد که سالم صداش ميزدن.  يازده تا از دختراش فرستاده بيد خونه بخت، دستِ  ايي آخري هم نهاد تو دست  خداکرم  که همسن و سال خودِ ابرام قصاب بيد. عزتو  با دلالي ميشتي زهرا و ننهِ جاسم عربو  با  شپ و کل سوارِ سماچ حاج مالک از اُبودان اوردنش خوردي سيفو.  خداکرم  از چهار تا زن قبليش که دوتاش مرده بيدن و دوتاشون طلاق داده بيد بچه نساخته بيد و بقول ميشتي زهرا : «خداکرم  اجاقش کور بيد». عزتو قشنگ بيد ولي قلدر و با لهجه اُبوداني با همسايه ها حرف ميزد و هميشه موقع عرض اندام تکيه کلامش مي‌گفت «مو دختر ابرام قصابم»، يعني که حساب دستون بياد با کي طرفين.  غنو مث آدم شوپر زده صورتش قلپيده بيد، قدش کوتاه و تا بگي زورش زياد بيد. پشت سرش ايقد پهن بيد که از بچگي سيش مي‌گفتن غنو جُلّتي.

هميچي از روزي شروع شد که خداکرم دم دروازه سفارش غنو کرده بيد بياد خونه شون بدنه و کف آب انبار و حوض بشوره تا زمستون اوو بارون ذخيره کنه، عزتو يه مجمعي صبحونه مفصل مياره جلو غنو و يه قيلون برازجوني چاق مي‌کنه و چندتا فرق قيلون  مي‌کشه و ديدش هُف ميکنه تو  صورت غنو که چيش تو چيشش نشسته، ني قيلون ميده دس غنو و ميگه بکش که چاقن،  او هم مث خر کيف مي‌کنه که بالاخره يه نفر حساب آدم اوردش،  حالا  غنو کجا مي بيني، ديگه شاهين تو آسمونم حريف پر و بالش نبيد و يکجا صد دل  عاشق و دلباخته‌ي عزتِ خداکرم ِاز هميچي بي خبر ميشه. عزتو جذابيت خاصي داشت، حرف زدنش تو دل مي نشست و خيليا که دستشون ازش کوتاه بيد ديرا دير هلاکش بيدن.  يه سر شو تا صبح خداکرم  پشت در سرا کمين نشست که مچ غنو بگيره و حسابش بيله کف دسش ولي خبري از  غنو نشد، دم دماي صبح پيرمرد پلک چيشش دوام نيورد و همونجا پشت در  سرا رو  سکوني تنير کنار حبانه ي شکسته خسته و رسه خووش برده بيد. مطابق هر روز رفت در باز کرد، تا چيشش ري ديوار افتاد ديد تا قلب و دستخط غنو رو ديوارن. وا حسينم خداکرم کجا مي‌بيني،  کاردش مي‌زدي تُپِ خيني ازش چکه نمي‌کرد، با صداي بلند که همه کيچه و محل بفهمن  داد مي‌زد: «اگه سر لش بگيرمت  مث مُشک تشت مي‌زنم که از استخونات  زغال بليط  عمل بياد». ولي خوشم مي‌فهميد رو در رو حريف  مچ سفت غنو نمي‌شه.

شوي که خداکرم کمين آخر نهاد و عزمش سي خلاص کردن غنو جزم کرد پس در سرا قايم شد وسه تا سر قيلون پشت هم ديد کرد. به محض شنيدن صداي  خش خش زغال رو ديوار دستش دور تنگ قيلون حلقه کرد و در سرا هُمبار باز کرد و از پشت سر  شلال سر غنو  کرد که غرق عشق بازي با اسم عزتو بيد. به گمون خوش ديگه از شر  غنو  خلاص شد.  غنو مشکال خين و مث مرغ سر بريده تو خين خوش مي پلکيد و بوا بوا مي‌کرد. خداکرم بازداشت کردن. عزتو رفت زندان شهرباني ملاقات خداکرم و سي محض دلداريش با همو لهجه اُبوداني روش کرد طرف خداکرم و گفت : «دوتا قطره اشک نذر خواجه خضر کردم غنو چيش واز کنه و از بيمارستان مرخص بشه رو پاي خودش ويسه». خداکرم (با تشر) گفت: «اگه ده مرتبه ديگه رو پاش ويسه  ده تا تُنگ قيلون ديگه خرجش مي‌کنم  توهم ايقد از چيشات ولخرجي نکن زن، اشک حرمت داره سي هرچيز و هرکسي نبايد سرازيرش کني».

غنو سه ماه تموم مث ميت  رو تخت بيمارستان بي‌هوش و حواص افتاده بيد.  تا روزي که با بُنگِ  اذون سحر مسجد فيل چيش واز کرد، غنو هيچ کس و هيچ چيزي يادش نمي‌اومد،  حتي راه خونه خوشونم نمي‌فهميد کجان ولي پاش که از بيمارستان نهاد بيرون يه راست رفت سمت خونه خدا کرم،  تو روز روشن و جلو چيش تموم آدماي کيچه با زغال يه قلب گتي کشيد و وسطش يه تيري رد کرد، زيرش نوشت يا مرگ يا عزتو. غنو با ايي حرکتش سي همه ثابت کرد ديوونه‌وار دلبسته عزتوون با ايکه مي‌فهميد شوهرداره.

برخلاف تمام قوانين نوشته شده بشر عنصر عشق بي مرزترين و سقفش لايتناهي ترين عنصر پيدا و پنهان بشرن. کيمياي عشق غالب بر تمام عناصر طبيعتن. در واقع مغز انسانها با پيش فرض عشق قادر به فرمان دادن به  ديگر اندامهاشه. اگر هيچ معجزه‌اي در دنيا پايه عقلي و علمي نداشته باشه محاله کسي منکر  معجزه عشق بشه چون که همه موجودات زنده عالم شانس يکبار تجربه‌ش دارن. شايد تنها رشته پيوند غنو به دنيا در عالم سکرات عشق و دلباختگي عميق و يک طرفه به عزّتو بيد. 

جنازه غنو سه روز بعد با يه مرگ مشکوک قبل از غروب افتو روبرو تل عاشقون از دل  دريا اومد بالا . رسوايي عشق نافرجام غنو به اينجا ختم شد که خداکرم از دست نيش و کنايه مردم شهر و محل  مجبور به طلاق عزتو  شد. يه روز صبح گه ساک و چمدون عزتو تو دستش گرفت و رفت سمت گاراژ  اتوميهن، عزتو با چيش اشکبار و يه عالمه حرف و حديث ناحقِ ساخته و پرداخته مردم رو صندلي اتوبوس نشست و بال چادرش رو تموم صورتش کشيد و سي هميشه از بوشهر و خداکرم خداحافظي کرد. هميطور که اتوبوس داشت از خيابوناي شهر خارج مي شد عزتو از  پشت شيشه اتوبوس با چشم خوش ميديد که رو تموم ديواراي شهر نقاشي يه قلب تير خورده و اختصار دوتا اسمه که بي صاحب بجا مونده.

(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و ششم، شماره 1068)

مونا عليخواه: هميشه و درهمه حال، هم‌کلام شدن با پدر براي من لبِ خاموش مي‌طلبيد و من هميشه منتظرِ دريافت نگاه و پيامِ پدر بودم... در اين خموشيِ «مولانا»وار، «خموشيد، خموشيد، خموشي دمِ مرگ است/ هم از زندگي است اينک، ز خاموش نفيريد»، اينطور صدايش مي‌زديم: «پدر». در سال‌هاي اخير که فاصله بين من و او، از بوشهر تا آمستردام، هر روز بيشتر و بيشتر مي‌شد، اين بي‌صدايي دلتنگ‌ترم مي‌کرد...

 گلايه ما اين است که مردم بيايند کنسرت را ببينند و اگر لايق بوديم حمايت کنند بجاي اين‌که پول‌هاي سنگين پرداخت کنند و بروند موسيقي پلي بک که توسط 90 درصد گروه‌هاي پاپ اجرا مي‌شود و فقط مي‌شود اسمش را گذاشت کلاه برداري. بيايند از ما که صادقانه و کاملا زنده داريم فعاليت مي‌کنيم و کنسرت اجرا مي‌کنيم با ادعا قوي و تمام تلاش‌مان را کرده‌ايم که بي‌نقص باشد، حمايت کنند..

دکتر يونس قيصي ‌زاده: اين روزها گشت و گذار در فضاي مجازي زياد است و با وقت گذراندن در اين فضا شايد بشود دوستان خوبي هم پيدا کرد، اما مهم اين است که با دوستان خود ارتباط فيزيکي داشته باشيد و همديگر را ببينيد، چرا که ممکن است خيلي از اين دوستي‌هاي مجازي فريب باشد.ين دوست‌ها را مي‌توان در فرهنگسراها، کلاس‌ها و دوره‌ها، ورزشگاه‌ها و باشگاه‌ها، کافه‌ها و جشن‌ها، تورهاي گردشگري و...

دکتر محسن قيصي‌ زاده : زبان ديرپاي فارسي شناسنامه‌ي ما ايرانيان است، تنه‌ي اصلي هويت ماست، ريشه در فرهنگ و تمدن و زيست ما دارد و به عنوان نقطه‌ي اشتراک بين قوميت‌هاي کشور و حتي فراتر از مرزها در حوزه‌ي نفوذ تمدن فرهنگي ايران، همبستگي مي‌آفريند. اين‌چنين است که شخصيت‌هاي فرهنگي و ادبي از آذربايجان تا سيستان و از خوزستان تا خراسان و حتي از افغانستان تا تاجيکستان و... بر نقش بي‌بديل و غيرجايگزين اين زبان تأکيد دارند...

در اين شماره نسيم جنوب با توجه به نقش و جايگاه شادروان رضا ماهيني که از نسل دوران طلائي فوتبال بوشهر بود،  به طور ويژه  و از زواياي مختلف، پذيراي مطالب و سوگنامه دوستان و هم‌بازي‌ها و ورزش‌نويسان بويم، تا اداي احترامي کرده باشيم به ورزشکاراني که با وجود محروميت وکمبودها، خاطرات زيبا و به ياد ماندني را براي مردم بوشهر رقم زدند...

محسن شريفيان:خاطره جالب ديگر هم مصاحبه با وزير وقت فرهنگ و ارشاد اسلامي دکتر مهاجراني بود که به جنجال کشيده شد! هم من نوجوان بودم و مثل هميشه صراحت...

 مردم گناهي ندارند؛ اين هم نشانه خوبي و بزرگ منشي بوشهريها است. بوشهريها در گذشته باندبازي نداشتند، هرچند نشانه هايي از آن کم کم شاهد هستيم! بدون باند و عضويت در مافياي قدرت نمي توان رشد کرد و يک بوشهري هرگز سرسپرده نيست! شايد اگر دنبال گناه بوشهري مي گرديد همين نداشتن سرسپردگي و آزادمنشي بوشهري است! بوشهري هرگز زير بار زور نمي رود و حرفش را رک و روشن مي گويد. هرگز براي رسيدن به جايگاهي چاپلوسي نمي کند. مال و دارايي و دنياپرستي و ... هرگز يک بوشهري را  اسير خود نمي سازد....

حماسه حق پرست: این که دمّام، با کُدامین غُراب و بوم ِ شراع ِ بَرکشیده ای یا با کدام کَپتان کشتی آهنین و با چند صد اسب بخار از آن سوی زنگبار و ملیوار و بومیان ِ کُدام پهنه از درازای قاره ای دیگر و دقیقا در چه زمانی به بندر بوشهر رسید و در خانه و کاشانه ی سرنشینان ِ غیربومی سُکنا گزیده در محلات مجاور و چسبیده به ساحل و آبی ِ دریا و البته دم ِ دست ترین نقطه به تجارتخانه های شهر جای خوش کرد برای وقت و زمانی مناسب؛ چندان محل مجادله و موضوع مباحثه ی این نوشتار نیست!... 

سعید درگی: با باز شدن درب کلاس یکباره سکوت شد، آقای ناظم بود و شخصی ناشناس، ناظم که آشنا بود پس همه سرها به ‌سوی ناشناس چرخید و بر چهره‌اش خیره ماند. ایشان آقای آتشی هستند دبیر زبان شما!  ناظم این را گفت وکلاس را ترک کرد. بعدها فهمیدم که خودش هم نمی‌دانست چه کس را معرفی نموده است!..

حسین حشمتی: خطای مهم تر یکی دیگر از نامزدها، وعده پرداخت یارانه به چند میلیون نفر از هموطنان آن هم ازمحل وجوه کسر شده از چند میلیون نفر دیگر که به زعم وعده دهنده جزء اقشار مرفه جامعه محسوب می شوند و گویا  فراموش کرده بود که این  بحث در زمان برقراری آن یارانه مطرح گردید ولی چون مورد اعتراض مردم قرار گرفت دولت وقت ناچار شد...

 فرق بین روحانی و کسی مانند احمدی‌نژاد این است که احمدی‌نژاد تحریم‌های سیاسی و اقتصادی را کاغذپاره می‌داند و روحانی تمام انرژی خود و دستگاه دیپلماسی خارجی خود را صرف رفع این تحریم‌ها می‌کند تا باری از دوش این مردم بینوا برداشته شود. بنابراین، مشارکت در انتخابات و رأی‌دادن به پروسه اصلاحات...

بوشهر که نام لیان تاریخ کهن و دیرپای این سرزمین را به یاد ما می آورد از مراکز مهم تمدن ایلامی و سپس هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی به شمار می رفت و توانست در همه این ادوار، جایگاه تاریخی خود را حفظ کند. این دروازه بزرگ دریایی ایران به مناسبت موقعیت سیاسی ـ جغرافیایی ویژه و ...

پارک جنگلی چاه کوتاه با قدمتی 40 ساله، پارک بسیار زیبایی است که به زیستگاه گونه های گیاهی – درختی مناطق کویری و حاره ای و گونه های پرندگان ساحلی تبدیل شده است. مسیرهای بسیار زیبایی در دل این پارک جنگلی احداث شده است که از میان درختان کویری عبور می کند. آواز پرندگان ...

دکتر محمود دهقانی: سر هر پیچ  و خمی شاگرد از رکاب بغل کامیون پائین می رفت و با سر و روی پر از گرد و خاک با چرخش دست فرمان می داد وعمه نساء کامیون را به عقب و جلو می برد و گردنه ها را پشت سر می گذاشت. راننده های مرد به او سلام می کردند و او هم در حین کلنجار با دنده وچرخاندن  فرمان کامیون در کوه و کتل، برای آن ها دست تکان میداد

جناب‌خان گرایش چپ و راست ندارد

دکتر سعید معدنی : داستان «فتیله ای ها» فرق می کند. آنها سالهاست که برنامه اجرا می کنند. زمانی که به تلویزیون آمدند، تازه سالهای نوجوانی را پشت سر گذاشته بودند و اکنون در آستانه ی میانسالی هستند. کودکان ما با آنها زندگی کرده، بزرگ شده اند و به جوانی رسیده اند و خاطرات خوب و شیرینی در ذهن خود...

مرزهاي فرهنگي موسيقي سوگواري بوشهر بسيار فراتر از حدود جغرافيايي كنوني آن است. سازها و نواختن آنها نيز بيشتر و ساده تر از قطعات آوازي، از فرهنگي به فرهنگ ديگر برده شده است. سنج و دمام، تنها قطعه ي ضربي بدون كلام در موسيقي بوشهر- نوعي پُلي ريتمي نه چندان پيچيده است كه يادگار حضور سياه پوستان آفريقايي در بوشهر مي باشد. سمبوليسم سازها و اجراي مراسم سنج و دمام نسبت به ديگر مراسم...

هیچ موهبتی بهتر از آزادی نیست. بکوشیم تا خود را از هر قید و بند غیر انسانی آزاد سازیم و این موهبت را برای همه بخواهیم نه تنها برای خود. یکدیگر را دوست داشته باشیم، به تمام انسان‌ها عشق بورزیم. فرصت‌سوزی نکنیم. فرصت‌مان بسیار اندک است، تا به خود بجنبیم پیر و ناتوان شده‌ایم و دریغاگوی جوانی و فرصت‌های از کف رفته. «غزال آرزوها را، دریغا / نمی‌گیرد کمندم، وای بر من»!...

بعد از اتمام قطعه " هله مالی" بود که سرپرست "لیان" گفت: الان وقت سوپرایز است لطفا به سالن نور بدهید..! امروز برای شما داستانی را با موسیقی تعریف می‌کنم، طبق گفته گذشتگان دختری از شهر هند در دریا گم شده و به این طرف آب‌ها آورده می‌شود. صدای آواز این دختر به گوش دریانوردان ما رسیده و از...

نظام‌گسیختگی خانواده با همسان‌گزینی حل نمی‌شود

محمدعلی بختیاری : بسیاری از ما بدلیل زشتی و خشونت فقر سیاه، نمی‌توانیم وجود آن را باور کنیم و در واقع نمی‌خواهیم که باور کنیم و گمان می‌کنیم تنها تعداد انگشت شماری در جامعه به این مشکلات گرفتارند که آن هم قابل چشم پوشی است! در حالی که اینگونه نیست و امروزه فقر و بدبختی و بیچارگی ...

رضا معتمد : آرش نیا آرام می گیرد و از این پس گوش جان  در ملکوت به آواهایی می سپارد که هر صبحدمان از دریا برمی خیزند و در کوچه پس کوچه های محله می پیچند و دستمایه سرایش روح همچنان سراینده او می شوند...

برآورده‌کردن مطالبات گروه‌های مختلف و اقلیتها، از وعده‌های حسن روحانی بود؛ روحانی برای تحقق وعده‌هایش حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی یونسی را به‌عنوان دستیار ویژه در امور اقلیت‌ها و اقوام معرفی کرد. بخش عمده‌ای از خواست‌های اقوام و اقلیت‌های ایرانی، بی‌دلیل، تبدیل به «تابو» شده‌اند. وزیر اطلاعات دوران اصلاحات، کسی که از فرآیند «تابو»‌سازی‌ها آگاه است و بهترین راه برای مقابله با آن را می‌داند، بهترین گزینه رییس‌جمهوری برای عمل به یکی از وعده‌های انتخاباتی‌اش بود. علی یونسی معتقد است دولت یازدهم تا همین جای کار هم، قدم‌های بلندی در برآورده‌کردن مطالبات اقوام و اقلیت‌ها برداشته؛ اما به‌دلیل گسترده‌بودن مسایل  است که این اقدامات هنوز به خوبی قابل لمس نیست. دستیار ویژه رییس‌جمهوری یک وظیفه مهم دیگر نیز دارد و آن، مقابله با تندروی‌هاست. او معتقد است باید در دو جبهه با تندروی ‌جنگید، در داخل با آنهایی که با ایجاد اختلاف بین شیعه و سنی علیه مصالح ملی گام برمی‌دارند و در منطقه با کسانی که نان از قِبَل تندروی وخشونت می‌خورند. 

محمد رضا ایرانی : وقتی که لوید پسرک لاغر اندام گلاسکوئی در قهوه خانه های اطراف بارانداز لندن بر روی چهار پایه ای چوبی مقصد کشتی ها را فریاد میکشید، وقتی که روبرت اگست فیلیپیس در منچستر مالالتجاره را برای حمل میطلبید و مقصد کشتی ها را با لهجه مخصوص بوشهر و با ...

دکتر عبدالرسول عمادی : ایرج شمسی زاده شاعر بهاری ماست، او بهار ما را نقاشی می کرد و تصویری ارائه می کرد که در آن هم رعد و برق و صاعقه های ترسناک جنوبی بود و هم آواز دل انگیز باران و هم چهچهه بلبلان و هم حضور دل انگیز انواع پرندگان و مسافران بهار در سرزمین کم بهار ما و هم حسرت های سال های بی...

نحوه صدور مجوز اجرای کنسرت «لیان» در بوشهر پس از 16 سال / پاسخ شریفیان به شائبه اجرای کنسرت «لیان» در ماه صفر پارسال در سوئد / محرم امسال در مالزی به اجرا و معرفی موسیقی سوگواری بوشهر پرداختم /  از مسئولان بوشهر برای حمایت از موسیقی بوشهر متشکرم / علت لغو کنسرت گروه «لیان» در روزهای 13 و 14 ...

مساله مهم دیگر در مصاحبه ادعای رقابت هاشمی با منتظری درباره تسلط بر مسند رهبری پس از امام است. وی در ادعایی عجیب و تکان‌دهنده ضمن ربط این مساله با سفر مک فارلین که صددرصد در ارتباط با تامین سلاح برای جنگ بود..

قدیمی ترین نشانه های بدست آمده از سکونت در سرزمین بوشهر، به عهد عیلامی و تمدن بین النهرین برمی گردد. در زمان مادها در آغاز سده هشتم قبل از میلاد سرزمین بوشهر جزء یکی از ایالت های...

دکتر جعفر حمیدی : اطلاعات او درباره بوشهر، خلیج فارس اعراب و شیخ نشین های خلیج فارس بی نهایت بود، به لهجه های محلی، اصطلاحات کشتیرانی، دریانوردی و امور دریایی آشنایی کامل و به زبان انگلیسی، تسلط بسیار داشت، دلش برای بوشهر می تپید آرزوی ترقی و آبادانی جنوب ایران به ویژه این منطقه بود. به دلیل دلبستگی به خلیج با بیشتر کشورهای اروپایی که حدس می زد کتابی در مورد خلیج فارس یا بوشهر در آنجاها موجود است، به...