تاريخِ اجتماعيِ موسيقي ايران

حسام حق پرست: هم زمان با دو انقلاب مشروطه و انقلاب سال پنجاه و  هفت، اجتماعي‌ترين و در واقع همراهي مردم و هم گامي هنر و مردم شکل مي گيرد! از اين روي توليد محتواي هنرِ اجتماعي (در اين‌جا موسيقي ايران) براي مردم و با مردم جهت همراهي با آرمان‌هاي اجتماعي هر دو انقلاب نامبرده تاريخي درخشان، پُر گفتار و شنيدار دارد چه آثاري که بعضاً هنوز هم زنده و تپنده هستند و حال و هواي آن روزگاران را به ياد مي‌آورند!

البته در اينجا لازم به ذکر و يادآوري ست که نگاه و پرداخت فنّي هر دوره مختصّات و مشخصّه‌هاي خود را دارد و بايد گفت ابزار لازم جهت ضبط و ارائه و تکنولوژي هر دوره نيز تأثيرات خود را بر جاي گذاشته و هر چند امروزه امکانات و ابزار کار موسيقي با ساليان گذشته قابل مقايسه نيست! آن‌چه مسلّم است و به موضوع اهميتي دو چندان مي‌بخشد همان درآميختگي شعر، موسيقي و تاريخ اجتماعي ايران در هر دو برهه‌ي زماني ست که نقش بسزايي جهت پيشبرد اهداف جامعه ايفا مي‌کند و چه بسا اگر نبود اين حضور پُر بار و دلي در راستاي خلق بهترين و بي تکرارترين آثار موسيقي امروزه چه بلاتکليف  و تهي بوديم از شنيدارِ گنجينه ي موسيقي ملّي ايران!

ناصر عليخواه : در سال‌هاي دهه‌ي 1330، که نه ماشين چنداني بود و نه رسانه‌اي، خيالِ ما بهترين ماشين و رسانه بود که مي‌توانست از هر مرز و ديواري بگذرد و هر آن‌چه مي‌خواستي خيال کني و بسازي... يکي از همين خيال‌هاي قشنگ که با ترانه‌اي محلي نيز همراه شده بود، «ماشين مشتي مَمدلي» بود. اصل ماجرا برمي‌گردد به تهران دهه‌ي بيست و سي. مشهدي محمدعلي يکي از پولدارهاي معروف تهران بود که از او به عنوان...

ابراز وجود يعني بيان خواسته‌ها، نيازها و ارزش‌هاي خود. اين‌كه بدون تحت تاثير ديگران قرار گرفتن بتوانيم راي مستقل خود را اعلام كنيم؛ از ديگران سوال كنيم؛ آن‌ها را بازخواست كنيم و در وقت مناسب نه بگوييم. از طرف ديگر، ابراز وجود پرخاش و بي‌احترامي نيست؛ طغيان و سركشي نابجا هم نيست؛ مخالفت و اعتراض بي‌معني هم نيست.

 محمد لطفي : نگذاريد تلخي‌ها و ناروايي‌هاي ساليان طولاني عشق ورزيدن به هنر و ديار خود چه سختي‌ها که تحمل نکرده‌اند به بي‌مهري، ‌رها شوند. اين شهر خسته را دريابيد، يادتان باشد وقتي در هر جامعه هنرمند خسته باشد، اين خستگي پيکره يک شهر را در برمي‌گيرد، کمي نشاط با چاشني مهر آييني به فرزندان اين شهر اميد را در رگارگ کوچه‌هاي بوشهر رخوت را از در و ديوارش بزداييم..

دختران، طلاق و زن زيادي

دکتر سعيد معدني

جلال آل احمد کتابي دارد به نام زن زيادي. اين  کتاب شامل  مجموعه قصه هاي کوتاهي است که يکي از قصه ها «زن زيادي» است.

آل احمد با همان نگاه تيزبين خود مشکلي را طرح مي‌کند که دختران ما در جامعه از آن رنج مي‌کشيدند و رنج مي‌کشند.

روايت قصه آل احمد سرنوست دختري است آبله رو و کچل که از کلاه گيس استفاده مي‌کند. مردي که پايش شَل است و مي‌لنگد و عينک ته استکاني مي‌زند و با عصا راه مي‌رود و هزار عيب دارد!،  به خواستگاري دختر مي‌آيد. به او مي‌گويند که دختر اين عيب را دارد و از کلاه‌گيس استفاده مي‌کند. اما مرد اصرار دارد که همه شرايط را مي‌پذيرد. عروسي سر مي‌گيرد، دختر نگون‌بخت به خانه شوهر مي‌رود. اما مورد بي‌مهري و آزار مادر شوهر و خواهر شوهر و در پي آن شوهر قرار مي‌گيرد. سرانجام پس از مدتي طلاق مي‌گيرد و به خانه پدر مي‌آيد... .

تلخي قصه همين جاست!

او در خانه پدر ديگر جايگاه ديروزي و قبل ازدواج را ندارد و حالا ديگر همه به او به عنوان يک غريبه و يک «زن زيادي» نگاه مي‌کنند. به عبارتي دختر تا زماني که خانه‌ي پدر است حتي اگر چهل- پنجاه ساله هم باشد اطاق‌اش، کمد و وسايل‌اش و... مشخص است و احترام دارد. اما وقتي پس از ازدواج و مدتي زندگي متاهلي، طلاق مي‌گيرد و مجددا به خانه پدر برمي‌گردد، انگار يک زن زيادي در خانه قدم مي‌زند. به خصوص اگر خواهر و برادر ديگري هم داشته باشد نگاه‌ها آزاردهنده و سنگين‌تر است و رنج زنان مطلقه بيشتر مي‌شود.

آمارها نشان مي‌دهد در سال‌هاي اخير بيشترين طلاق در تاريخ ايران ثبت شده است. در مقابل هر سه ازدواج يک طلاق رخ مي‌دهد. افزايش اين آمارها نشان مي‌دهد زنان مطلقه جامعه ما و خانواده‌هاي‌شان چه رنج‌هايي مي‌کشند. البته بي‌‌شک اين رنج‌ها براي مردان جدا شده هم هست که مجال ديگري براي پرداختن به آن مي‌طلبد.

نکته‌اي را هم بايد اضافه کنم اين است که؛  امروزه به واسطه‌ي تحولات اجتماعي با پديده‌ي طلاق به عنوان يک انتخاب، معقولانه‌تر برخورد مي‌شود. ولي در گذشته - مثلا زمان جلال آل‌احمد- اين‌گونه نبود. زن بايد با همه رنج‌ها و ناملايمات و تحقيرها و آزارها در خانه شوهر و خانواده‌ي شوهر مي‌ماند و مي‌ساخت. حتي اگر به قيمت جان‌اش تمام مي‌شد.

(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و ششم- شماره 1056)

سرهنگ علي رهبري: بعد از مدتي دادستان کل کشور به بوشهر آمد و دستور داد مرا و هفت افسر شهرباني دستگير کرده به زندان نيروي هوايي منتقل کنند. در آن‌جا براي سرگرد خلبان محمد حاجي پيام دادم که بيا که دوستت در بند است. او که به خوبي مرا مي‌شناخت از منزل براي‌مان غذا و لباس و تلويزيون آورد و در زندان برايمان امکانات فراهم کرد. بعدها سرگرد حاجي در جنگ عراق با ايران به شهادت رسيد...

غلامرضا شريفي‌خواه: در زمان‌هاي بسيار قديم و قبل از احداث آب انبار قوام، ساکنان مردم بندر بوشهر براي تهيه آب آشاميدني از چاه‌هاي منطقه اُندر بندر، باغ ملا، ريشهر، هليله، بندرگاه و... همچنين از قنات، به وسيله کساني که کارشان سقايي بود و با داشتن الاغ  و با حمل  دو الي سه مشک بزرگ پر از آب از راه‌هاي خاکي و يا گلي و شُلي از چاههاي مناطق مذکور با فاصله‌هاي چندين کيلومتر آب را به داخل شهر مي‌بردند

حسين زيرراهي- مدرس مهارت‌هاي توسعه فردي

 جميل رزمي: گاهي وقت ها لازم است که آدم براي دل خودش دست به قلم شود و امروز اين فرصت براي من فراهم شد تا خودم را به ميهماني تاريخ ورزش شهرعمارت ها، بوشهر دعوت کنم. مدتي است که کتابي نخوانده ام به همين دليل در دنياي مجازي به  دنبال مطلب قابلي براي خواندن مي گشتم که خيلي اتفاقي چشمم به مطلبي درکانال «دلنوشته هاي يک ورزشي نويس افتاد» موضوع خيلي برايم جالب و قابل اعتنا آمد وآن را بهانه اي کردم براي آن چه که به دنبالش مي‌گشتم...

ابراهيم مهدي زاده: آيا تعريفي جامع و کامل براي مفاهيم فرهنگي وجود دارد؟ يا اينگونه تعاريف قراردادي و مدام درحال تغيير است؟ تاريخ چه رابطه‌اي باجامعه  شناختي دارد؟ آيا تاريخ بخشي از جامعه شناسي است يا جامعه شناسي زير مجموعه تاريخ است؟ کدام يک؟ مي‌گويند پديدارشناسي همة گفتمان‌ها را از قبيل علوم اجتماعي، سياسي، تاريخي، اقتصادي، فرهنگي و جامعه شناسي را پوشش و تبيين مي‌کند.

احمد عبداللهي: بعد از چند سال تدريس اداره شهرستان بوشهر او را براي مديريت دبيرستان نواب صفوي و بعد از سه سال به مديريت دبيرستان ماندگار سعادت بوشهر منصوب کرد. ايشان بعد از مديريت در دبيرستان سعادت در دبيرستان‌هاي طالقاني، فاطمه زهرا، شهيد مطهري و شهيد بابايي پايگاه هوايي هم تدريس نمودند و از سال 1365 به جهت اعتمادي که به ايشان بود 17 بار به طور متناوب مسئول سالن مرکزي حوزه تصحيح اوراق امتحاني دبيرستان تعيين گرديد..

ابراهيم مهدي زاده :  سالهاي آغازين دهه چهل و پنجاه شمسي، سالهاي شعر و قصه و تئاتر و موسيقي و رشد ورزش و به ويژه فوتبال و آمدن تيم هاي مرکز و شروع مسابقات باشگاهي در بوشهر بود. شناخت و شکوفايي استعدادهاي جوان، بازگشت بوشهر به جمع بنادر کشور و لنگر اندازي کشتي ها با ظرفيت بالا براي صادرات - واردات صنايع و توليدات داخلي، باعث رونق اقتصادي بوشهر شد...

ابراهيم دانش: آيا نگهداري اشيا و  و آثار عتيقه باستاني  در  چند اتاق معمولي با حداقل حفاظت فيزيکي و شرايط قرنطينه اي (در مبحث آب و هوايي و شرايط نور و انبساط و انقباض) در فضاي بدون کولر وجاهت عقلي و قانوني دارد؟به عنوان يک ايراني که به هويت تاريخي خودم افتخار و احترام مي گذارم هشدار  مي دهم که خطرات جدي...

محمد سيدزاده: در ربع قرن انتشار اين نشريه، بي اغراق لحظه اي از اصول خود پا پس نکشيد و همچنان استوار به راه خود ادامه مىدهد؛ گرچه در اين مسير طولاني، گهگاهي دور گردون بر مراد نبود و رنج هاي بسياري بر اعضاي نشريه تحميل شد، اما آتش عشق کار خود ميکرد و هر بار با درايت و مديريت مجموعه و اضافه شدن نيروهاي خلاق و جوان، حرفه اي تر و پربارتر به مسير خود ادامه ميدهد...

 دکتر يداله عبدالهي: از آنجايي که دوست داشتن ريشه در احساس و کودک آدم‌ها دارد، پس خيلي معطل عقل و ‌منطق و محاسبه نمي‌شود. مالزي شهري دارد بنام «ملاکا» که در فاصله صد و پنجاه کيلومتري جنوب کوآلالامپور قرارداد. اين شهر شباهت عجيبي به شهر بوشهر دارد و آب و هواي بهاري بوشهر را تداعي مي‌کند، بازار ماهي فروشان، ساحل زيبا، محله‌هاي قديمي، شرجي و حال و‌ هواي صميمي خاصي که داشت، ما (بوشهري‌ها) را به عالمي مي‌برد و در يک حالت  احساساتي قوي و عجيبي قرار مي‌داد که گويا واقعا در بوشهر هستي. ما در «کوآلالامپور» زندگي مي‌کرديم...

غلامرضا شريفي خواه : در اوايل سال ١٣٤٠ خورشيدي منزل ما کنار درب گمرک بود، قبلا گمرک وظايفش مبارزه با قاچاق صادرات و واردات و مراقبت از سواحل بود. از پشت ديوار گمرک کنار دريا، بچه‌ها و آدم بزرگ‌ها شنا مي کردند. در تابستان آب ٣ الي ۴ متر  تا رُخ بُلت (کنار دريا) بالا مي‌آمد. صبح‌ها بچه‌هاي محلات دهدشتي و شنبدي و تعداد از  بهبهاني‌ها مشغول شنا کردن مي‌شدند...

حمید اباذر: انتشار وسیع  فیلم کندن درختان سالم و جوان نخل با لودر در روستای رودفاریاب در بخش ارم دشتستان به دلیل بی آبی و فروش آن به دلالان صادرات چنین درختان به ثمر نشسته ای به کشورهای عربی، در رسانه های ایران و جهان، تاثر وتاسف زیادی در بینندگان برانگیخته است. رودفاریاب یکی از زیباترین روستاهای جهان بود با چشمه ساران و رودخانه جوشان و جاری. از اسمش هم پیداست جایی که فراوانی آب بود...

دکتر محمود دهقانی: پس از پایان دبیرستان در مدرسه ایرانی دوبی، برای ادامه تحصیل  کشور زیبای اسپانیا را برگزیدم و در مادرید جاگیر شدم. شهری که مهندسان ایرانی پس از روزگار یورش اعراب به سه کشور مصر، ایران و اسپانیا، در روزگار فلیپه دوم و گزینش مادرید برای پایتخت به جای شهر "تولدو"،  قنات ها و کاریز شهر را در چند کیلومترساخته بودند...

عبدالخالق ماجدی: دوستی داشت درباره مرتضی صحبت می کرد نمی دانست که من و مرتضی و یوسف و محمد، هم قصه هستیم.مرتضی آخر هفته ها بعضی اوقات می آمد خوابگاه ما ... نمی خواستم درباره مرتضی بنویسم ولی یک دفعه مثل همیشه چه نجیبانه وارد متن من شد. چه قدر مرتضی نجیب بود. خیلی ... .

دکتر فرهاد عباسی: همراهش گفت بچه‌ها و خانمش بیمار بوده‌اند و او طی مراقبت از اونها کووید گرفته، او در حق خانواده فداکاری کرده بود و ما هم باید در حق او فداکاری می‌کردیم. سطح هوشیاری به عدد سه رسیده بود. شک کردم نکنه اتفاقی در مغز افتاده باشه، سی‌تی و ام‌آرای کردیم و ...

دلایل و عوامل زیادی وجود دارد که در ایران چنین کارها و پژوهش‌­هایی کم‌رونق، بلکه بی­‌رونق باشد. اول از همه، چنین پژوهش‌هایی چندرشته‌­ای، میان رشته‌­ای و بین‌رشته­‌ای است و نیاز به‌­دانش، برنامه‌ریزی، تخصص و آگاهی­‌های زیاد و متعددی دارد. در ایران تحقیقات چندرشته‌­ای و میان‌رشته‌ای رونق چندانی ندارد...

عبدالخالق ماجدی : سالهای متمادی در دهه شصت، بازیکن تیم فوتبال منتخب بوشهر در رده های مختلف سنی بودم و برای تمرینات تقریبا هر روز از محله مان امامزاده با خط واحد شهرداری تا چهارراه دادگستری می آمدم. در پیاده رو خیابان به طرف استادیوم، یک گل فروشی وجود داشت و هر روز از میان گلدان هایش عبور می کردم و روزهایی که اتوبوس زودتر می رسید دقایقی می ایستادم و...

منوچهر حیدریان: این کتلها در راه قدیم بوشهر به شیراز قرار داشتند. این راه تا اوایل دهه پنجاه مورد استفاده قرار می گرفت . راهی بسیار صعب العبور و کلا خاکی بود. در این راه مسافران با خودرو از بوشهر تا شیراز 14تا 15 ساعت  در راه بودند. البته قبل از کتل ملو؛کتل ملا فلفلو قرار داشت که صاحب عکس از آن نام نبرده است. رودک-پیرزن- و دختر نیز اسامی سایر کتلها بود...

 عبدالخالق برازجانی: خانم بدخش معروف به خانم فرشاد، مدیر چهل پنجاه سال پیش دبستان پورسینا و مدرسه راهنمایی دخترانه اندیشه بوشهر هست.مدیر اولین دبستانی که من و دیگر بچه های چهار محله جنوبی شهر بوشهر در آن دانش آموزی کردیم. مرحوم آقای فرشاد هم مدیر دبستان های پورسینا کوی امامزاده و استاد معین کوی سرتل بودند. یاد استاد فرشاد گرامی و سلامتی قرین راه زندگی...

رضا سیاهوشی: جناب شهردار! تقاطع غیر هم سطح میدان مطهری (باغ زهرا) چند درصد پیشرفت فیزیکی داشته است ؟!!! چرا الان پروژه تعطیل هست؟ «از طلا گشتن پشیمان پشیمان گشته ایم، مرحمت فرموده ما را مس کنید» و ای کاش حداقل نگاهی به شهر زیبای شیراز و اجرای پل سازی آنان میکردید که چگونه در کمترین زمان ممکن چنین پروژه های عظیم و باکیفیتی انجام می دهند...

جعفر درایی : پنجم مهرماه ۵۸ به کنگان رفتم تا مکان تدریسم را مشخص کنند. در ابلاغ نوشته بود مدیر و دبیر علوم و ریاضی مدرسه سلمان فارسی بندرعسلویه؟! گفتم چرا هم مدیر و هم دبیر؟! گفته شد مدرسه تازه تاسیس است و فقط یک کلاس دایر می شود. دو روز بعد رفتم و سوال کردم چگونه باید به عسلویه رفت. گفتند از گاراژ اتومیهن بلیط بگیر. با خوشحالی رفتم و تقاضای بلیط نمودم..

ابراهیم گرمساری : آری تقریبا پنجاه و چند سال قبل  در تهران خیابان پاستور مدت یک هفته ماندیم تا تشریفات استخدام آموزگاری انجام شد و راهی استان لرستان شدم.از آن جا به بخش چگنی معرفی شدم و در مدرسه نوبنیاد در پنج کیلومتری بخش، معرفی شدم. شش کلاس درس با حدود پنجاه شاگرد ومن تنها مدیر معلم...

علی ابن رومی : شهریور ۵۹ بود  و جنگ آغاز شده بود در اداره بندر کشتی آریا تاج در بندر بوشهر پهلو گرفت نمایندگی آریا فراخوان جذب نیروی جایگزین نمود حقیر به اتفاق تعداد زیادی از چهار گوشه شهر به استخدام کشتیرانی در آمده و فوری مشغول به کار شدیم و چون اولین مقصد کشتی بندر هامبورگ بود همگی در رویای هامبورگ و حرکت روز شماری می کردیم، روز موعود فرا رسید و قرار بود...

احمد سبحانیان: یستم آبان ماه ۱۳۶۰ اینجانب عضو اولین گروه فارغ التحصیلان مراکز تربیت معلم پس از پیروزی انقلاب بودیم که اولین ابلاغ محل کارم را از دست آقای پیروی مسئول آموزش اداره کل آموزش و پرورش استان بوشهر  بعنوان دبیر علوم تجربی مدرسه راهنمایی آزادی چاهکوتاه که آن زمان از نظر مسافت آخرین روستا دارای مدرسه راهنمایی در شهرستان بوشهر بود، دریافت نمودم...

دکتر محمود دهقانی - سیدنی استرالیا: نوروز امسال با ورود به سده پانزدهم هجری  خورشیدی، موزه "پاورهوس" سیدنی استرالیا  از روز بیستم ماه مارس سال ۲۰۲١ میلادی همزمان با جشن باستانی نوروز و سر رسیدن سال نو در ایران و برگزاری این جشن کهن در سراسر کشورهای پارسی زبان و به جز پارسی  نمایشگاهی در کنار کارهای فرهنگی، صنعتی..

رضا معتمد: او همان‌گونه كه خود به درستي ادعا كرد، «استمرار بلا انقطاع شعر» آن هم در بيش از پنج دهه بود و بسيار هنرمندي مي‌خواست كه اين استمرار بلا انقطاع آن هم در چنين دوره طولاني، در بالاترين سطح از حركت تداوم يابد. هنري كه منوچهر آتشي به واسطه غور پيوسته در شعر و پوست‌اندازي‌هاي مداومش در اين عرصه، از آن برخوردار بود.

ما چيزي را غفلت كرديم و آن اين است كه اقتدارگرايي يكي از موانع تشكيل نهاد دولت و انسجام نهادين است. ديگر اينكه در همين شرايط بايد با شارلاتان‌هاي سياسي يا وعده‌دهندگان دروغين، با پيامبران كاذب سياسي و با مدعيان مهدويت سياسي مرزبندي بكند. يعني اين چيزهايي كه الان در جامعه وجود دارد و مي‌خواهند از احساسات ديني مردم در مقابل اقتدارگرايي موجود يك شيوه جديدي...

محمد اصلاني : برای آن دسته از نمايندگاني كه در مجلس شوراي اسلامي فرمايش مي كنند ته لنجي معني نميدهد يعني چه؟ می گوییم: ته لنجي يعني شغل پدراجدادي اين خطه جنوب بوده است. ته لنجي يعني زندگي كردن در ريزگردها و گرماي بالاي پنجاه درجه با شرجي زندگي كردن...