حسين زيرراهي : نظام آموزشي ما بر اساس نظام آموزشي اروپاي قرن بيستم بنا نهاده شده است كه آن هم بر اساس نيازهاي صنعتي قرن نوزدهم طراحي شده است. خروجي چنين سيستمي دو چيز است: كارگر كارخانه و معلم براي همين نظام. ضمن اين‌كه اگر سواد خواندن و نوشتن و حساب را از آن حذف كنيم تقريبا هيچ مهارتي كه در زندگي آينده به كار دانش‌آموز..

افراد منفي چه كمكي به ما مي‌كنند؟

نسیم چنوب، حسين زيرراهي- مدرس توسعه فردي

يکي از دوستان از رفتار رواني كارمند بانكي مي‌ناليد كه قرار بود وامش را تاييد كند. مي‌گفت هر بار كه با او حرف مي‌زنم چنان خشمي سراپاي وجودم را فرا مي‌گيرد كه دلم مي‌خواهد به دو قسمت مساوي تقسيم‌اش کنم. گفتم فلاني من كه دوست تو هستم و در كنار هم تفريح مي‌كنيم و لذت مي‌بريم كه نمي‌توانم چيزي از كنترل خشم به تو ياد دهم. اين وظيفه آن كارمند بانك است. ما به صورت طبيعي تمايلي به ارتباط با آدم‌هاي منفي نداريم. دوست داريم با انسان‌هاي بافرهنگ، فرهيخته، مودب، بخشنده، مهربان و خلاصه داراي هر نوع صفت مثبت در تعامل باشيم. درعوض از انسان‌هاي خشن، بي‌ادب، خسيس، مكار، دروغگو و غيره تا جاي ممكن دوري مي‌كنيم. نخست برويم سراغ تاثير انسان‌هاي مثبت.

اولين تاثير آدم‌هاي مثبت اين است كه وقتي با آن‌ها هستيم حال بهتري داريم. يا بقول معروف از هم‌نشيني آن‌ها لذت مي‌بريم. مثلا يك آدم مؤدب هيچ‌وقت به شما توهين نمي‌كند. انسان صادق به شما دروغ نمي‌گويد. بخشنده اگر چيزي نياز داشته باشيم به ما ارزاني مي‌دارد. فرد مهربان و حامي دستمان را مي‌گيرد و ياري‌مان مي‌كند. وقتي به زندگي در ميان انسان‌هاي مثبت دقت مي‌كنيم درست مثل زمان كودكي‌مان است كه تحت پوشش حمايت خانواده قرار داشته‌ايم. اين شرايط براي بچه ايدآل است ولي براي بزرگسال سرتاسر مثبت نيست. فكر كنيد هيچ‌وقت كسي به شما توهين نكرده باشد. يا هرچه خواسته‌ايد به شما داده‌اند. چه قدر براي بدست آوردن خواسته‌هاي‌تان توان داريد؟ حال ببينيم زندگي در ميان آدم‌هاي با صفات منفي چطور است.

اگر بخواهم زندگي در ميان انسان‌هاي با صفات منفي را به چيزي تشبيه كنم شايد به گذر از يك جنگل پرخطر يا صعود به قله‌اي سخت بي‌شباهت نباشد. همه مسير پر از سختي و مشقت است ولي با هر گامي كه برمي‌داريد مقداري بر توان ذهني و جسمي شما افزوده مي‌شود. به راستي اگر در تمام عمر كمتر از گل نشنيده باشيم روحيه‌مان چطور است؟ معلوم است سوسول. با اولين توهين، تحقير يا بي‌اعتنايي دنيا روي سرمان خراب مي‌شود. چه كسي بهتر از آدم مكار و حيله‌گر مي‌تواند پيچيدگي دنيا را به ما نشان دهد؟ آن‌كه چيزي به ما نمي‌بخشد غيرمستقيم وادارمان مي‌كند خود براي رسيدن به خواسته‌هاي‌مان بجنگيم. همكاري كه دانسته‌هايش را در اختيار ما نمي‌گذارد يا مغازه‌دار همسايه كه سعي مي‌كند ما را از بازار خارج كند ناخواسته تلاش براي يادگيري و مقاومت در ماندن در آن شغل را به ما ياد مي‌دهد. همسايه فضولي كه مي‌خواهد از همه چيز ما سر در بياورد و مدام روي اعصاب ما راه مي‌رود در واقع دارد اعصاب ما را قوي‌تر مي‌كند. كساني كه تجربه زندان را داشته‌اند در جامعه خيلي از ديگران راحت‌تر زندگي مي‌كنند. چون تحمل انسان‌هاي منفي در آن‌ها بسيار بالا است.  نتيجه اين‌كه هرگز در زندگي سعي نكنيم دور و برمان را فقط از آدم‌هاي خوب پر كنيم. چون به همان اندازه به آدم‌هاي بد هم نياز داريم. آن‌ها ما را قوي‌تر مي‌كنند.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و هفتم، شماره 1079)

چالش‌هاي كوتاه مدت

حسين زيرراهي - مدرس توسعه فردي

بر اساس قانون پاركينسون مدت زمان انجام هر كاري همانقدر است كه ما براي آن در نظر مي‌گيريم. اگر براي كاري كه يك روز انجام مي‌شود يك هفته در نظر بگيريم دقيقا يك هفته به طول مي‌انجامد. حال اگر براي كاري زمان پايان در نظر نگيريم احتمال دارد هيچوقت تمام نشود. اين موضوع باعث مي‌شود خيلي از كارهايمان را نتوانيم تمام كنيم. يك روش خوب براي انجام ضربتي كارها و اتمام پروژه‌هايمان در كوتاه مدت تعريف چالشهاي كوتاه مدت براي آنها است.

دليل موثر بودن چالش‌ها اين است كه وقتي در يك دوره كوتاه خود را مجبور به انجام فقط يك كار مي‌كنيم كارهاي ديگر را كنار مي‌گذاريم و تمام تمركز و انرژي خود را بر همان كار مي‌گذاريم؛ خيلي از عادتهاي مضر مثل اتلاف وقت با گوشي، تلويزيون، هم‌نشيني‌هاي تكراري و بي‌هدف را كنار مي‌گذاريم؛ هدفي كه از آن چالش داريم به ما انرژي و انگيزه مي‌دهد؛ ضمن اينكه بخاطر زمان كم وقت‌مان را براي انجام بي‌نقص كارها به هدر نمي‌دهيم. چند زمينه كه مي‌توان براي آن چالش تعريف كرد:

چالشهاي آموزشي. شايد شما هم اين تجربه را داشته باشيد كه حافظه رايانه خود را پر از دوره‌هاي آموزشي مانند يادگيري زبان انگليسي، آموزش نرم‌افزارهاي كاري و هنري كرده‌ايد ولي هيچوقت سراغ آن نرفته‌ايد. براي اينكه بتوان يك دوره آموزشي بلند‌مدت را تمام كرد نياز به تبديل آن به عادتي روزانه يا حداكثر هفتگي است كه لازمه آن هم يادگيري ساخت عادت است. ولي راه آسانتر اين است كه شما همان دوره را بصورت حضوري يا آنلاين شركت كنيد. در اين صورت شما در چالشي قرار داريد كه مجبوريد جلسات را شركت كنيد و تمرين‌ها را هم انجام دهيد. احتمالا هزينه آن بيشتر از آموزش آفلاين است ولي به نتايج و خروجي آن مي‌ارزد.

چالش ورزشي و تندرستي. ورزش هم از مقولاتي است كه عادت آن خيلي دير ساخته مي‌شود. چون با خستگي و درد جسماني همراه است مغز با ما همراهي نمي‌كند. ولي انداختن خود در يك چالش مقطعي مي‌تواند براي ورود شروع خوبي باشد. مثلا شركت در مسابقات ورزشهاي همگاني يا همراهي با يك گروه كوه نوردي براي صعود به يك قله محلي. همين چالشهاي كوتاه مي‌تواند شما را كم‌كم به ورزشكار تبديل كند. چالش كوتاه‌مدت به شدت مناسب رژيم‌هاي غذايي تندرستي است. مثلا چالش يك هفته نخوردن قند، چالش ده روزه نخوردن گوشت و پروتئين حيواني.

چالش كتابخواني. مي‌توانيد چالشي تعريف كنيد كه به مدت يك هفته روزي يك كتاب بخوانيد. اگر كتاب قطوري داريد كه سالهاست دوست داريد بخوانيد براي خود چالشي چند روزه (بسته به حجم كتاب) تعريف كنيد و آنرا تمام كنيد. فقط بايد دوره چالش كوتاه باشد.مثلا اگر در حالت عادي فكر مي‌كنيد كتابي را در سه روز تمام مي‌كنيد اين زمان را به نصف كاهش دهيد.

خلاصه كلام اينكه اگر كاري را مدتهاست مي‌خواهيد انجام دهيد و قابل اتمام در يك دوره كوتاه است چالشي براي آن تعريف كنيد و در يك هفته يا ده روزه تمامش كنيد. بعدا كه به پشت سرتان نگاه مي‌كنيد هر كدام از اين چالش‌ها مانند فتح يك قله است.

    (هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1077)

موفقيت نه به هر قيمتي

حسين زيرراهي - مدرس توسعه فردي

موفقيت خيلي خوب است ولي به هر قيمتي خوب نيست. يكي از مشكلات ما انسان‌ها اين است كه هر کدام از يك طرف بام مي‌افتيم. عده‌اي هيچ تلاشي براي موفقيت در زندگي‌شان نمي‌کنند. برخي هم براي رسيدن به موفقيت زندگي خود را نابود مي‌كنند. در مورد روش‌هاي رسيدن به موفقيت همه جا صحبت مي‌شود. ولي تقريبا کسي در مورد آسيب‌هاي موفقيت غيرارگانيک صحبت نمي‌کند. حال ببينيم چرا رسيدن به موفقيت با هر قيمتي مي‌تواند آسيب‌رسان باشد.

انسان تمايل زيادي دارد که در هر کاري زود به نتيجه برسد. فکر مي‌کند اگر به جاي پنج يا ده سال تلاش آرام و مستمر، آن تلاش را بصورت فشرده در يك سال انجام دهد همان نتيجه بدست مي‌آيد. نتيجه اين‌كه در آن يك سال قيد همه چيز را مي‌زند؛ تفريح، استراحت، خواب، خانواده، دوستان و كلا زندگي. فارغ از اين‌كه اين روش معمولا جواب نمي‌دهد، آن‌چه در مقابل از دست مي‌دهد معمولا قابل جبران نيست. اگر موفقيت را رشد و تغيير مثبت دروني انسان تعريف كنيم، بنا بر ذات انسان و طبيعت حيات همه چيز در يك نظم آرام و تدريجي بدست مي‌آيد. مانند رشد و نمو موجودات كه با سرعتي مشخص رخ مي‌دهد و دستكاري در آن به نتايج غيرمنتظره مي‌رسد.

بنابراين حتي اگر بپذيريم كه مي‌توان با كم كردن زمان به موفقيت رسيد، باز هم آسيب‌هاي ناشي از آن را نمي‌توان حذف كرد. تمام تلاش ما براي موفقيت در زندگي در اصل براي اين است كه زندگي بهتري داشته باشيم. اگر براي رسيدن به موفقيت به زندگي آسيب بزنيم نقض غرض است.

يكي از آسيب‌هاي ناشي از تلاش زياد و فشرده از بين بردن قابليت توليد خود است. مغز و بدن حد مشخصي از فشار را مي‌تواند تحمل كند. وقتي بيش از حد به آن‌ها فشار مي‌آوريم يا نتيجه خوب نمي‌دهد يا آسيبي مي‌بيند كه بعدا قابل جبران نباشد. آسيب ديگر موفقيت به هر قيمتي، به اطرافيان است. اگر وقت كافي براي خانواده خود نگذاريم بعدا قابل جايگزين شدن نيست. والدين ما هميشه كنارمان نيستند، فرزندان ما در كودكي بايد دستشان را بگيريم و همسرمان نمي‌تواند دوري ما را به قيمت حضورمان درآينده تحمل كند.

در نتيجه اگر پروژه‌اي را شروع كرده‌ايد كه نياز به تلاش زياد و پيوسته دارد سعي كنيد بيشتر از شش ماه زندگي‌تان را براي آن تعطيل نكنيد، چون آسيب‌زننده است.

مورد آخر هم موفقيت به قيمت بدبختي ديگران است. اين را ديگر همه ما مي‌دانيم. دنيا يك سيستم بسته است و هر عملي از ما سر بزند تاثير آن بالاخره جايي به خودمان مي‌رسد. نتيجه كارهاي ما بايد براي دنيا سودمند باشد تا دنيا جاي بهتري براي خود و ديگران باشد. شايد در كوتاه‌مدت آثار مثبت يا منفي كارهايمان به ما برنگردد ولي در بلندمدت حتما برمي‌گردد.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1076)

زمستون فصل منه

حسين زيرراهي - مدرس توسعه فردي

«زمستون فصل منه» جمله‌اي است از مربي اوج موفقيت توني رابينز. منظور رابينز اين است که من مرد شرايط سخت هستم. او معتقد است شرايط سخت او را قويتر مي‌کند و باعث تمايز او از ديگران شده و بعدا هم در شرايط سخت مشابه مشکلي نخواهد داشت. اين جمله فقط براي انسان‌ها مصداق ندارد. كسب و كارها، موجودات زنده و خيلي از برساخته‌هاي انساني هم از اين قائده پيروي مي‌كنند. هر پديده‌اي كه بتواند زمستان سخت را پشت سر بگذارد در بهار بعد رشد بالايي را تجربه مي‌كند. ضمن اين‌كه در زمستان‌هاي بعدي هم مشكلي نخواهد داشت. ولي متاسفانه ما انسان‌ها بنا به طبيعت خود هميشه دنبال راحتي هستيم تا سختي. حتي كساني كه زندگي و شرايط سخت آن‌ها را تبديل به انسان‌هاي موفقي كرده است هم اين موهبت را از فرزندان خود دريغ كرده و آن‌چنان آن‌ها را در ناز و نعمت غرق مي‌كنند كه بعدا در زندگي خود توان عبور از مشكلات را ندارند.

يك تجربه شخصي. من حدودا 23 سال پيش وارد بازار كار شدم. با يك مدرك ليسانس زبان انگليسي و تقريبا هيچ مهارت ديگري. آن زمان مصادف بود با شروع اولين پروژه در پارس جنوبي به نام فاز 2 و 3. در سومين باري كه به دروازه اصلي آن به نام «گيت هفت» با نامه اداره كار مراجعه كردم بعنوان افسر ايمني در شركت هيونداي استخدام شدم. حقوق آن روز من تقريبا دو برابر يك كارمند دولت بود. در پنج سال بعد از آن هم در شركت‌هاي ايراني و خارجي با حقوق بالايي كار مي‌كردم.

اين شرايط خوب باعث شد دنبال يادگيري بيشتر يا تلاش براي ورود به عرصه ديگري نباشم. تا اين‌كه دوره ركود و تحريم و خروج شركت‌هاي خارجي از ايران شروع شد. به يك‌باره  به يك كارمند معمولي تبديل شدم كه مهارت خاصي به غير از انگليسي و كارهاي اداري نداشتم. بيكار شدم و وقتي هم كار پيدا كردم نصف حقوق دو سال پيشم را بهم پيشنهاد دادند. حداقل ده سال تلاش و ممارست لازم شد تا شرايطي مشابه روز اول را دوباره بدست بياورم. اين تجربه شخصي نتيجه ورود به بازار كار در زمان رونق و راحتي بود. البته با چاشني اشتباهات شخصي و كمي هم بدشانسي.

شبيه اين حالت مي‌تواند براي كسب و كارها هم رخ دهد. مخصوصا استارت‌آپ‌ها يا كسب‌هاي نوپا. اگر در دوره رونق اقتصادي شروع كنند خيلي زود و راحت به سود مي‌رسند. نياز به بازاريابي آنچناني ندارند و تا زماني كه شرايط خوب وجود دارد آن‌ها هم مشكلي ندارند. ولي به محض اين‌كه شرايط ركود اقتصادي و دوران سختي فرا مي‌رسد خيلي از آن‌ها توان مقاومت ندارند و از بين مي‌روند. در مقابل آن‌هايي كه در شرايط سخت شروع كرده‌اند چون با مشكلات بي‌شماري جنگيده‌اند تا بقاي خود را تضمين كنند بعدا در شرايط خوب از بقيه سبقت بلندي مي‌گيرند. ضمن اينكه در دوره‌هاي ركود بعدي هم مشكلي نخواهند داشت.

نكته نهايي اين‌كه فرصت استفاده از شرايط سخت را از دست ندهيد و از آن فرار نكنيد. اگر اولين حقوق‌تان آن‌قدر پايين است که رويتان نمي‌شود به کسي بگوييد، يا کسب و کار نوپايتان مشتري ندارد، اين نشانه خوبي است که براي رسيدن به شرايط بهتر بحنگيد و رشد کنيد.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1074)

غمگين‌ترين بخش آموزش فردي

حسين زيرراهي - مدرس توسعه فردي

غمگين‌ترين بخش آموزش رشد و توسعه فردي اين است که آنهايي که بيشترين نياز به آموزش را دارند کمترين ميل به يادگيري و رشد را نشان مي‌دهند. دقيقا برعکس در جبهه مقابل آنها که رشد بالايي داشته و زندگي موفق و شادي دارند بيشترين نياز به آموزش را حس مي‌کنند. سقراط اين موضوع را جهل فرهيخته ناميده است. او مي‌گويد من از بقيه داناترم چون به ناداني خود پي برده‌ام ولي ديگران همين‌قدر هم نمي‌دانند.

وقتي در اواخر سال 1398 تصميم گرفتم وارد عرصه آموزش موفقيت و توسعه فردي شوم سه دليل داشتم: ابتدا بخاطر خودم بود که ده‌ها سوال بي‌پاسخ در زندگي داشتم. دوم بخاطر خانواده، دوستان و نزديکانم كه مي‌توانستم آن‌چه ياد گرفته‌ام را با آن‌ها به اشتراك بگذارم، سوم كمك به مردم جامعه و کشورم. به هر حال در اين چند سال به اندازه يک کتابخانه کتاب جديد مطالعه کردم، آموزش‌هاي زيادي خريداري کردم، در دوره‌هاي مختلفي شركت كردم و تا جاي ممکن که وقتم اجازه مي‌داد براي نشر آموزش‌ها تلاش کردم. مانند همين ستون «زندگي آگاهانه» که با مساعدت نسيم جنوب عزيز تا الان بصورت مرتب مقالات کوتاه در آن منتشر مي‌شود.

در اين مدت بيشترين مراجعه را افراد رشد يافته و موفق به من داشتند. برعکس آن‌هايي‌که فکر مي‌کردم نياز به آموزش بيشتري دارند با وجود مشاوره رايگان من مراجعه‌اي نداشتند. همزباناني با هزار کيلومتر فاصله از کشور افغانستان وبسايت «بهبود من» را در گوگل پيدا كرده و بعد از استفاده از مطالب رايگان آموزشي پيام تشکر ارسال مي‌کنند، ولي براي برخي از افراد دور و برم حتي يکبار هم سوالي پيش نيامده که از من بپرسد. به نظر من اين موضوع فقط يك دليل دارد. افراد رشد‌يافته آن‌قدر براي يادگيري تجربي سختي كشيده‌اند كه قدر آموزش را مي‌دانند. ولي آدم‌هاي عادي يا از آموزش فردي خبر ندارند يا اعتقادي به آن ندارند. متاسفانه بيشتر مردم فكر مي‌كنند آموزش فقط آموزش فني است براي يافتن كار و پيشرفت شغلي.

درحاليکه آموزش‌هاي روانشناسي فردي علاوه بر اين‌كه بطور غيرمستقيم بر شغل و درآمد فرد تاثير مي‌گذارد، كيفيت زندگي او را هم بالا مي‌برد. آموزش‌هايي مانند هدف‌گذاري، برنامه‌ريزي و مديريت زمان، افزايش انگيزه، افزايش اراده و انرژي، اعتماد به نفس، عزت نفس، خودباوري، ساخت عادت، غلبه بر کاملگرايي و اهمالکاري، سرسختي، تاب‌آوري، حل مسأله و تصميم‌گيري، تفکر انتقادي، تفکر سيستمي، ارتباط موثر و ده‌ها موضوع ديگر نه فقط جيب شما را پرپول‌تر مي‌کند که لذت شما از زندگي را هم بيشتر مي‌كند. اين آموزش‌ها بر زندگي، روابط، کار و درآمد شما اثر مثبت مي‌گذارد.

در نتيجه يكي از وظايف مدرسان و مربيان رشد فردي اين است که آن‌قدر آموزش‌هاي رايگان را همه جا پخش كنند تا بالاخره به دست افراد عادي هم برسد، از آن استفاده كنند، تاثير آن را بر زندگي خود ببينند و نظرشان در مورد آموزش عوض شود. ما چه مي‌دانيم، شايد يك ويديو كوتاه، يك فايل صوتي يا مقاله‌اي كوتاه به دست كسي برسد كه همان مشكل را دارد و به اين وسيله وارد دنياي آموزش شود و راه‌حلي براي مشكلش پيدا كند.

بنابراين از شما دوست عزيز خواهش مي‌کنم هرگاه مطلبي آموزشي را مفيد تشخيص دادي براي کساني که مي‌شناسي هم ارسال کن. شايد کسي فقط به همين تلنگر نياز داشته باشد تا دنياي جديدي بر روي او باز شود.

شهرت اجتماعي ما 

حسين زيرراهي - مدرس مهارتهاي زندگي

نظر ديگران بصورت تک تک در مورد ما مهم نيست ولي نظر جمع مي‌تواند مهم باشد. حضور طولاني مدت ما در يک اجتماع (محله، محل کار، محيط آموزشي ...) باعث مي‌شود ناخودآگاه جمعي آن جامعه شهرتي براي ما انتخاب کند. ممکن است ما را منفي‌بين، شکاک، مهربان، منظم، پرکار، دقيق، بدقلق، بداخلاق، حسابگر و غيره بنامند. نکته مهم اين است که احتمال دارد همه ما را به اين صفت بشناسند و از آن خبر داشته باشند جز خودمان. دوم اينکه معمولا خرد جمعي کمتر اشتباه مي‌کند و شناختي که از ما به دست مي دهد از شناختي که خود از خود داريم دقيقتر است. به همين دليل اين شهرت يا لقب مي‌تواند عامل تاثيرگذاري در روابط و نهايتا زندگي ما باشد.

اگر شهرت داده شده مثبت يا خنثي باشد خبر خوبي است. چون نشان مي‌دهد پنچري بزرگي که قابل ديدن توسط ديگران باشد نداريم. در اين صورت اگر خودمان هم خبر داشته باشيم کمک مي‌کند در آن زمينه بهتر هم شويم. ولي اگر صفت منفي باشد مي‌تواند عواقبي برايمان داشته باشد. اين صفات در محيط‌هاي کاري و حرفه‌اي در زمان تشويق و ترفيع يا تعديل و اخراج نيرو تاثير گذار است. معمولا تصيمات مديران در مورد کارمندان يکباره و آني نيست. مانند ليواني است که قطره قطره پر مي‌شود. در نتيجه شهرت مثبت فرد، ليوان تصميم‌گيري مدير در زمان ترفيع و تشويق را پرتر مي‌کند و شهرت منفي هم ليوان تصميم‌گيري در زمان اخراج را. اگر واقعا دوست داريم در سازماني بمانيم و رشد کنيم بايد مواظب شهرت جمعي خود باشيم. البته يک استثنا هم وجود دارد. گاهي فرد به چيزي مشهور است که خود به آن واقف است و يا قابل درک براي آن اجتماع نيست. مثلا کسي که به خاطر تمرکز روي اهداف و آرمانهاي خود به عجيب و غريب يا منزوي بودن مشهور است. يا اصلا برايش مهم نيست کل آن جمع در موردش چه فکر مي‌کنند.

چرا ما به مشهورترين ويژگي خود آگاه نيستيم؟ ما بصورت طبيعي تاييدگر رفتار خود هستيم و خيلي مشکلاتمان را نمي‌بينيم. برعکس، ديگران راحت‌تر مي‌توانند عيب‌هاي ما را ببينند. اين موضوع براي همه وجود دارد. ديگر اينکه معمولا مشکل فرد به به او گفته نمي‌شود. افراد ترجيح مي‌دهند عيب شما را پيش ديگران بگويند تا خودتان. چون احتمال مي‌دهند ناراحت شده و قبول نکنيد. سوم اينکه ديگران مسئوليتي در اين موضوع ندارند و اغلب گفتن آن هم تاثيري در اصلاح فرد ندارد.

چطور بفهميم به چه چيزي مشهور هستيم؟ بهترين روش براي آگاهي از شهرت جمعي خود اين است که از اطرافيان خود بپرسيم. کساني که با ما راحت‌اند و چيزي را از ما مخفي نمي‌کنند. ضمن اينکه نزديکان بدخواه ما نيستند و وقتي آنها هم نظر جمع را تاييد کنند نشان‌دهنده اين است که مشکل واقعي است.

روش ديگر توجه به جاهايي است که جمع با ما مخالفت مي‌کند. وقتي نظر ما با جمع متفاوت است بايد به آن توجه کنيم. اگر به اين نتيجه رسيديم که حق با خودمان است و مي‌خواهيم اينطور رفتار کنيم که ديگر مشکلي وجود ندارد. در غير اين صورت بايد ببينيم چه مشکلي در ما وجود دارد که جمع را به اين نتيجه رسانده است. 

تحمل نه شنيدن

حسين زيرراهي - مدرس توسعه فردي

نقل است آلبرت اليس بنيان‌گذار رويكرد عقلاني هيجاني در روانشناسي در جواني براي اين‌كه تحمل نه شنيدن در شروع ارتباط با خانم‌ها را در خود بالا ببرد چالشي براي خود طرح كرد كه به پارك مركزي نيويورك برود و به صد خانم پيشنهاد بدهد. او اين كار را انجام داد و با اين‌كه هدفش ايجاد ارتباط نبود باز هم هيچ خانمي به او پاسخ مثبت نداد. ولي توانست با اين چالش تحمل نه شنيدن خود در ايجاد ارتباط با جنس ديگر را بالا ببرد.

تحمل نه شنيدن در کليت زندگي ما و جنبه‌هايي مانند كار، روابط، رضايت دروني و دستاوردهاي بيروني مهم است. اگر فقط يك ويژگي باشد كه بقاي ما روي كره زمين را تضمين كند همين تحمل نه شنيدن است. چون باعث مي‌شود هيچ‌وقت گرسنه يا تنگدست نمانيم. هيچ ويژگي‌اي مانند تحمل نه شنيدن ما را رشد نمي‌دهد. با شنيدن هر نه مقداري از کمرويي و ضعف شخصيتي ما کم شده و به سرسختي، روحيه، اميدواري و مصمم‌تر شدن ما اضافه مي‌شود.

نه شنيدن تجربه‌اي ناخوش است و كسي وجود ندارد كه از آن خوشحال شود. همين هم باعث مي‌شود ما كمتر خود را در موقعيتي قرار دهيم كه نه بشنويم. در نتيجه، فرار از نه شنيدن تحمل‌مان را كمتر مي‌کند و در اين چرخه مرتب نزول كنيم. ولي براي كسب دستاوردهاي ارزشمند در زندگي لازم است آن‌قدر نه بشنويم تا به بله برسيم. متاسفانه راه ديگري وجود ندارد.

امروزه مهمترين كاربرد تحمل نه شنيدن در كار فروش است. بازاريابان، ويزيتورها و فروشندگان اگر در صد پيشنهاد يك بله بشنوند فكر مي‌كنند موفق بوده‌اند. توجه داشته باشيد 99 نفر به شما نه بگويند چه حالي خواهيد داشت؟ ولي همين نه شنيدن‌ها فرد را رشد داده و بزرگ مي‌كند. متاسفانه در فرهنگ گذشته ما به اين خصلت پوست‌کلفتي مي‌گفتند که بار منفي داشت. شايد دليل آن اين بود كه اين نه را به خود مي‌گرفتند. در حالي‌كه شما در هر موردي كه نه مي‌شنويد جوابي است براي همان پيشنهاد نه هيچ چيز ديگر در وجود شما. حتي اگر پيشنهاد شما رابطه باشد فرد مقابل فقط به رابطه با شما پاسخ منفي داده است نه شخصيت شما. كسي كه توانايي نه شنيدنش پايين باشد در واقع به نوعي از نازکي رواني دچار است. ريشه آن هم به اين باور برمي‌گردد كه انتظار دارد دنيا در مقابل خواسته‌هاي او بله بگوييد. در حالي‌كه واقعيت دنيا چنين نيست. دنيا هيچ دين يا بدهي به ما ندارد و معمولا هم پاسخش منفي است. ولي اگر اين واقعيت را بپذيرد مي‌تواند آن‌قدر درخواست كند تا تا به پاسخ مثبت برسد. به قول استاد سخن سعدي: بلندي از آن يافت كو پست شد / در نيستي كوفت تا هست شد.

خوشبختانه بالا بردن تحمل نه شنيدن هيچ فرمول يا پيچيدگي خاصي براي يادگيري ندارد. فقط كافي است در زمينه‌اي كه براي‌تان سخت است آن‌قدر پيشنهاد دهيد و نه بشنويد تا تحمل‌تان بالا برود. توصيه من اين است مدتي براي شركتي كار ويزيتوري انجام دهيد. ابتدا با شنيدن هر نه حالتان بد مي‌شود. ولي كم كم ناگيرايي پيدا مي‌كنيد و فكرتان صرفا متمركز بر پيشنهاد بعدي مي‌شود. بعد از آن ديگر از شنيدن هيچ نه‌اي ناراحت نمي‌شويد.

(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و ششم، شماره 1070)

مهارت نه گفتن

حسين زيرراهي - مدرس مهارت‌هاي زندگي

به يك بچه پنج ساله كه در حال بازي است بگوييد يك ليوان آب برايتان بياورد. خيلي راحت و بدون هيچ رودربايستي به شما نه مي‌گويد. اين حقيقت نشان مي‌دهد ما در خردسالي مهارت نه گفتن را دارا بوده‌ايم ولي به دلايل مختلف از دستش داده‌ايم‌    . حال در بزرگسالي بايد با تلاش فراواني آن‌     را بدست بياوريم. شخصا معقدم به غير از منابعي چون وقت، انرژي و پولي كه به خاطر عدم توانايي در نه گفتن از دست مي‌دهيم، از همه بدتر حرص و خودخوري‌اي است كه بعد از بله گفتن‌هاي بيجا تجربه مي‌كنيم. به ياد بياوريد زمان‌هايي كه کسي از شما درخواست پول، انجام كار يا قرض دادن وسيله‌اي داشته و شما با وجود عدم ميل باطني به او بله گفته‌ايد و بعد چه حالي داشته‌ايد.

به راستي چرا اين‌قدر نه گفتن براي ما سخت است؟ ما به دلايل گوناگوني نمي‌خواهيم به ديگران نه بگوييم. يك دليل اين است كه نمي‌خواهيم به ديگران توهين كرده باشيم. چون برآورده نكردن خواسته‌هاي ديگران را توهين‌آميز مي‌دانيم. ديگر اين‌كه دوست نداريم خودخواه جلوه كنيم. فكر مي‌كنيم در اولويت قرار دادن خواسته‌هاي خودمان نوعي خودخواهي است. دوست داريم به ديگران كمك كنيم و آن‌ها ما را دوست داشته باشند و باارزش جلوه كنيم. نمي‌خواهيم ديگران را ناراحت كنيم. گاهي هم صرفا گرفتار زورگويي‌هاي عاطفي مي‌شويم. افرادي هستند که ما را در تله احساسي قرار داده يا راه‌هاي نه گفتن را بر روي ما مي‌بندند. البته دليل كلي ناتواني در نه گفتن عزت‌نفس پايين است. وقتي عزت‌نفس‌مان بالا است مي‌دانيم هيچ اشكالي ندارد نه بگوييم. چون حق داريم خواسته خود را در اولويت بگذاريم.

گاهي هم شيوه نه گفتن‌مان كار را خراب مي‌كند. مثلا به دروغ متوسل مي‌شويم‌. يا وقت تلف مي‌كنيم و جواب طرف مقابل را تا مدتي نمي‌دهيم. يا بهانه‌هاي غيرواقعي مي‌آوريم. مثلا به جاي اين‌كه بگوييم من نمي‌خواهم اين كار را انجام بدهم قسم و قرآن مي‌خوريم كه نمي‌توانم يا ندارم. اين‌ها باعث مي‌شود وجهه ما پيش ديگران آسيب ببيند. ضمن اين‌كه كمكي هم به بالا رفتن مهارت نه گفتن‌مان نمي‌كند.

چطور نه بگوييم؟ نخست، نه گفتن بايد محترمانه باشد. اظهار تاسف مي‌كنيم كه نمي‌توانيم پاسخ مثبت بدهيم. دوم، نه گفتن بايد رك باشد. مثلا اين جمله "متاسفانه پاسخم منفي است". با من‌من كردن و صغرا و كبرا چيدن هيچ كمكي به خود و طرف مقابل نمي‌كنيم. سوم وقت‌كشي نكنيد. هرچه زودتر پاسخ بدهيد تا او بتواند براي مشكلش راه‌حلي پيدا كند. چهارم اگر نه گفتن آني برايتان سخت است، يك وقت مشخص بگيريد و بگوييد بررسي مي‌كنم و تا فلان موقع جواب مي‌دهم. پنجم اگر با اصرار طرف مقابل مواجه شديد به دنبال پيدا كردن دليل و بهانه بيشتر نباشيد. همان جواب اول را تكرار كنيد. ششم اگر مي‌توانيد يك راه‌حل جايگزين به ايشان پيشنهاد دهيد. ممكن است برايش كمك‌كننده باشد. ضمن اين‌که نشان مي‌دهد شما به فكرش هستيد.

(هفته نامه نسیم جنوب- سال بیست و ششم، شماره 1069)

ترس از موفقيّت

حسين زيرراهي - مدرس توسعه فردي

مي‌گويند شاگردي مكتبي بود كه معلم هرچه تلاش مي‌كرد الف را به او ياد دهد ياد نمي‌گرفت و در همين درس اول مانده بود. روزها مي‌گذشت و معلم به روش‌هاي مختلف سعي مي‌كرد ولي وقتي از او مي‌خواستند الف را بخواند يا بنويسد مي‌گفت بلد نيستم. بالاخره معلم به اين صرافت افتاد كه اين عدم يادگيري عمدي است و علت را از او جويا شد. شاگرد جواب داد اگر الف را ياد بگيرم بعد بايد بقيه حروف الفبا و همين‌طور درس‌هاي ديگر را ياد بگيرم. در نتيجه مرتب كارهايم بيشتر مي‌شود. داستان موفقيت هم تقريبا هم چنين مسيري دارد. هرچه جلوتر مي‌روي كارهاي بزرگتري بايد انجام داد.

ديدن نتايج و دستاوردهاي آدم‌هاي موفق از دور زيباست و همگان خواستار آن هستند. كيست كه دوست نداشته باشد آقاي دكتر يا خانم مديركل خطاب شود؛ كتاب‌هايش ده‌ها بار تجديد چاپ شود؛ سوار بر ماشين آخرين مدل به مسافرت‌هاي آن‌چناني برود؟ ولي اين دستاوردها نتيجه كارهايي است كه براي آدم‌هاي عادي ترسناك است.

يكي از ترس‌هاي موفقيت حجم تلاشي است كه فرد بايد انجام دهد. در واقع آدم موفق هم به اندازه يك فرد عادي كار مي‌كند. ولي قبل از اين مرحله تلاش‌هاي زيادي به خرج داده است كه معمولا خيلي به چشم نمي‌آيد. مثلا كسي كه دوست دارد پزشك شود وقتي متوجه مي‌شود چقدر كتاب قبل و بعد از كنكور بايد بخواند ترس بر او مستولي مي‌شود.

شايد بزرگترين ترس در مسير موفقيت خروج از دايره امن باشد. گام گذاشتن در مسير موفقيت متضمن خارج شدن از وضعيت امن فعلي و گام گذاشتن در مسيرهاي ناشناخته و مبهم است كه ممكن است در كوتاه‌مدت نتيجه‌اي هم نداشته باشد. همين باعث مي‌شود خيلي‌ها شهامت حركت در اين مسير را نداشته باشند. خيلي‌ها مي‌ترسند اگر موفق شوند انتظارات از آن‌ها بيشتر شود. مثلا ديگران از آن‌ها درخواست كمك كنند يا حتي دزد اموال‌شان را ببرد. البته اين‌ها احتمالاتي درست است. ولي سوال اين است اگر مال داشته باشيم و بخشي از آن را به ديگران كمك كنيم يا دزد ببرد بهتر است يا اصلا مالي نداشته باشيم؟

ترس‌هاي موفقيت برخي واقعي و برخي هم بخاطر خطاي مغز است. مثلا در مورد تلاش معمولا اين‌طور است كه افراد موفق در دوره‌اي از زندگي تلاش زيادي مي‌كنند ولي بعد ديگر نياز به آن حجم از تلاش نيست. با اين تفاوت كه كسي كه به موفقيت رسيده است هر زمان كه دوست داشت مي‌تواند ديگر كار نكند ولي كارگر ساده تا وقتي زنده است مجبور است هر روز هشت ساعت كار كند. در مورد حجم دغدغه‌هاي فكري هم صرفا تفاوت بين نوع دغدغه‌ها است. مثلا يك كارخانه‌دار به اين فكر مي‌كند كه چطور كارخانه بعدي را راه‌اندازي کند، آدم فقير به اين فكر مي‌كند كه فردا چطور شكمش را سير كند. فقط تفاوت در بزرگي و كوچكي دغدغه‌ها، تصميمات و كارها است.

نكته مهم در مسير موفقيت اين است كه هرچه ما بزرگتر و موفقتر مي‌شويم مغزمان هم به همان اندازه رشد مي‌كند. ولي وقتي با مغز اكنون‌مان به زندگي يك فرد موفق نگاه مي‌كنيم انجام آن همه کار برايمان ترسناك مي‌شود.

(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و ششم، شماره 1068)

 اگر شکست بخورم چه؟ اين احتمالا اولين سوالي است که وقتي مي‌خواهيم دست به اقدام جديدي بزنيم در ذهن ما شکل مي‌گيرد. آمار شکست‌هاي انسان‌ها در مقابل موفقيت‌هاي‌شان نشان مي‌دهد

 نسیم جنوب، حسين زيرراهي - مدرس مهارت‌هاي زندگي

چه قدر به ديگران خوبي كنيم؟ خوبي كردن باعث موفقيت يا شکست ما مي‌شود؟ اريك باركر در كتاب "اين راهش نيست" اين موضوع را بررسي كرده و به نتايج جالبي رسيده است. پژوهشي در مورد اين‌كه كمك به ديگران چه سهمي در موفقيت افراد دارد

يكپارچگي شخصي

حسين زيرراهي - مدرس مهارتهاي زندگي

يكپارچكي يا انسجام شخصي يعني يكي بودن عقايد، ارزش‌ها و ايدآل‌هاي ما با اعمال و رفتارمان. به بيان ساده‌تر انسجام شخصي يعني يكي بودن حرف و عمل. احتمالا شما هم داريد به اين فكر مي‌كنيد كه چنين چيزي در دنياي امروز يا حداقل در جامعه امروز ما اگر ناياب نباشد امري بسيار نادر است. كمتر كسي را مي‌توان پيدا كرد که حرف و عملش يكي باشد، يا بر اساس عقايد و ارزش‌هايش زندگي كند. ما تقريبا در اغلب زمينه‌هايي كه شعار مي‌دهيم خود عمل نمي‌كنيم. از فرهنگ، انسانيت، برابري، مهرباني، صداقت، پاكي و صدها صف ديگر دم مي‌زنيم ولي در عمل فقط آن را از ديگران انتظار داريم. يا طوري زندگي مي‌كنيم كه ديگران متوجه نشوند به آن‌چه مي‌گوييم عمل نمي‌كنيم. پيش خود مي‌گوييم كسي نمي‌داند و فقط خودم خبر دارم پس ايرادي ندارد.

به راستي فقط به صرف اين‌كه ديگران خبر نداشته باشند ايرادي ندارد كه حرف و عمل ما يكي نباشد؟ متاسفانه جواب خير است. چون نداشتن يكپارچگي شخصي حتي در صورتي كه ديگران متوجه نشوند باز هم براي ما آسيب‌زننده است. اين آسيب هم مستقيم به عزت نفس ما وارد مي‌شود. يعني آبرويمان در نزد خودمان مي‌رود و بي‌اعتبار مي‌شويم. نتيجه اين‌كه ديگر نمي‌توانيم به خودمان احترام بگذاريم و اعتماد كنيم. بدون احترام و اعتماد به خود هم قدرت شخصي ما كاهش مي‌يابد و توان انجام كارهاي بزرگ را نخواهيم داشت. ذهن ما تنها دادگاهي است كه فرار از آن براي ما غيرممكن است. حتي در خواب هم دست از سر ما بر نمي‌دارد.

البته نداشتن انسجام شخصي صرفا از درون به ما آسيب نمي‌زند. در درازمدت ما را نزد ديگران هم بي‌اعتبار مي‌كند. چون ما نمي‌توانيم همه مردم را براي همه عمر فريب بدهيم. بالاخره دست ما براي جامعه‌اي كه در آن زندگي مي‌كنيم رو مي‌شود. يكي از كاستي‌هاي مغز قديم ما اين است كه درك درستي از آينده ندارد و صرفا به سود و زياد لحظه‌اي فكر مي‌كند.

بنابراين به اين فكر نمي‌كند كه يك سال ديگر دستمان رو مي‌شود يا ده سال ديگر رسوا مي‌شويم. مي‌گويد فعلا آن چه به سود تو است انجام بده.

كارهايي كه باعث مي‌شود يكپارچكي شخصي ما كم شود مي‌تواند در ما احساس گناه ايجاد كند.

براي اين‌كه از احساس گناه راحت شويم و به انسجام شخصي برسيم بايد پنج مرحله را پشت سر بگذاريم: نخست اين‌كه قبول كنيم اقدام ناراحت ‌كننده را ما انجام داده‌ايم. مثلا به خود بگوييم من دروغ گفته‌ام و مسئوليت آن را هم مي‌پذيرم. دوم اين‌كه با مهرباني از خود بپرسيم چرا اين كار را كرده‌ام. ولي نبايد از موضوع طفره برويم. اين كار باعث مي‌شود دليل رفتار كردن بر خلاف ارزش‌هاي خود را پيدا كنيم. سوم، اگر عمل ما به ديگران آسيبي رسانده به آنها اطلاع دهيم. يا بقول معروف پيش آن‌ها اعتراف كنيم. چهارم هر اقدام اصلاحي كه لازم است انجام دهيم. كارهايي كه اثر رفتار ناهمخوان ما را از بين ببرد يا كم كند. پنجم هم با خود عهد مي‌بنديم كه در آينده طور ديگري رفتار كنيم.

ابراز وجود يعني بيان خواسته‌ها، نيازها و ارزش‌هاي خود. اين‌كه بدون تحت تاثير ديگران قرار گرفتن بتوانيم راي مستقل خود را اعلام كنيم؛ از ديگران سوال كنيم؛ آن‌ها را بازخواست كنيم و در وقت مناسب نه بگوييم. از طرف ديگر، ابراز وجود پرخاش و بي‌احترامي نيست؛ طغيان و سركشي نابجا هم نيست؛ مخالفت و اعتراض بي‌معني هم نيست.

خودپذيري

حسين زيرراهي: مهم‌ترين معيارهايي كه در ذهن نوجوانان هنگام انتخاب رشته تحصيلي شكل مي‌گيره علاقه، استعداد و توانمنديها، بازار كار و پرستيژ يك رشته است. البته در آموزش‌هاي موفقيت و رشد فردي معيارهايي چون بازار كار و پرستيژ جايي ندارد و در عوض ارزش‌ها و ...

زندگی آگاهانه: كاهش نگراني

حسين زيرراهي- مدرس مهارتهاي زندگي

مغز ما انسانها دستگاه توليدكننده نگراني است و اين كار را هم بي‌وفقه  در تمام مدت عمر به صورت شبانه روز انجام مي‌دهد، حتي در زماني كه خواب هستيم. دليل آن هم اين است كه اصلي‌ترين وظيفه مغز زنده نگه داشتن ما است و براي اين كار مرتب در حال اسكن محيط براي شناسايي خطرها و دوري كردن از آن است. اين مكانيسمي حياتي است كه باعث بقاي نسل انسان و پيشرفت آن شده است.

واكنش طبيعي ما نسبت به نگراني‌هايمان به چند روش انجام مي‌شود. گاهي با آن يكي مي‌شويم و در نگراني‌هاي خود غرق مي‌شويم. زماني تلاش مي‌كنيم از آن فرار يا آن را فراموش كنيم. گاهي هم به جنگ آن مي رويم. البته خيلي از كتابهاي خودياري و مدرسان انگيزشي هم با روشهاي تلقين و مثبت‌انديشي به مخاطبان خود شيوه‌هاي غلبه بر نگراني را آموزش مي‌دهند که تفاوتي با اين روش‌ها ندارد. بگذاريد با مثالي آن را روشن‌تر كنيم. فرض كنيد شما نگرانيد از كارتان اخراج شويد، بيمار شويد، اتفاقي براي خانواده‌تان بيافتد، ماشين‌تان خراب شود، بي پول شويد يا دارايي‌تان از دستتان برود.

در روش سنتي شما با يکي از اين روشها با نگراني‌تان مقابله مي‌کنيد: جنگيدن: اينها افكار احمقانه است و هيچ اتفاقي قرار نيست بيافتد. فراموشي، شايد به الكل، مواد مخدر و تفريحات بي‌رويه روي بياوريد كه به مشكلات فكر نكنيد. جايگزيني، سعي مي‌كنيد به چيزي غير از اين موضوع فكر كنيد مثلا به خاطرات خوش گذشته يا خيالبافي در مورد موفقيت‌هاي آينده. بي‌خيالي، مرتب تكرار كنيد كه دنيا ارزش ناراحتي و غم ندارد. مثبت انديشي، زندگي زيباست و همه اتفاقات خوب در انتظار من هستند. متاسفانه اين روشها هيچ كدام موثر نمي‌شود. چون هرچه بيشتر به نگراني‌هاي‌مان بي‌توجهي كنيم بعدا به صورت فوراني در جاي ديگري بيرون مي‌زند. بقول دكتر راس هريس نويسنده کتاب «تله شادماني» سركوب افكار مزاحم مانند نگه داشتن يك توپ زير آب است. به محض اين كه دستتان خسته شد با سرعت به بيرون مي‌پرد.

در عوض در روانشناسي توصيه مي‌شود كه به جاي همه اين كارها به آن فكر يا نگراني توجه شود. به افكارتان گوش كنيد و ببينيد براي چه چيزي نگران يا ناراحت است. يك روش خوب نوشتن نگراني‌ها است. براي هر موضوعي كه نگران هستيد آن را يادداشت كنيد. گاهي دليل نگراني‌مان را فراموش مي‌كنيم و فقط اثر آن روي ما باقي مي‌ماند. به همين دليل هم وقتي شروع به نوشتن فهرست نگراني‌ها مي‌كنيم از اين كه خيلي وقتها براي مسائلي كم اهميت و پيش پا افتاده نگران هستيم تعجب مي‌كنيم. بنابراين بد نيست هر روز چند دقيقه را به نوشتن فهرست نگراني‌هاي خود اختصاص داده و اين كار را به عادت تبديل كنيد. براي راحتي مي‌توانيد آن را دسته‌بندي كرد. مثلا نگراني‌     در مورد: محيط كار؛ اعضاي خانواده؛ سلامتي خود؛ به انجام رساندن كارهاي روزمره و آينده زندگي خود و خانواده. روش ديگر انجام كار عميق است. وقتي در كار خود غرق مي‌شويم بيشتر توجه‌مان به آن كار اختصاص داده مي‌شود و به مسائل ديگر فكر نمي‌كنيم. خستگي ناشي از آن هم باعث مي‌شود خواب راحت‌تري داشته باشيم.

(نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1059)

زندگی آگاهانه: رضايت از زندگي

حسين زيرراهي - مدرس مهارتهاي زندگي

شايد بتوان گفت هيچ موضوعي به اندازه يادگيري روشهاي شادزيستي در بين مردم طرفدار ندارد. حتي موضوع جذاب موفقيت هم به اين اندازه خواهان ندارد. چون افراد پا به سن گذشته يا كساني كه به موفقيتي نسبي در زندگي دست يافته‌اند در جستجوي موفقيت نيستند. ولي از نوجوان 15 ساله گرفته تا افراد دم مرگ دوست دارند روشهايي براي بالا بردن ميزان رضايت و شادي در زندگي ياد بگيرند. اين واقعيت نشانگر اين است كه زندگي انسان بصورت کلي شاد و رضايت بخش نيست. نتيجه تحقيقات هم اين موضوع را اثبات كرده است: ما تقريبا 70 درصد از زمان عمرمان شاد نيستيم. نير ايال نويسنده كتاب "مديريت توجه" چهار دليل براي عدم رضايت ما از زندگي بر مي‌شمارد: ملالت، منفي‌نگري، نشخوار ذهني و سازگاري با لذت.

ما انسانها به محض اينكه كاري براي انجام دادن نداشته باشيم حوصله‌مان سر مي‌رود. به دنبال آن هم سعي مي‌كنيم به لذتهاي زودگذر روي بياوريم. نتيجه اينكه بيشتر 25 وبسايت اول كشور امريكا روشهايي به مردم عرضه مي‌كنند تا از ملالت فرار كنند. موضوعاتي مانند اخبار، شايعات سلبريتي ها يا تعاملهاي كوتاه با ديگران.

عامل دوم يعني منفي‌نگري هم بصورت غريزي با ما است. چيزهاي منفي بيشتر به چشممان مي‌آيد، خاطرات بد را راحتتر از خوب به ياد مي‌آوريم و كلا ترجيح مي‌دهيم ديدي منفي داشته باشيم تا مثبت. اين ويژگي تاثير تكاملي در بقاي ما دارد. چون هرچند چيزهاي مثبت دلپذيرند ولي اين دوري از منفي‌ها است كه ما را زنده نگه مي‌دارد.

نشخوار ذهني تمايل به فكر کردن در مورد تجربه‌هاي ناخوشايند است. اشتباهاتي كه قبلا انجام داده‌ايم و در نتيجه آن ضرر و زيانهايي ديده‌ايم، يا تفاوت بين آنچه مي‌خواسته‌ايم و آنچه بدست آورده‌ايم باعث مي‌شود مرتب آنرا در ذهن خود مرور كنيم. کارکرد نشخوار ذهني هم براي ما اين است که اشتباهاتمان را تكرار نكنيم و از تجربه‌هاي ناخوشايند در آينده جلوگيري كنيم. ولي حالمان را هم بد مي‌کند.

سازگاري با لذت به قول ايال از بقيه بي‌رحم‌تر است. چون خوشايند‌ترين لذتهاي ما را بعد از مدت كمي به چيزي عادي و بي‌مزه تبديل مي‌كند. رويايي‌ترين عشقها، لذت بخش‌ترين تفريحات، لاكچري‌ترين خانه‌ها، ماشين‌ها، هواپيماي شخصي و خلاصه بزرگترين آرزوهاي انسان خيلي زود برايش عادي و حتي بي‌معني مي‌شود. البته اين عامل هم مانند سه‌تاي ديگر مزيتي تكاملي است. چون باعث مي‌شود انسان به دنبال هدفهاي جديد باشد. نارضايتي ناشي از اين عوامل حالت پيشفرض ذهن ما است و اگر نبود شايد نسل انسان منقرض شده بود. در عوض مسبب پيشرفتهاي ما و همينطور خطاهاي ما است. ميل سيري‌ناپذير ما به بيشتر باعث شده است فناوريهايي اختراع كنيم كه دنيا را به آنچه اكنون مي‌بينيم تبديل كند. در نتيجه واقعا بد نيست كه احساس بدي داريم چون اين چيزي است كه انتخاب طبيعي در وجود ما گذاشته است و همزمان باعث بقا و پيشرفت ما است. بايد اين اين فكر غلط را كنار بگذاريم كه اگر شاد نيستيم زندگي عادي نداريم. بلكه دقيقا برعكس است. دانستن آن باعث مي‌شود از تلاش بيهوده براي جستجوي شادي و رضايت هميشگي دست برداريم. ضمن اينكه موتور محرکه پيشرفت و موفقيت ما در زندگي است.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1058)

زندگی آگاهانه : نقاط ضعف و قوت

حسين زيرراهي - مدرس مهارت‌هاي زندگي

توجه به نقاط ضعف قدمتي به ديرينگي تاريخ اسطوره‌اي ملل دارد. مواردي چون چشم اسفنديار يا پاشنه آشيل در اساطير ايران و يونان مشهورترين آن است‌    . هر دو رويين‌تن بودند ولي اسفنديار از چشم و آشيل از مچ پا رويين نبود و هر دو هم از همين نقاط کشته شدند. اين موضوع يادآور اين است که ما انسان‌ها چه بخواهيم چه نخواهيم هميشه نقاط ضعفي داريم که تا هستيم با ما است. نکته ديگر اين است که بيشتر دستاوردهاي زندگي ما از نقاط قوت‌مان است و بزرگترين ضربه‌هايي که در زندگي مي‌خوريم هم از نقاط ضعف‌مان. حتي مرگ انسان‌ها اگر بر اثر تصادف محض نباشد معمولا به دليل کارهاي مضر يا خطاهايي است که در طول عمر خود انجام مي‌دهند.  همه ما دوست داريم نقاط ضعف‌مان را از بين ببريم و آن‌ها را به نقاط قوت تبديل کنيم. ولي سوال اين است که آيا ما قادر به انجام چنين کاري هستيم؟ جواب خير است.‌     مخصوصا اگر آن نقطه ضعف موضوعي ذاتي و يا در وجود ما نهادينه شده باشد. مثلا در نظر بگيريد فوتباليست کوتاه قدي که بخواهد زدن توپ با سر را به نقطه قوت خود تبديل کند. چقدر بايد به هوا بپرد تا بتواند روي سر يک بازيکن دومتري توپ را بزند؟ اگر بازيکن کوتاه قد روي نقطه قوت خود که ريزنقشي و دريبل‌زني است کار کند نتيجه بهتري نمي‌گيرد؟ يا فرد درونگرايي که بخواهد مسئول روابط عمومي سازماني باشد. ايشان اگر به جاي روابط عمومي مثلا کار برنامه‌نويسي که در تنهايي انجام مي‌شود را انتخاب کند بهتر نيست؟

در چنين حالتي معمولا اين طور است که نقاط قوت و ضعف ما دو روي يک سکه‌اند. مثلاً سرعت و دقت در انجام کارها با هم اتفاق نمي‌افتد. افراد فرز دقت کمتري دارند و افراد دقيق هم کند هستند. در نتيجه بدست آوردن يکي منجر به از دست دادن ديگري مي‌شود. در اين صورت فرد فقط مي‌تواند تا حدي ضعف خود را بهبود ببخشد. از جايي به بعد همان قوت منجر به ضعف مي‌شود. ولي اگر ما نقطه ضعفي داريم که به خود يا ديگران آسيب مي‌رساند بهتر است به اندازه‌اي روي آن کار کنيم که کارمان راه بيافتد. مثلا مشکلي مانند کمرويي يا خشم اگر حل نشود ما را در زندگي با مشکل مواجه مي‌کند. البته ما هرگز نمي‌توانيم آن را کامل از بين ببريم ولي در حدي که قابل کنترل باشد مشکل‌مان حل مي‌شود.

نتيجه اين بحث اين که بهتر است ما نقاط ضعف و قوت‌مان را بشناسيم و سرمايه‌گذاري اصلي خود را روي نقاط قوت‌مان انجام دهيم. در زندگي کارهايي را انجام دهيم که با نقاط قوت و ضعف‌مان همخواني دارد. تا جايي که مي‌توانيم کارهايي که در آن ضعف داريم را به ديگران واگذار کنيم. مثلا اگر در کار با ابزار مشکل داريد لازم نيست تاسيسات خانه‌تان را خود تعمير کنيد. همه‌فن‌حريف بودن مربوط به دنياي قديم بوده و در دنياي امروز ارزشي ندارد. مهم اين است که يک کار را بهتر از ديگران انجام دهيد. وارن بافت يکي از ده مرد ثروتمند دنيا مي‌گويد اگر من صدهزار سال پيش به دنيا مي‌آمدم خيلي زود غذاي يک حيوان درنده مي‌شدم. چون نه مي‌توانم سريع بدوم و نه از درخت بالا بروم. ولي توانايي شناخت بازارهاي مالي را دارم و همين براي زندگي در دنياي امروز کافي است.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1057)

زندگی آگاهانه: افزايش عمر

حسين زيرراهي - مدرس مهارتهاي توسعه فردي

ما انسان‌ها دوست داريم زندگي طولاني‌اي داشته باشيم. ولي تنها مي‌توانيم به انتهاي عمرمان اضافه کنيم نه در جاي ديگري از آن. مثلا شما نمي‌توانيد دهه بيست عمرتان را بيشتر کنيد. بلکه صرفا مي‌توانيد به جاي 70 سال 80 يا 90 سال عمر كنيد. يا مثلا با ورزش، تغذيه و سبک زندگي سالم سال‌هاي بيشتري جوان و سرحال بمانيم. اين تلاش‌ها در جهت افزايش طول زندگي است. ولي هر چه قدر كه عمر طولاني داشته باشيم  گذر زمان در طول عمر براي‌مان يكسان نيست. ما در سنين مختلف تجربه‌هاي متفاوتي از گذر زمان داريم. ابتدا در سنين کودکي زمان براي‌مان بسيار کند مي‌گذرد ولي دهه‌هاي بعدي به تدريج سريعتر مي‌شود. در ميانسالي و پيري اين روند سرعت بيشتري مي‌گيرد طوري که يک دهه براي‌مان به اندازه دو سال مي‌گذرد.

آلن دوباتن در کتاب «ايجاد يک زندگي پرشور و هيجان انگيز» اين موضوع را ناشي از تعداد تجربيات روزانه ما مي‌داند. يک بچه در يک روز هزاران لحظه و تجربه متفاوت دارد و مرتب دارد از تجربه‌اي به تجربه ديگر مي‌رود.

در نتيجه زمان در چشم او گسترده‌تر شده و کندتر مي‌گذرد. برعکس آن يک نفر بزرگسال به نسبت تعداد تجربيات بسيار کمتري دارد. به همان نسبت براي يک فرد ميانسال يا پير تعداد اين تجربيات حتي ممکن است انگشت شمار باشد. يعني در طول يک روز به غير از خوردن و خوابيدن حتي با اطرافيان هم گفتگوي چنداني نداشته باشد. در اين حالت چون تعداد تجربيات روزانه کم است زمان در چشم او فشرده شده و سريع‌تر مي‌گذرد. دليل تفاوت تعداد تحربيات هم اين است که بچه‌ها در حال شناخت دنيا هستند و همه چيز برايشان تازه و چالش برانگيز است ولي براي بزرگسالان چيز جديدي براي شناخت وجود ندارد و بيشتر کارها تکراري است.

براي حل اين موضوع برخي پيشنهاد مي‌كنند در بزرگسالي به دنبال تجربه‌هاي جديد باشيد. مثلا سفر به نقاط جديد جهان، آشنايي با آدم‌هاي جديد يا فرهنگ‌هاي ديگر، تجربه غذاهاي جديد، تفريحات و فعاليت‌هاي هيجان‌آور و نو. اين باور در حقيقت غير عملي و پرهزينه است. چون کمتر کسي از ما مي‌تواند چنين سبک زندگي مارکوپولوواري داشته باشد. از نظر اين باور تازگي ديدن چيزهاي نو است، درحالي که تازگي بايد ديدن چيزهاي آشنا با نگاهي جديد باشد.

به قول سهراب: چشم‌ها را بايد شست، جور ديگر بايد ديد. اين همان روشي است که هنرمندان با دنياي اطراف خود دارند. مثلا نقل است پل سازان هنرمند فرانسوي طوري به سيب‌ها نگاه مي‌كرد كه انگار تا حالا سيب نديده است.

ما فکر مي‌کنيم طبيعت، شهر و آدمهاي دور و برمان را مي‌شناسيم درحاليکه شناخت‌مان کاملا گذرا و سطحي است. اگر به دنياي اطرفمان مانند يك كودك دوساله نگاه كنيم چيزهاي جديد زيادي در آن مي‌بينيم. توجه دقيق‌تر به يک خوشه گندم، گوش دادن موثر به صحبت‌هاي يک دوست، حضور کامل در يک فعاليت بدني، انجام متفاوت کارهاي روزانه، در آغوش گرفتن عزيزان به روشي جديد، تماشاي ستارگان در شب ... همه مي‌تواند تجربيات جديد روزانه ما را افزايش داده و در نتيجه گذر زمان را براي‌مان کند نمايد.

(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و ششم- شماره 1056)

دايره شايستگي

حسين زيرراهي- مدرس مهارتهاي توسعه فردي

مهرباني با خود

حسين زيرراهي - مدرس مهارتهاي توسعه فردي

حسين زيرراهي- مدرس مهارت‌هاي توسعه فردي

با بي‌انگيزگي اول صبح چيكار كنيم؟

حسين زيرراهي - مدرس مهارتهاي توسعه فردي: اگر شما به يك هتل پنج ستاره لوكس با بالاترين سطح امكانات رفاهي و تفريحي وارد شويد ولي در گوشه‌اي از لابي تكه پارچه كثيفي ببينيد که روي زمين افتاده است، تمام زرق و برق آن هتل را فراموش كرده و به همان نقطه منفي توجه خواهيد كرد. حتي بعدها كه از اقامت لاكچري خود در آنجا ياد مي‌كنيد همواره آن پارچه كهنه در ذهنتان خواهد بود. در حالي كه تقريبا تاثير چنداني بر لذت بردن شما از امكانات رويايي آن هتل نداشته است...

استعداد يا تلاش

استراحت

نسیم جنوب، حسين زيرراهي، مدرس مهارتهاي توسعه فردي